Hoi allemaal, dit lijkt me een redelijk serieus forum (eindelijk) en ik las een hoop goeie dingen, dus ik dacht: "Laat ik ook maar eens reageren"
Effe kijken, waar zal ik beginnen.. o ja.
Ehm.. ik denk dat mensen het er snel over eens zijn dat 'de mens' waarneemt. Beter gezegd: een mens kan zich dingen uit zijn omgeving gewaar worden. Ik wil graag stellen dat wij ons hierin niet onderscheiden van andere levende wezens. Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat wij de enige levende wezens zijn waarvan is vastgesteld dat in ons een proces gaande is dat tussen 'gewaar worden' en 'ervaren' ligt (ook 'herinneren', en ook 'geloven').
"Alle dwaasheden die de mens heeft gecreeerd en gecreeerd hebben, heeft slechts een enkel doel: het zichzelf en anderen voor de gek houden met dwaasheden".
(Bron: Alexander Hartmans).
In bovengenoemde uitspraak wordt voor het proces wat ik bedoel het woord 'creëren' gebruikt. Ik denk zelf graag dat het eerder iets is in de vorm van 'modelleren'. Mensen modelleren graag, sterker nog, ik denk dat wij daar niet aan ontkomen. Je kunt dat "voor de gek houden" noemen, maar als je dat doet, dan lijkt het me handig als je erbij bedenkt dat je een oordeel geeft over iets waarvan ik denk dat het intrinsiek menselijk is (misschien zelfs intrinsiek onderdeel van de levende natuur).
Mensen hebben een model van de werkelijkheid nodig omdat ze anders gewoonweg niet kunnen leven. Bijvoorbeeld. Als ik er niet vanuit ga dat de vloer voor me sterk genoeg is om mij te dragen dan zal ik niet van mijn plek komen. Dat soort dingen.
Als het zo is dat iedereen een model nodig heeft, dan zullen wij wellicht ook geneigd zijn om dat model te willen toetsen. In dit opzicht denk ik dat er in ieder mens een onderzoeker schuilt. In hoeverre eenieder iets kan of wil onderzoeken hangt denk ik af van de vraag in hoeverre iemand zichzelf een vraag stelt (ik denk dat dat gelijk is aan elkaar).
.. dan ervaar ik alleen de grenzeloze menselijke domheid. Velen laten zich leiden door dwaasheden..
Niet iedereen is evenzeer geneigd om (dezelfde) dingen te onderzoeken of ergens vragen bij te stellen, dat lijkt mij buiten kijf. Daarbij lijkt het me wel dat ieder mens in principe capaciteiten heeft om überhaupt te kùnnen onderzoeken en dat is op zich al best gaaf vind ik. Jezelf vragen stellen is denk ik menselijk, maar het is ook een abstract menselijk begrip, dus kan het alleen maar menselijk zijn
Ook iets als 'domheid' is gewoon een abstract menselijk begrip, een oordeel over de vaardigheid van een levend wezen om een model van de werkelijkheid te maken (of om met dat model iets te doen). Zo'n oordeel sluit wel een beetje een superioriteitskwestie in. Wij als mens willen denk ik graag een bepaalde superioriteit voelen. Als dat niet is ten opzichte van onze buurman, dan is het wel ten opzichte van de hond van de buurman.
.. Hierbij moet ik wel aannemen dat je het innerlijke van de mens ook als 'gevoel' beschouwt en niet als een instinktief biologisch machine met computeralures..
Deze uitspraak haal ik aan als voorbeeld van onze behoefte aan een bepaald superioriteitsgevoel. Tenslotte, als wij niet meer zijn dan een "instinktief biologisch machine" dan vallen wij behoorlijk van onze sokkel. Het is zelfs zo dat wij dat niet snel zullen accepteren. Waarom niet?
Omdat dat net zozeer afbreuk doet aan ons zelfgeschapen model van de werkelijkheid, als dat een kind te horen krijgt dat (een deel van) zijn of haar fantasie niet bestaat.
Dat is nog zo'n verschil wat wij mensen graag maken: volwassenen zijn geen kinderen. Is ons denken dan zozeer veranderd gedurende een zekere overgangsperiode? Het is toch veel aannemelijker om te denken dat dezelfde (denk)processen gaande zijn? Wellicht is dat denkproces gevormd, bijgeschaafd etc. maar dat wil denk ik enkel zeggen dat volwassenen zogenaamd vaardiger geworden zijn in het modelleren. Beter gezegd: alleen bepaalde vaardigheden bij het modelleren worden in het volwassen leven van mensen in het sociale verkeer geaccepteerd, maar dat wil niet zeggen dat die andere vaardigheden, die we als kind al hadden, er niet meer zijn.
