sciencetalk

Wat mij betreft streeft iedereen na wat hij/zij zelf belangrijk vindt om na te streven, zolang het niet ten kosten van anderen gaat.

Is dit wel realistisch? Ik denk dan vooral aan de zgn. "Tragedy of the commons" (http://en.wikipedia.org/wiki/Tragedy_of ... pplication): het kan zijn dat ieder individu voor zichzelf een economisch rationele beslissing maakt, maar dat dit, net doordat iedereen dit doet, nadelige effecten heeft op "gemeenschappelijke goederen" (vooral dan de uitputting van die goederen). Op die manier leiden deze individuele rationele economische beslissingen, tot nadelige gevolgen voor iedereen:

"The tragedy of the commons is a dilemma arising from the situation in which multiple individuals, acting independently and rationally consulting their own self-interest, will ultimately deplete a shared limited resource, even when it is clear that it is not in anyone's long-term interest for this to happen."

"The tragedy of the commons can be considered in relation to environmental issues such as sustainability. The commons dilemma stands as a model for a great variety of resource problems in society today, such as water, land, fish, and non-renewable energy sources such as oil and coal."

http://en.wikipedia.org/wiki/Tragedy_of_th...ons#Application

Ik persoonlijk denk niet dat mensen in staat zijn om de juiste keuzes te maken, dit is keuzes die eveneens in het belang zijn van toekomstige generaties en mensen elders op aarde. Het eigenbelang zal, bij verreweg de meesten, primeren op het 'algemeen belang'. Zie bijvoorbeeld de mislukte klimaatconferenties: ondanks de dreigingen voor de toekomst, slagen regeringsleiders er niet in om werkelijk tot ingrijpende afspraken te komen. Of zie hoe de meesten nog steeds zelfs voor kleine afstanden hun auto nemen, ondanks de nadelige effecten op het milieu. Ik denk dus niet dat het beter zou gaan moest iedereen zomaar zijn zin kunnen doen. (Waarmee ik overigens helemaal niet wil zeggen dat ik dan voor communisme ben.)

Overigens, maar hiervan weet ik echt niet veel, stel ik me hier toch ook vragen bij:

We zitten met enorme overheidsinterventie in de financiële sector, het onderwijs, de zorg, intellectueel eigendom, en de woningmarkt en het is niet voor niets dat de grootste problemen uit deze gebieden in de economie komen.

Ik weet nu niet wat je bedoelt met de "grootste problemen", maar ik dacht dat één van de oorzaken van de recente economische crisis, net het tekort aan regulering was:

"Een vierde factor werd gevormd door deregulatie (afschaffen van regelgeving) en een falend toezicht op het hanteren van de nog wel geldende regelgeving. De Amerikaanse minister van financiën Geithner verklaarde tegenover het Huis van Afgevaardigden op 23 maart 2010 dat tekortschietende regelgeving en gebrekkig toezicht een belangrijke rol gespeeld had bij het ontstaan van de crisis:

"For many years, the housing finance system provided credit to households in a reliable and stable manner, setting appropriate standards for mortgage origination, and attracting diverse sources of capital though securitization. However, insufficient regulation and enforcement was unable to check increasingly lax underwriting, irresponsible lending and excessive risk taking..."."

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kredietcrisis

Ik ben echter geen econoom, dus kan er even goed naast zitten...

Ik weet nu niet wat je bedoelt met de "grootste problemen", maar ik dacht dat één van de oorzaken van de recente economische crisis, net het tekort aan regulering was:

Mja, maar vanuit een liberariër-standpunt was die 'crisis' net goed, ze zuivert de markt van de slechtste banken en overheden, waardoor na de crisis de financiële markt een stuk efficiënter is dan ervoor. Hierin kun je ze moeilijk ongelijk geven als je kijkt naar de huidige situatie waarin mensen geen onrealistische leningen meer krijgen.

