sciencetalk

Dat lijkt me niet verbazend, zelfs als je weet dat je venus op een bepaalde positie kunt verwachten: Als je een vliegtuig op dezelfde positie op de radar hebt met een passende hoogte is de kans denk ik redelijk aanwezig dat je niet kunt zien welk licht venus is en welk het  landingslicht, althans niet op een flinke afstand. Lijkt me geen serieus probleem voor luchtverkeersleiding: een van de twee lichtjes wordt vanzelf wel feller en gaat landen

Dat is het probleem ook niet. Er wordt nog wel eens tevergeefs naar naar een vliegtuig op de radar gezocht dat men buiten in de verte aan ziet komen om even later tot de realisatie te komen dat je naar de opkomst van venus zit te kijken. Vlak boven de horizon lijkt het vanuit een vliegtuig in elk geval vaak een wit licht dat rood knippert.

Je bedoelt dat ze visueel denken met een vliegtuig te maken te hebben, maar dat er op de (primaire) radar niets te zien is?
 
Dat kan toch weinig anders zijn... afgezien van een stealthvliegtuig dat weinig zijn best doet door wel de lampen aan te zetten

Er worden buiten heel vliegtuigen waar genomen die niet op het scherm in het vliegtuig of op de toren gepresenteerd worden. Dit is omdat verkeer slechts binnen een bepaalde range maar vooral een bepaald hoogte bereik gepresenteerd wordt. Anders zou er veel te veel klutter zijn om iets zinnigs met de informatie te kunnen. Dat heeft met stealth dus niks te maken.

Je denkt een vliegtuig aan te zien komen, je wacht tot (of) het binnen range komt en op je scherm verschijnt maar dat gebeurt niet omdat je naar de opkomende venus zit te kijken. Zodra venus wat hoger komt te staan is dat snel evident omdat ze dan wit wordt en stopt met knipperen. Dat kan raar klinken maar in de praktijk is het wel een bekend verschijnsel.

Vanaf de grond heb ik deze illusie nooit gezien maar vanuit de lucht vaak. Waarschijnlijk mede door het extreem vrije uitzicht naar de horizon en gebrek aan lichtvervuiling. Zo heb ik ook meer dan eens het eerste opkomende streepje maan verward voor een vel rood oranje bosbrand.

Vanuit de lucht zal het zeker een ander verhaal zijn. Vanaf de grond met een exact bekende positie kun je ook gewoon weten waar je exact venus of een andere planeet kunt verwachten - of je iets met die informatie doet of niet is verder de keuze van degene op de grond, maar je kunt in principe exact weten waar je welk hemellichaam kunt verwachten. 
 
Uit de stoel van de piloot kan ik me wel voorstellen dat het wat zorgelijker is - wellicht lijkt het een ander (verdwaald) vliegtuig dat zonder ads-b transponder vliegt, of iets als een drone, waarballon, of in ieder geval iets waar je niet tegenaan wilt vliegen. Radiocontact zoeken gaat natuurlijk ook niet werken. 
 
Ergens kan ik me voorstellen dat zoiets ook wel kan met een felle ster als sirius als die net boven de horizon komt. 
 
Maar wat doe je er als piloot eigenlijk mee als zoiets gebeurt buiten het bereik van (primaire) radar van enige controller, bijvoorbeeld midden de atlantische oceaan? Als het min of meer op ramkoers lijkt te liggen, vlieg je er dan uit voorzorg omheen? Of vlieg je gewoon door tot op het punt waarop je zeker bent dat het geen vliegtuig is maar er, indien het toch wel een vliegtuig is, je het nog net zou kunnen ontwijken?
 
Militair gezien zou het nog best een aardige tactiek kunnen zijn om jezelf tussen bijvoorbeeld venus en de vijand te houden om visueel ongezien te blijven, al vergt dat wel extreem nauwkeurige positionering en timing. Voor zover ik weet is dit nooit bewezen toegepast, schuilen in de schaduw (of juist tegen de volle zon in) lijkt effectiever te zijn al zal een vijand daarop bedachter zijn. 

Vanuit de stoel van een piloot zie je natuurlijk iets heel anders vooral vanuit een lijnvliegtuig op 10 km hoogte.
Alles wat niet daadwerkelijk in de aardse atmosfeer zit en dus een planeet of ster blijkt te zijn heeft zich niet verplaatst vanwege de grote afstand.
Iemand op de grond ziet Venus of Sirius opkomen maar op het zelfde moment vanuit een vliegtuig gezien op voldoende grote hoogte staat Venus dus niet alleen ruim boven de horizon (of visueel zelfs een stuk 'hoger' dan de vlieghoogte) maar zijn vanwege de ijlere lucht de atmosferische effecten veel minder.
Als het hemellichaam vanaf de grond gezien nog ruim onder de horizon zit dan ziet de piloot dus op zijn beurt Venus opkomen en vliegt hij zelf behoorlijk hoog dan staat Venus of Sirius visueel juist erg laag.
 
Het zal ook niet zo vaak voorkomen dat het vermeende 'vliegtuig' op ramkoers lijkt te liggen omdat dit alleen binnen een relatief korte tijdsframe mogelijk is net als bij een eventuele militaire tactiek.

Zorgelijkzou ik de venus illusie niet willen noemen. Omdat het iets is dat zich duidelijk ver weg afspeeld en de illusie slechts van korte duur is werkt het niet op je nekharen.

 

Maar wat doe je er als piloot eigenlijk mee als zoiets gebeurt buiten het bereik van (primaire) radar van enige controller, bijvoorbeeld midden de atlantische oceaan? Als het min of meer op ramkoers lijkt te liggen, vlieg je er dan uit voorzorg omheen? Of vlieg je gewoon door tot op het punt waarop je zeker bent dat het geen vliegtuig is maar er, indien het toch wel een vliegtuig is, je het nog net zou kunnen ontwijken?

 

Ik vermoed dat het iets te off-topic wordt om daar een volledig antwoord op te geven omdat er meteen zeer veel factoren spelen.

Het is sowieso, tot je een vliegtuig heel dicht nadert, vrijwel ondoenlijk om iets als ramkoers te beoordelen. Met de huidige nauwkeurige navigatie methode is horizontale seperatie op oceanic tracks vrijwel 0. Vertikaal is de seperatie minimaal 300 meter. Dit klinkt misschien veel maar als je iemand vraagt visueel in te schatten of een tegengesteld vliegtuig op 10 nm 300m hoger of lager vliegt dan veranderd hij waarschijnlijk 3 keer van keuze voor de tegenligger tot 3 nm is genaderd. Niet te doen dus.

Je zult dus zo lang mogelijk de afgesproken procedures voor oceaan navigatie en gebruik van tcas volgen. Uiteindelijk geldt altijd de belangrijkste kapstok wet dat: The commander shall take any action he considers necessary in an emergency situation that requires immediate decision and action....enz.

Interessant - iets als tcas zal natuurlijk niet werken als je naar een ster of planeet zit te kijken... maar je hebt natuurlijk wel een punt als je het inschat op 10 mijl afstand, en die afstand niet lijkt te veranderen gedurende een minuut oid.