sciencetalk

@ eendavid

De link naar Google geeft zoekresultaten over de opzet waar ik naar verwezen heb. Ik heb niet alle gevonden resultaten gelezen, maar zag al wel een commentaar van een ex-werknemer dat zeer kritisch was. Dat is door Google dus niet weg gecensureerd. Verder gaat het mij er helemaal niet om Google te promoten, het gaat mij enkel om de bedoelde regeling.

Over de precieze gang van zaken bij onderzoek aan Nederlandse of Belgische universiteiten wil ik wel wat meer weten. Stel dat iemand een onderzoeksproject wil beginnen dat volstrekt niet aansluit bij de problemen en benaderingen die tegenwoordig in de belangstelling staan. Verder heeft deze persoon daar geen dure apparatuur voor nodig, maar enkel dat hij een jaar of tien kan studeren, onderzoeken, theoretiseren en experimenteren. Het gaat om iets dat zich voor wetenschappelijk onderzoek leent, en de betrokken wetenschapper is een scherp denker en experimentator. Kortom: het resultaat zal vrijwel zeker methodologisch in orde zijn. Er is alleen één probleem, de resultaten van al dit onderzoekswerk zullen naar verwachting nauwelijks interesse wekken en ook niet in een wetenschappelijk toptijdschrift gepubliceerd gaan worden. - Wat gebeurt er dan?

Concreet over de geldstromen: in Nederland bestaan (als ze nog niet wegbezuinigd zijn) subsidiemogelijkheden voor vormen van onderzoeksjournalistiek waar kranten het geld niet meer voor hebben, zoiets zou voor bijzondere persoonlijke projecten in de wetenschap ook moeten kunnen.

In België is de primaire bron van financiën voor beginnende onderzoekers het aanvragen van een beurs. Simplifierend: wie een beurs krijgt wordt bepaald door (1) studieresultaten, (2) beoordeling van het project. Hoe (1) en (2) zich verhouden is afhankelijk van de beurs. Heel concreet voor jouw situatie: als (1) zeer goed is, kan je terecht bij het FWO en is (2) niet zo belangrijk. Voor de aanstelling van post-doctorale bursalen en ZAP-leden (professor), wordt (1) vervangen door een rekensommetje zoals hierboven besproken, en voor ZAP speelt kwaliteit als lesgever ook een belangrijke rol. Het is mogelijk om ZAP-lid te worden en geen enkel artikel te hebben dat vaak geciteerd wordt, maar dat komt dan omdat er geen kandidaat was die globaal beter scoorde.

Er zijn veel mogelijkheden om financiering aan te vragen voor wetenschappelijke projecten. Daar gebeurt de beoordeling met dezelfde criteria: (1) hoe goed is het publicatie-sommetje van de aanvrager(s), (2) hoe goed is het project.

Samenvattend, (1) is een poging om te meten hoe goed de wetenschapper is, (2) laat toe projecten die als belangrijker worden beschouwd naar voor te trekken. Dergelijke criteria worden uiteindelijk in elk land gebruikt, de verschillen zitten denk ik eerder in de organisatie, en in de verdeling tussen de verschillende vakgebieden. Ik dacht dat (1) hetgene is dat je bekritiseerde (en vele wetenschappers met je).

Ik denk dat iedereen die aan de universiteit werkt wel voorbeelden kent van verstandige professoren over wiens onderzoek lacherig wordt gedaan (wegens totaal onrealistisch,irrelevant,...). Of je onderzoek moet subsidiëren dat met wat we nu weten niet nuttig is, is een hele andere vraag dan degene die ik dacht te bespreken. Maar de globale lijn lijkt me toch dat de wetenschappen zijn vooruitgeraakt door te bouwen op wat we nu weten, niet door te fantaseren en te hopen dat het in de toekomst ooit wel relevant/realistisch zal zijn.

@ eendavid

Dank voor de info.

Ik denk dat iedereen die aan de universiteit werkt wel voorbeelden kent van verstandige professoren over wiens onderzoek lacherig wordt gedaan (wegens totaal onrealistisch,irrelevant,...). Of je onderzoek moet subsidiëren dat met wat we nu weten niet nuttig is, is een hele andere vraag dan degene die ik dacht te bespreken. Maar de globale lijn lijkt me toch dat de wetenschappen zijn vooruitgeraakt door te bouwen op wat we nu weten, niet door te fantaseren en te hopen dat het in de toekomst ooit wel relevant/realistisch zal zijn.

Naar mijn idee moet je voor zulk onderzoek buiten de paden een zeker percentage van de beschikbare gelden uittrekken. Het lijkt mij dat de meeste wetenschappers uit zich zelf al voor onderzoek zullen kiezen dat aansluit op de gevestigde benaderingen, zodat dit potje voor bijzonder onderzoek niet zo heel groot hoeft te zijn. Maar als relatieve buitenstaander is dat voor mij moeilijk te beoordelen.

Hoeveel procent van de wetenschappers zou daar denk je gebruik van willen maken, als zo'n potje er was? Even los van de vraag naar de zin of onzin daarvan.

Hoeveel procent van de wetenschappers zou daar denk je gebruik van willen maken, als zo'n potje er was? Even los van de vraag naar de zin of onzin daarvan.