In een economieboek van Samuelson staat het volgende voorbeeld: Als een persoon bij een evenement op zijn tenen gaat staan om over de hoofden van anderen heen te kunnen kijken, heeft hij daar voordeel van. Je zou dus kunnen zeggen dat hij slim bezig is, en anderen zouden deze innovatie kunnen navolgen. Maar zo snel iedereen dat doet, zien we evenveel als tevoren maar staan we wel voortdurend op onze tenen om nog iets te kunnen zien. Iedereen zou in dat geval voordeel hebben bij een (stilzwijgende) regel of afspraak niet op zijn tenen te gaan staan.

In dezelfde geest zou je ook grenzen kunnen stellen aan de concurrentie op arbeidsvoorwaarden. Het heeft immers weinig zin wanneer de spullen goedkoper worden, maar je daarvoor in de fabriek of op kantoor moet boeten. Als je hier de markt haar werk laat doen, zijn - door de concurrentie - de arbeidsvoorwaarden de klos. Bovendien mag je aan de onderkant van de arbeidsmarkt al blij zijn als je werk vindt, van een vrije arbeidskeuze is nauwelijks sprake. Dat de mensen er zelf voor zouden kiezen voor een habbekrats te werken, is een dooddoener van de eerste orde. Hier ligt dus een taak voor de overheid om een fatsoenlijk minimum - en daarmee een gelijk speelveld - vast te leggen waaraan banen en bedrijven moeten voldoen.

Verder kan zelfbeperking soms verstandig zijn. Stel je hebt geld genoeg, en bent ongezond dol op taartjes. Dan doe je er verstandig aan deze maar zeer beperkt in huis te halen, hoewel dat je keuzemogelijkheden thuis beperkt. In dezelfde geest zijn nog talloze andere voorbeelden te geven. De rationaliteit van de mens wordt in de gebruikelijke economische modellen zwaar overschat. Ook is het zeer twijfelachtig of het des te beter is naarmate er aan meer van onze wensen voldaan wordt. Buiten dat hecht ik zelf een grote waarde aan nutteloze bezigheden, en ik kan dat iedereen aanbevelen.

Verder is het niveau van welvaart maar één variabele onder vele anderen die ook interessant zijn. Hoe is de kwaliteit van leven? Onder wat voor omstandigheden wordt die welvaart voortgebracht? Hoe staat het met de verdeling van de welvaart? Is er ook nog aandacht voor andere zaken dat bezit alleen? Houden we rekening met het milieu? Etc.

Wel, ik heb me daar altijd vragen bij gesteld. Hoe zet je de stap dat als iedereen doet wat hij het beste acht, naar dat iedereen een het beste resultaat krijgt (wat uiteindelijk het enige is wat telt)

In zo'n systeem verhongeren de gehandicapten en de armen van geest. Bovendien sleuren 'domme' mensen die niet de beste beslissingen kunnen nemen, hun volledige omgeving mee naar beneden. Je zal er maar eens geboren zijn in een arme familie. Je gaat er nooit het onderwijs krijgen of de informatie om überhaupt te kunnen beslissen wat belangrijk voor je is en wat je belangen maximaliseert. En wat met schade zonder oorzaak? Er is meer dan één voorbeeld te bedenken dat niemand iets doet ten koste van de andere, maar dat ze samen toch enorm veel schade berokkenen. (milieuproblematiek als een standaardvoorbeeld)

Ik vraag me af of, toen je de eerste zin schreef, jezelf duidelijk voorhield dat waardeoordelen subjectief zijn. Of een keuze voor iemand het "beste resultaat" oplevert, is en blijft, ook een subjectief waardeoordeel.

Ik vind je stelling dat een vrije markt leidt tot de verhongering van oa gehandicapten dubieus en tegen de menselijke aard indruisen. Ook toen de staat nog niet de rol speelde die het vandaag de dag speelt, verhongerde armere en gehandicapten niet. In die tijd hadden echter de kerk en de familie een belangrijke rol in de samenleving, twee instituten die "concurreren" met de staat en daarom - vanuit een socialistisch oogpunt volledig terecht - door Lenin als "vijanden" gezien werd.

