sciencetalk

wannes schreef: Je bekijkt die Bq/jaar nog steeds teveel als een eenheid denk ik. Je loost geen 365MBq/jaar, je loost 365MBq over de loop van een jaar.

Het zotte is dat je feitelijk geen becquerels kunt lozen, net zo min als je kunt zeggen dat een radarpistool van de verkeerspolitie zoveel km/h per jaar kan meten.  Je kunt wel op jaarbasis een totale hoeveelheid stof lozen die op de moment(en) van lozing een activiteit heeft van zoveel becquerel. We mogen besluiten dat het een insider-eenheid is, een stuk vakjargon dat binnen het vakgebied om een of andere vaak praktische reden zo gegroeid is. Er hoort een verhaal bij. Het gekke is dat dat verhaal, de uitleg ervoor, nergens te vinden is op internet, (althans niet door mij) terwijl je de uitdrukking wel regelmatig tegenkomt.
 
Ik vind dat op zich best wel spijtig, aangezien straling onder de gemiddelde bevolking toch een vaak misplaatst gevoel van angst oproept. Onheldere getallen nemen die angst niet weg, integendeel.  

Jan van de Velde schreef: Het zotte is dat je feitelijk geen becquerels kunt lozen,

 
Eenheden kun je per definitie niet lozen, dat geldt ook voor grammen!

Ik kan wel grammen stof lozen, een gram blijft een gram, maar ik kan geen activiteit lozen, want die activiteit blijft niet.
 
Maar laten we er geen uitwisseling van spitsvondigheden van maken  . De achtergrond van die GBq/yr is me intussen duidelijk, ik snap waarom die in de stralingswereld zo gebruikt wordt. Al blijf ik het jammer vinden dat hier, zoals overigens in veel andere afgeleide vakgebieden, de goede gewoontes van het "moeder"vak fysica nogal eens om onduidelijke reden en op onduidelijke wijze verlaten worden. Een oplossing die zowel fysisch correct als praktisch toepasbaar is lijkt me een stuk eleganter, en moet toch best wel te vinden zijn?

Jan van de Velde schreef: Ik kan wel grammen stof lozen, een gram blijft een gram, maar ik kan geen activiteit lozen, want die activiteit blijft niet.
 

En wat denk je dat er gebeurt met de massa ofwel het aantal grammen van de radioactieve stof?

Jan van de Velde schreef: Een oplossing die zowel fysisch correct als praktisch toepasbaar is lijkt me een stuk eleganter, en moet toch best wel te vinden zijn?

 
Natuurlijk is die er, zeker als het een specifieke isotoop betreft: kg/jaar of mol/jaar, eventueel nader gespecificeerd met een maximum per dag oid als de lozing onregelmatig is. 
 
Je komt eenvoudig van het fysiek incorrecte Bq/jaar naar mol/jaar door te delen door de specifieke radioactiviteit per mol (of naar kg/jaar door het per kilo te doen) van de isotoop in kwestie. 

Doc Brown schreef: En wat denk je dat er gebeurt met de massa ofwel het aantal grammen van de radioactieve stof?

Dat neemt in de loop van de tijd af. Maar daar gaat het niet om. Want iedereen die voldoende fysicakennis radio-activiteit heeft kan daar een betekenis of minstens een fatsoenlijke indruk van een betekenis aan plakken. In tegenstelling tot die GBq/yr, die blijkens deze topic een stralingsdeskundige nodig heeft ter verklaring. 
 
Ik beschouw mezelf op dit gebied als een bovengemiddeld geïnformeerd lid van de bevolking. Als er voor een bedrijf in mijn omgeving een vergunningaanvraag gepubliceerd wordt dan geeft een lezing daarvan mij een redelijke indruk voor de mogelijke impact van die bedrijvigheid op mijn dagelijkse leven. Wat ik er niet onmiddellijk van begrijp kan ik nazoeken en vergelijken met analoge gevallen, en op basis van wat ik vind durf ik zonodig mijn buurman, die die basiskennis niet heeft, gerust te stellen, een en ander voor hem in perspectief te zetten. Zou er in zo'n vergunning staan dat een bedrijf zoveel zoveel mag lozen zodat iemand op zoveel meter van het lozingspunt niet meer dan zoveel nanosievert/jaar extra oploopt dan kan ik daar wat mee. Als ik zelfs maar weet dat er zoveel nanogram per jaar aan Ar-41 uit die schoorsteen komt dan red ik het nog wel om dat heel ruw in te schatten op stralingsbelasting, en als een pessimistisch scenario mij dan op microsieverts doet uitkomen ipv op nanosieverts dan hoeven we ook nergens meer mee te zitten. Ik vertel mijn buurman dat dat neerkomt op zoveel bananen per jaar en vervolgens gaan we beiden vrolijk verder met ons leven.
 