Even terugkomend op de laatste quote: wetenschappelijk gezien is er geen bewijs dat het menselijk gevoel anders is dan een instinctief biologische machine. Wetenschappelijk. Dwz. in bepaalde sociale kringen geaccepteerde vaardigheden tot modelleren (val mij niet aan op dit punt, dat zou een zeer ouwe koe zijn). Als mens weten wij tegelijkertijd heel veel en heel weinig over ons 'gevoel'. Wij denken graag dat wij onze emoties kunnen sturen. Wat nou als dat niet zo is? Best moeilijk om dat voor mogelijk te houden -> weer wordt er dan aan sokkels geschud.
Het lijkt mij duidelijk dat wij ons bepaalde vragen gewoon niet stellen uit angst om van ons sokkeltje te vallen. Wederom wil ik dit een menselijke kwaliteit noemen: ons vermogen om bepaalde vragen juist niet te stellen. Krom nietwaar? Mensen zijn krom, mensen zijn mensen, dat is hetzelfde.
.. De angst voor de sterfelijkheid brengt met zich mee dat men verlangt naar een onwrikbare zekerheid..
Goed voorbeeld van een vraag die wij ons liever niet stellen: wanneer ga ik dood? Jammer voor de meesten onder ons, maar die vraag kunnen wij meestal niet beantwoorden. O jee, wat nu? Gruwelijke onzekerheid en (levens)angst, enkel en alleen omdat wij A.) ons bewust zijn van 'de dood' (dankzij ons fantastische brein), en B.) omdat wij die vraag niet geheel naar de achtergrond kunnen schuiven (ondanks ons fantastische brein). Ik denk dat ons brein verwoede pogingen doet om die vraag te verdoezelen door iets te maken (modelleren) wat wij 'zekerheid' noemen.
Aansluitend op het vorige voorbeeld: als ik weet dat ik morgen dood ga, dan doe ik vandaag hele andere dingen dan normaal gesproken, misschien kom ik dan inderdaad niet meer van mijn plek...
.. De positieve kant van onzekerheid is dat je zolang je deze voelt de kans hebt om je gedachten opnieuw te bouwen en verwarring op te ruimen..
Sterker nog dan deze uitspraak zou ik willen zeggen dat mensen dat continu doen, zonder dat daarbij sprake is van een 'kans'. We doen dat gewoon, omdat we mensen zijn
Maar als we dat continu doen, wat hebben we dan wel niet voor denkvermogen nodig? Laat ik voorop stellen dat ik het nooit onderzocht heb, maar intuïtief zou ik retorisch invullen: waar denk je dat die enorme hersencapaciteit van ons vandaan komt? Vergelijk dit maar eens met de volgende uitspraak:
.. Het gevoel kent verschillende varianten, zoals kwaadheid, verdriet, blijschap. Het ontstaan van gevoel (dus emoties) is gelijktijdig ontstaan, naarmate onze hersenen een zeer groot stuk groter is geworden. De regelcentrale groeit voortdurend, als mede het gevoel, de versterker van de gedachten..
Dit lijkt me een gedachte die voortborduurt op het idee van ".. ik zou graag willen dat het zo is gegaan.." Tja, we waren er zelf niet bij hé, daarom zou ik zeggen: let's investigate without prejudice, en laten we vooral niet denken dat we het bij het rechte eind hebben. Tijdelijk is ok, om zo wat praktische zaken te regelen. Daar kunnen we dan later over lachen, zo van "joh, die lui in de eenentwintigste eeuw die dachten zo en deden zus, kun je het je vóórstellen?!" Het enige wat we op dit ogenblik zouden kunnen doen is iets langer nadenken voordat we springen, zodat ze ons later hopelijk niet al te hard uitlachen.
.. Gelukkig hoeven we dat ook niet te weten, omdat we er toch niet achter komen..
How true. Aan de andere kant, wij als mens zijn zo verrekte nieuwsgierig, de één ziet dat als een last, de ander als een zegen. Dat is allemaal goed en wel, maar neemt niet weg dat dat één van onze belangrijkste drijfveren is om ons bestaan zogenaamd te ontstijgen. Het maakt namelijk dat we niet meer zoveel aan de dood hoeven denken, zolang als het goed gaat en zolang we met onze nieuwsgierigheid ook praktisch iets kunnen. Dat laatste is wel belangrijk denk ik: een vraag stellen alleen is een zeer passieve bezigheid. Antwoord geven op vragen / vragen invullen is actief en leidt tot bezigheid. Dat is trouwens onafhankelijk van juiste of onjuiste invulling. Het zou mooi zijn als we alles altijd precies goed zouden doen, maar fouten maken is inherent aan onderzoeken.
Gek is het eigenlijk, ik zou haast gaan denken dat hoe banger je mensen maakt, hoe meer we geneigd zijn om een uitweg te vinden. Daar zijn we volgens mij best wel sterk in...