De vraag is door wie moeten de minderbedeelde geholpen worden? Door de staat? Of zijn er ook alternatieven? "We may fully endorse the religious and ethical precepts that declare it to be mans duty to assist his unlucky brethren whom nature has doomed. But the recognition of this duty does not answer the question concerning what methods should be resorted to for its performance."

Overigens zijn er nog steeds landen (bv Singapore) waar er geen uitkeringen bestaan en prima functioneren. Je ziet ook dat in deze landen er relatief minder echtscheidingen zijn, sterkere familiebanden, en een lokale gemeenschap waarin mensen elkaar steunen.

Dat we minderbedeelde moeten helpen en steunen en dat we goed moeten doen voor de mensen die dat verdienen zijn we het zonder twijfel over eens. De vraag is: welke methoden gebruiken we?

En wat met schade zonder oorzaak? Er is meer dan één voorbeeld te bedenken dat niemand iets doet ten koste van de andere, maar dat ze samen toch enorm veel schade berokkenen. (milieuproblematiek als een standaardvoorbeeld)

Ik neem aan dat je schade zonder veroorzaker bedoeld. Concreet heb je twee soorten gevallen: ik heb eigendom en ineens wordt mijn eigendom vervuild door bv de uitstoot van gassen door een buurman. Dit is duidelijk een geval van de schending van eigendomsrechten en kan dus makkelijk bestraft worden.

Het tweede geval is gebaseerd op een slachtofferloze daad. Daarin doe je (bewust of onbewust) een aantal aannamen. (1) De stelling dat de wereld opwarmt door de menselijke uitstoot van CO2 is waar; (2) deze opwarming van de aarde moet leiden tot rampspoed; (3) de interventie van de staat is een effectieve methode om dit te voorkomen.

Zelf ben ik enorm skeptisch over (1) en (2) maar moet het voor iedereen duidelijk zijn dat (3) niet het geval kan zijn. Als de staat de bevindingen en aanbevelingen van de nu bestaande onderzoeken zouden implementeren zou de hele civilisatie in elkaar storten. Sterker nog, we zouden ongeveer op het niveau van Noord-Korea zitten qua welvaart en dat is niet al te best.

Andere voorbeelden waar vaak naar verwezen wordt is de overbevissing van oceanen, de overexploitatie van andere natuurlijke bronnen zoals bossen, en het dumpen van afval in bv rivieren. Het is echter zo dat deze problemen met private eigendomsrechten niet zouden bestaan. Het feit dat de buffel bijna uitgeroeid was en de koe absoluut niet komt enkel en alleen door één verschil: eigendomsrechten.

Ik ben blij dat jullie de moeite nemen om het standpunt tegen intellectueel eigendom te verdedigen. Succes

Is dit wel realistisch? Ik denk dan vooral aan de zgn. "Tragedy of the commons"

Ik versta heel iets anders onder tragedy of the commons.

Zeg dat jij, ik, en 8 anderen samen aan een tafel zitten. Op tafel staat een grote kom met jus d'orange. We hebben alle 10 een rietje. Vergelijk dit scenario met het scenario dat we allemaal een eigen glas jus d'orange krijgen. Wat zal het verschil zijn? Waarschijnlijk zouden we harder drinken dan normaal (er vanuitgaande dat we geen smetvrees hebben ) als we met iedereen moeten delen. Als ik immers niet drink, loop ik het risico dat anderen mijn deel opdrinken.

De tragedy of the commons kan enkel en alleen worden voorkomen wanneer eigendomsrechten of gedefinieerd en nageleefd worden.

Iedereen kan nastreven wat hij/zij wenst na te streven, zolang deze persoon de eigendomsrechten van anderen respecteert.