Maar die GBq/yr is in eerste beschouwen fysisch onbegrijpelijk vakjargon, waarvan ook nog eens nergens op internet een fatsoenlijke definitie is terug te vinden.  Mijn buurman gaat niet zo heel gerust slapen als zijn natuurkundeleraar-buurman moet zeggen dat hij geen idee heeft waar dat nou eigenlijk op neerkomt. Dat wekt niet direct het vertrouwen dat alles wel snor zit, en dat is alleen al uit een PR-oogpunt geen handige zet, noch van de vergunningverleners, noch van de betrokken stralingsdeskundigen. Dat is in vele opzichten jammer. 

Jan van de Velde schreef:Als ik zelfs maar weet dat er zoveel nanogram per jaar aan Ar-41 uit die schoorsteen komt dan red ik het nog wel om dat heel ruw in te schatten op stralingsbelasting,

 

Laat mij dat ruwe rekensommetje maar eens zien dan op welke stralingsbelasting jij uitkomt (zowel ten gevolge van externe stralingsbelasting als ten gevolge van inwendige besmetting) inclusief de aannames die je daarbij doet op basis van een lozing van Ar-41 van 100 nanogram.

Inwendige besmetting met argon? Moet je denk ik aardig je best voor doen... 
 
Maar goed, het is wel vrij treurig dat men defintities gebruikt die fysici (en chemici etc) doen twijfelen. Voor de gemiddelde mens zal het denk ik niet zoveel uitmaken, die heeft denk ik geen idee wat een becquerel is, en zal hoogstens bang worden van de over het algemeen vrij hoge getallen
 
Wat dat betreft is die banana-equivalent-dose helemaal zo'n gekke niet

Benm schreef:Wat dat betreft is die banana-equivalent-dose helemaal zo'n gekke niet

 
Het is (op het eerste zicht) inderdaad een leuke en begrijpbare eenheid. Enigste probleem is dat je van een banaan extra te eten geen extra BED zal krijgen, omdat de hoeveelheid K40 ongeveer gelijk is in alle bronnen van K, en de hoeveelheid K in het lichaam in evenwicht is, dus teveel wordt uitgescheiden en de netto hoeveelheid K40 veranderd niet, en dus ga je door elke dag van het jaar 1 banaan te eten geen 365 extra BED krijgen.

Heb je helemaal gelijk in, maar het geeft wel een aardige indicatie van hoeveel een (tiende) microsievert nou eigenlijk is. 
 
Overigens is het wel een maat voor blootstelling en niet voor activiteit (zoals Bq) - het is aardig om bijv de belasting door een rontgenfoto te vergelijken met het eten van een aantal bananen. Wat ook wel aardig is, is dat vliegen op kruishoogte ongeveer equivalent is aan de stralingsbelasting van het eten van 1 banaan per minuut (gaat druk worden in de lavs als men dat daadwerkelijk zou proberen!). 

Benm schreef:Wat ook wel aardig is, is dat vliegen op kruishoogte ongeveer equivalent is aan de stralingsbelasting van het eten van 1 banaan per minuut (gaat druk worden in de lavs als men dat daadwerkelijk zou proberen!).

 

Ik moet je helaas teleurstellen, maar met je schatting van 1 banaan per minuut zit je er ver naast. Die 0,1 µSv is een dosis en geen dosistempo. Die 0,1 µSv volgdosis wordt ontvangen ie een periode van ongeveer 150 dagen. Het dosistempo op het oppervlak van 1 banaan is ongeveer 0,7 nSv/h (eigenlijk nog veel lager want hierbij is uitgegaan van puntbrongeometrie), het dosistempo op kruishoogte is gemiddeld 5 µSv/h. Om aan die 5 µSv/h te komen zou ik dus 5/0,7e-3 ≈ 7000 bananen instantaan moeten eten i.p.v. 1 banaan per minuut  .

Die 0.1 uSv is de commited dose bij het eten van een banaan (veronderstelt dat het kalium daarin wordt opgenomen en op normaal tempo uitgescheiden), dat die over langere tijd vrijkomt maakt niet zo heel veel uit. 
 
Voor een gelijke acute belasting zou je interdaad veel meer bananen nodig hebben, maar die situatie is meer vergelijkbaar met vliegen in een toestel afgeladen met bananen zonder die op te eten. 

Benm schreef:Die 0.1 uSv is de commited dose bij het eten van een banaan (veronderstelt dat het kalium daarin wordt opgenomen en op normaal tempo uitgescheiden), dat die over langere tijd vrijkomt maakt niet zo heel veel uit.

 

In het Engels is het overigens committed equivalent dose voor organen of committed effective dose voor het totale lichaam. In het Nederlands spreken we van equivalente volgdosis respectievelijk effectieve volgdosis.

Voor volwassenen wordt de volgdosis berekend over een periode van 50 jaar, voor kinderen over 70 jaar.