Iedereen. Zo werkt het nu ook. Je hebt een project dat je wil doen, dus je appliceert voor alle mogelijke manieren van fondsenwerving die net niet complete tijdsverlies zijn. Soms wordt de volgorde zelfs omgekeerd: met opgebouwd geld wordt onderzoek uitgevoerd waarover maar weinig gepubliceerd wordt, vervolgens worden fondsen gezocht om het reeds uitgevoerd onderzoek zogezegd te bekostigen, de reeds bekende resultaten worden gepubliceerd en het geld wordt gebruikt voor ander onderzoek om daarna weer aan fondsen te komen. Op die manieren krijgen fondswervers precies waar ze om vragen.

Hoe je het ook draait of keert, het geld is erg belangrijk.

Je zou eens een vergadering tussen vakgroepen moeten bijwonen, het gaat er (althans hier op de faculteit) soms vrij barbaars aan toe. Vooral voor de vakgroepen zoals de wiskundigen die maar weinig fondsen vinden.

Waar ik bezwaar tegen maak is de gedachte dat het onmiddellijk duidelijk zou zijn wat wetenschappelijk wel of niet van belang is. Het citaten-tellen gaat daar impliciet van uit. Voor ontwikkelingen binnen een gevestigd vakgebied zou dat wel zo kunnen zijn, maar voor revolutionair andere benaderingen of minuscule vakgebiedjes hoeft dat helemaal niet zo te zijn.

Het is natuurlijk altijd een afweging.. iets dat het goed doet in momenteel populair onderzoek is een veiligere keuze dan iets publiceren dat wellicht best revolutionair is, maar waarschijnlijk geen acuut vervolgonderzoek zal kennen. Als het gaat om een onderwerp waarin weinig gepubliceerd wordt is het natuurlijk te overwegen het wel te publiceren maar in een blad met lagere eisen en cq impact factor - als het ooit achteraf belangrijk blijft krijg je die citaties toch wel.

Dat het geld belangrijk is kan soms lastig zijn, maar het is wel de realiteit... het beschikbare budget voor wetenschappelijk onderzoek is altijd beperkt, en als er dan keuzes gemaakt moeten worden, moeten er ook begrijpelijke criteria zijn voor degenen die de beslissingen maken. Dat zoiets vakgroepen 'publicateigeil' kan maken sluit ik niet uit, maar bij gebrek aan een beter en breed gedragen alternatief?

Dank voor alle reacties!

Er bestaat een spectrum van theorieën en onderzoekingen lopend vanaf werk dat zeker wel van wetenschappelijke waarde is (reguliere wetenschap), via buitenpaden en zeer specialistisch werk waarvan de eventuele wetenschappelijke waarde onbekend is (parawetenschap) tot aan werk dat zeker niet van wetenschappelijke waarde is (pseudowetenschap).

Ik zou bijvoorbeeld de parapsychologie, diverse ethertheorieën, varianten van de algemene relativiteitstheorie en exotische vormen van wiskunde waarvoor vooralsnog geen enkele toepassing bekend is tot de middencategorie rekenen, op voorwaarde uiteraard dat het onderzoek methodologisch in orde is. Dit is de categorie waarvoor ik graag een vangnet zou zien, zodat mensen die dat echt willen daar toch mee aan de slag kunnen.

De laatste categorie is de pseudowetenschap. Bijvoorbeeld pogingen wiskundige problemen op te lossen waarvan bewezen is dat die onoplosbaar zijn. Of uitgesproken prutswerk. Voor zulk onderzoek zou naar mijn idee geen geld beschikbaar gesteld moeten worden.

Met de pseudowetenschap en gedeeltelijk ook met de parawetenschap houden diverse sceptische verenigingen en bladen zich in kritische zin bezig. Er bestaan zeker ook goede bladen over parapsychologie, hoewel er ook veel hobbyblaadjes zonder wetenschappelijke waarde zijn. Over andere vormen van parawetenschap zullen waarschijnlijk ook wel bladen bestaan.

De geldkwestie komt steeds weer naar boven. En inderdaad, de middelen zijn schaars. Je hebt dus een verdelingsprobleem. Een ethisch verantwoorde oplossing is er volgens mij niet, hoe weeg je bijvoorbeeld het belang van medisch onderzoek naar een belangrijke ziekte af tegen sterrenkundig onderzoek of de studie van een taal waar nauwelijks iemand van gehoord heeft? Zulke knopen moet je gewoon doorhakken, en ik kies ervoor ook de meer avontuurlijke middencategorie van de parawetenschap een bescheiden potje te gunnen. Voor de reguliere wetenschap kan men dan de huidige methodiek van geldverdeling blijven gebruiken. Als het potje voor parawetenschappelijk onderzoek niet volstaat om alle geïnteresseerden tevreden te stellen, kan je kiezen om ofwel de grootte van de beschikbare beurzen te verkleinen zodat alleen de echte diehards er nog voor zullen aankloppen, ofwel een commissie aan te stellen die alleen aan een aantal uitverkorenen een stevige beurs ter beschikking stelt. Er blijven haken en ogen aan zitten, maar die zitten er aan het huidige systeem ook. Als je wetenschap vooral als een cultuurgoed ziet (zoals ik doe), gaat het niet aan alles weg te snoeien waarvan het directe (wetenschappelijke) nut onduidelijk is.