Ik persoonlijk denk niet dat mensen in staat zijn om de juiste keuzes te maken, dit is keuzes die eveneens in het belang zijn van toekomstige generaties en mensen elders op aarde. Het eigenbelang zal, bij verreweg de meesten, primeren op het 'algemeen belang'.

Algemeen belang en individueel belang zijn geen tegengestelden. "There are no irreconcilable conflicts between selfishness and altruism, between economics and ethics, between the concerns of the individual and those of society." Veel van de gevallen waar het op het eerste oog lijkt dat er een conflict is tussen eigen belang en belang van de samenleving, valt te herleiden na simpelweg het ontbreken van eigendomsrechten of het niet beschermen van eigendomsrechten.

Ik weet nu niet wat je bedoelt met de "grootste problemen", maar ik dacht dat één van de oorzaken van de recente economische crisis, net het tekort aan regulering was:

Tekort aan regulering? Men moet zich beseffen dat er al meer dan 2.000 pagina's aan wetten zijn speciaal en alleen voor banken. De gedachte dat nog meer regels een volgende crisis kan voorkomen is nogal naïef.

Heb je er ooit over nagedacht dat de rente een belangrijke rol speelt in onze economie? Dat de rente NIET een arbitrair cijfer is wat door een centrale planner bepaald moet worden? De rente is een afspiegeling van de gespaarde gelden (en daarmee schaarse middelen) in een samenleving. Ondernemingen lenen geen geld om geld te lenen maar om kapitaal aan te kopen in de marktplaats. Als je spaar, consumeer je niet. Wat je niet consumeert kan gebruikt worden in de productie van toekomstige goederen door anderen. Máár, als er meer krediet wordt uitgegeven dan dat er daadwerkelijk gespaard is, daalt de rente, en dit geeft een vals signaal naar ondernemers. Zij gaan er ten onrechte vanuit dat de hoeveelheid gespaarde gelden groter is geworden. Dus het goede nieuws is dat de recessie het herstel ís. Het slechte nieuws is dat overheden en centrale banken de problemen aan het verergeren zijn.

Andere voorbeelden waar vaak naar verwezen wordt is de overbevissing van oceanen, de overexploitatie van andere natuurlijke bronnen zoals bossen, en het dumpen van afval in bv rivieren. Het is echter zo dat deze problemen met private eigendomsrechten niet zouden bestaan. Het feit dat de buffel bijna uitgeroeid was en de koe absoluut niet komt enkel en alleen door één verschil: eigendomsrechten.

Ik ben blij dat jullie de moeite nemen om het standpunt tegen intellectueel eigendom te verdedigen. Succes

Mja, m.i. verleg je de discussie hier een beetje door er dat eigendomsrecht bij te halen. Ik dacht dat het ging om wel of geen overheidsinterventie, waarbij jij zei dat het beter was om overheidsinterventie te minimaliseren. Hier kan echter worden tegenin gebracht, zoals hierboven reeds besproken, dat wanneer individuen vrij zijn om naar keuze (naar hun gevoel rationele) economische beslissingen te maken, dit uiteindelijk nefast kan zijn voor iedereen (inclusief deze individuen). Hierbij is het dus net de afwezigheid van een instantie (of mentaliteit) die enigszins reguleert, die ertoe leidt dat het verkeerd loopt.

Het klassieke (fictieve) voorbeeld hiervan is een middeleeuwse boerengemeenschap die een stuk gemeenschappelijke (communale) grond heeft. Iedereen mag er dus zijn koeien opzetten. Wanneer er echter teveel koeien opstaan, leidt dit tot overbegrazing, de weide raakt uitgeput en niemand wordt er dus beter van. Voor elke individuele boer is het echter interessant om toch één extra koe op het veld te zetten. Wanneer iedereen dit gaat doen, leidt dit echter tot overbegrazing. Hier zouden een regulerende instantie of (impliciete) afspraken tussen de boeren dus nuttig zijn.

