sciencetalk

Toen het grote Duitse rijk in 1918 een nederlaag had geleden, zat het land volledig aan de grond. De inflatie in de nieuwe "Weimar" republiek was zo hoog, dat de kapper letterlijk voor eieren koos in plaats van geld. Een postzegel koste al één miljoen mark. Er heerste grote werkloosheid en het merendeel der bevolking had honger. Toen kwam de grootste populist aller tijden voor de dag. Een nietsnut die het volk naar de mond praatte en snel zondebokken had gevonden, het joodse volk en nog vele anderen. De gevolgen kent iedereen. Of populisme gevaarlijk is ? Het heeft toen 50 miljoen mensenlevens gekost.

Toen kwam de grootste populist aller tijden voor de dag. Een nietsnut die het volk naar de mond praatte

Nietsnut lijkt me een misplaatste beschrijving. Een nietsnut krijgt de meerderheid van de bevolking niet achter zich, tenzij de meerderheid van de bevolking even nutteloos is.

Ik vraag me af wat voor nut die "nietsnut" heeft gedaan voor zijn land, voor de wereldvrede, voor de joodse bevolking. Er wordt nog bij iedere stembeurt gestemd voor de een of andere "nietsnut". Dat is juist het gevaar van populisme. Velen laten zich meeslepen zonder even na te denken. Als de bevolking kiest voor kanonnen inplaats van boter, dan zijn ze toch niet helemaal meer normaal. Als je er mee eens bent dat joodse winkels worden geplunderd en joodse mensen worden mishandeld op straat, dan ben je ook niet helemaal normaal. Misschien was het woord "psychopaat" in zijn geval beter gekozen dan "nietsnut".

Hoewel ik gruwel van Hitler, is nietsnut geen juiste typering. Vergeet niet dat hij met de voorbereidingen voor de oorlog grote werkgelegenheid heeft gecreëerd. Veel industrie, veel mensen binnen de partij, heropbouw van het leger, etc. Ook heeft hij opdracht gegeven tot het maken van de VW Kever (wagen voor het volk, oprichting Volkswagen) en was de Kraft durch Freude natuurlijk ook een goed middel om zieltjes te winnen.

Als je dat soort dingen organiseert is het niet zo vreemd dat mensen graag naar je luisteren. Naast dat je ze zekerheden geeft, sla je ook nog eens krachtige, goed in het gehoor liggende en niet te ingewikkelde taal uit. Daarbij wijs je ook nog eens wat zondebokken (joden, homo's, zigeuners) aan, wat ook niet ongewoon is bij populisten.

Natuurlijk heeft dit alles uiteindelijk geen nut gehad voor zijn land, de wereldvrede of de joden, maar dat doet er in wezen niet toe. Hoeveel nut hebben jij en ik voor ons land, de wereldvrede of de joden? Zijn wij dan ook nietsnutten? Natuurlijk niet.