Het is m.i. inderdaad zo dat dit bij privaat eigendom niet zou gebeuren (en een gelijkaardige redenering werd ook aangehaald om de encosure beweging in Engeland te ondersteunen).

Ik weet nu wel niet wat je bedoelt met intellectueel eigendom? Als je het gewoon hebt over privaat eigendom, dan kan dit waarschijnlijk inderdaad wel een oplossing zijn.

Het probleem m.b.t. het milieu blijft echter bestaan denk ik: sommige goederen zijn nu eenmaal gemeenschappelijke goederen. Bijvoorbeeld schone lucht. Voor mij lijkt het economisch interessant om gewoon mijn ding te doen en te vervuilen (bv. autorijden en dergelijke), maar indien iedereen dit doet, en dit grote milieuproblemen oplevert, heeft iedereen (inclusief ikzelf dus) eronder te lijden.

De zin over intellectueel eigendom was niet aan u gericht

Het probleem m.b.t. het milieu blijft echter bestaan denk ik: sommige goederen zijn nu eenmaal gemeenschappelijke goederen. Bijvoorbeeld schone lucht.

Voor lucht om in te ademen hebben we geen eigendomsrechten nodig omdat het in overvloed bestaat. Sterker nog, als alles in overvloed zou bestaan zouden we helemaal geen eigendomsrechten nodig hebben. Echter als ik ergens een huis heb en iemand zet een fabriekspijp neer waardoor ik geen schone lucht meer krijg dan is het duidelijk dat mijn eigendomsrechten geschonden worden.

Eigendomsrechten hebben alles met interventionisme te maken omdat ze een alternatief zijn voor interventionistische overheidsmaatregelen.

Het klassieke (fictieve) voorbeeld hiervan is een middeleeuwse boerengemeenschap die een stuk gemeenschappelijke (communale) grond heeft. Iedereen mag er dus zijn koeien opzetten. Wanneer er echter teveel koeien opstaan, leidt dit tot overbegrazing, de weide raakt uitgeput en niemand wordt er dus beter van. Voor elke individuele boer is het echter interessant om toch één extra koe op het veld te zetten. Wanneer iedereen dit gaat doen, leidt dit echter tot overbegrazing. Hier zouden een regulerende instantie of (impliciete) afspraken tussen de boeren dus nuttig zijn.

Je geeft zelf al aan dat in dit geval eigendomsrechten superieur zijn aan regulering. Waarom zou je dan regulering willen ipv private eigendomsrechten?

Doet me allemaal sterk denken aan:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stelling_van_Coase

Daar zou je alleen al een topic over op kunnen zetten.

Ten eerste is het van belang aan te geven onder welke voorwaarden die stelling kan worden bewezen. Daar zou je waarschijnlijk nog wel uit kunnen komen, zonder een morele positie in te nemen.

Ten tweede wat we er aan hebben. En hier kan je dan hoogstens nog aangeven wat je er aan hebt indien je van zus of zo morele uitgangspunten uitgaat.

Olavo schreef:Ik versta heel iets anders onder tragedy of the commons.

Zeg dat jij, ik, en 8 anderen samen aan een tafel zitten. Op tafel staat een grote kom met jus d'orange. We hebben alle 10 een rietje. Vergelijk dit scenario met het scenario dat we allemaal een eigen glas jus d'orange krijgen. Wat zal het verschil zijn? Waarschijnlijk zouden we harder drinken dan normaal (er vanuitgaande dat we geen smetvrees hebben ) als we met iedereen moeten delen. Als ik immers niet drink, loop ik het risico dat anderen mijn deel opdrinken.

De tragedy of the commons kan enkel en alleen worden voorkomen wanneer eigendomsrechten of gedefinieerd en nageleefd worden.

Iedereen kan nastreven wat hij/zij wenst na te streven, zolang deze persoon de eigendomsrechten van anderen respecteert.

Hier bestaan al minstens twee problemen mee die machtscentralisatie in bepaalde gevallen steunen. Allereerst valt niet alles op te delen in eigendomsrechten. De atmosfeer is één voorbeeld, maar dit gaat op voor alles waar afbakening niet mogelijk is of deze een significante impact heeft op de functionaliteit van de eigendommen. Versnippering is een goed gekend probleem in vele aspecten van de samenleving. Ten tweede maakt deze opdeling in eigendommen een geïntegreerd beheer veel moeilijker, zoals bijvoorbeeld het Sigmaplan of het IVON of algemeen bij ruimtelijke ordening. Het afdwingen van medewerking bij derden of hun weigering hiertoe houdt ook kosten in; deze hoeven niet altijd op te wegen tegen de kosten van inefficiëntie bij een alomvattende instelling.

Hier bestaan al minstens twee problemen mee die machtscentralisatie in bepaalde gevallen steunen. Allereerst valt niet alles op te delen in eigendomsrechten.

Zoals wat niet? In de menselijke geschiedenis zijn er al heel vaak succesvolle pogingen geweest om wateren bijvoorbeeld te privatiseren. Met de huidige technologische vooruitgang is het nogal eenvoudig om te stellen dat eigendomsrechten niet mogelijk zijn. Willen en kunnen zijn twee verschillende zaken.

Ten tweede maakt deze opdeling in eigendommen een geïntegreerd beheer veel moeilijker, zoals bijvoorbeeld het Sigmaplan of het IVON of algemeen bij ruimtelijke ordening. Het afdwingen van medewerking bij derden of hun weigering hiertoe houdt ook kosten in; deze hoeven niet altijd op te wegen tegen de kosten van inefficiëntie bij een alomvattende instelling.

Ik zou het op prijs stellen als je het bovenstaande nog eens zou kunnen toelichten. Ik snap je standpunt niet precies namelijk.

Als ik je standpunt goed begrijp, dan denk ik dat je één ding over het hoofd ziet, namelijk de incentives van een eigenaar. Neem natuurgebieden. Stel we privatiseren alle natuurgebieden in Nederland. Ik kan me voorstellen dat enkele eigenaren de grond anders willen indelen en inrichten, daar in 2000 slechts 12% van Nederland bebouwd was. Dat betekent echter ook dat de grondprijs van natuurgebieden zullen stijgen. Op dat moment wordt het weer veel minder interessant om een natuurgebied om te zetten in iets anders. De natuur zal ingedeeld worden volgens de wensen van de inwoners, niet wat goed is volgens een bureaucraat.

Als iemand (of een groep) het vrij laten migreren van bepaalde soorten dieren belangrijk vind, stopt niemand hem of haar om daaraan zelf geld te besteden. Ik vind het echter persoonlijk immoreel om een medemens te dwingen dieren boven mensen te plaatsen en daaraan mee te betalen.

Ruimtelijke ordening is iets wat prima door de markt geregeld kan worden en de centrale ruimtelijke ordening doet meer kwaad dan goed in Nederland. Neem de zaak in Emmeloord, wat een schoolvoorbeeld is van het falen van centrale planning. Persoonlijk denk ik dat Chemiepack bv ook verder uit het stedelijke gebied was gaan zitten, puur omdat men daar minder geld kwijt zou zijn aan aansprakelijkheidsverzekeringen.

Zoals wat niet? In de menselijke geschiedenis zijn er al heel vaak succesvolle pogingen geweest om wateren bijvoorbeeld te privatiseren.

Dit lijkt me heel sterk.

Met de huidige technologische vooruitgang is het nogal eenvoudig om te stellen dat eigendomsrechten niet mogelijk zijn. Willen en kunnen zijn twee verschillende zaken.

Technologieën hebben een impact op een systeem en kosten geld. Als het opdelen in eigendomsrechten zoveel geld kost, dan moet dit zeker afgewogen worden ten opzichte van het beheren door een centrale organisatie.

Bovendien komen technologieën vaak ook met andere effecten of kosten. Een afbakening heeft een impact op een eigendom.

Als ik je standpunt goed begrijp, dan denk ik dat je één ding over het hoofd ziet, namelijk de incentives van een eigenaar. Neem natuurgebieden. Stel we privatiseren alle natuurgebieden in Nederland. Ik kan me voorstellen dat enkele eigenaren de grond anders willen indelen en inrichten, daar in 2000 slechts 12% van Nederland bebouwd was. Dat betekent echter ook dat de grondprijs van natuurgebieden zullen stijgen. Op dat moment wordt het weer veel minder interessant om een natuurgebied om te zetten in iets anders. De natuur zal ingedeeld worden volgens de wensen van de inwoners, niet wat goed is volgens een bureaucraat.

De grote vraag is hier: wie zorgt voor de optimale uitkomst? Natuurgebieden kunnen verspreid worden onder diverse privé-eigenaars, maar zo schep je een versnipperd landschap. Een geïntegreerd beheer met oog op het behoud van een soort, het bestrijden van een soort, het behoud van diversiteit of zelfs het bestrijden van een algemene dreiging (bijvoorbeeld brand, overstroming of vervuiling) wordt veel moeilijker.

Een ander probleem is dat op deze manier vele gronden op de markt komen. Privé-eigenaars staat het vrij te doen met hun natuurgebied wat ze willen. In een sterk competitieve markt wordt veel groter belang gehecht aan korte termijn en kwantificeerbare opbrengsten, daar investeringen op lange termijn onzekerder zijn of opbrengsten die niet gekwantificeerd kunnen worden op economisch vlak waardeloos zijn. Op korte termijn is het bijvoorbeeld altijd het best het bos kaal te kappen en om te zetten naar iets dat meteen opbrengt. Een sterk competitieve markt stimuleert dit gedrag, want zij die hun korte termijn opbrengsten laten liggen worden benadeeld. Op lange termijn betekent dit echter dat er geen productief bos ter wereld meer zal zijn.

Algemeen kadert dit alles in het gedachtegoed: een vrije markt kan falen. Dit falen moet vermeden en/of opgevangen worden door staatsinstellingen. In feite moeten dit niet per se staatsinstellingen zijn (onder controle van democratisch verkozenen), maar het moet wel gaan om instellingen die niet onderhevig zijn aan concurrentie.

Als iemand (of een groep) het vrij laten migreren van bepaalde soorten dieren belangrijk vind, stopt niemand hem of haar om daaraan zelf geld te besteden. Ik vind het echter persoonlijk immoreel om een medemens te dwingen dieren boven mensen te plaatsen en daaraan mee te betalen.

Het gaat er eigenlijk vooral om dat een succesvol beheer op systeemniveau van eender wat bemoeilijkt of zelfs onmogelijk wordt als dit systeem is opgedeeld in allerlei eigendommetjes van private personen. Dit gaat van het in stand houden van bepaalde diersoorten of ecosystemen tot luchtkwaliteit, weer, klimaat, waterhuishouding, ruimtelijke ordening, volksgezondheid, verkeer, energie, landschap tot zelfs grootschalig onderzoek.

Ruimtelijke ordening is iets wat prima door de markt geregeld kan worden en de centrale ruimtelijke ordening doet meer kwaad dan goed in Nederland. Neem de zaak in Emmeloord, wat een schoolvoorbeeld is van het falen van centrale planning. Persoonlijk denk ik dat Chemiepack bv ook verder uit het stedelijke gebied was gaan zitten, puur omdat men daar minder geld kwijt zou zijn aan aansprakelijkheidsverzekeringen.

Vlaanderen heeft in zijn geschiedenis een zeer povere ruimtelijke ordening gekend, lang zelfs onbestaande. Zelfs nu zijn er hier nog talloze mistoestanden en erfenissen van het verleden, dit alles geassocieerd met enorme meerkosten voor bijvoorbeeld waterzuivering en verschillende overstromingsproblematieken.