sciencetalk

Zijn het onderwerp en het lijdend voorwerp in een zin tegengesteld aan elkaar? Waarom wel/niet?

Lijkt me niet. Wat bedoel je overigens met tegengesteld?

Ik bedoel dat je beide begrippen als antoniemen mag beschouwen, als begrippen die lijnrecht tegenover elkaar staan.

Mijn professor van taalkunde heeft gezegd dat deze vraag op het examen zal komen. Tijdens de les gaf hij wel de indruk dat beide begrippen niet volledig tegengesteld zijn aan elkaar... De vraag blijft natuurlijk: waarom niet?

Ik (maar ik ben geen taalkundige) zou zeggen dat "onderwerp" iets anders betekent dan "NIET lijdend voorwerp", omdat er woordsoorten zijn die onder geen van beide vallen. Het niet niet zoiets als groot en klein, waarbij "klein" hetzelfde is als "niet groot". Ik vind 't sowieso een beetje een vreemd iets, bij tegenstellingen heb ik toch het beeld van woorden als groot en klein, subjectieve woorden waarbij de mate van een zekere eigenschap wordt aangegeven, niet eenduidig gedefinieerde begrippen.

Maar ik weet het dus allerminst.

Zijn het onderwerp en het lijdend voorwerp in een zin tegengesteld aan elkaar? Waarom wel/niet?

Ik zou ook zeggen van niet, maar is het onderwerp van de vraag antonymie of zinsontleding? Ik denk dat je geen enkel zinsdeel als 'tegengestelde' van een ander zinsdeel kunt beschouwen...

Ik (maar ik ben geen taalkundige) zou zeggen dat "onderwerp" iets anders betekent dan "NIET lijdend voorwerp", omdat er woordsoorten zijn die onder geen van beide vallen.

Daar zit iets in. De definitie van het onderwerp is inderdaad ruimer dan alleen "niet lijdend voorwerp" en omgekeerd geldt dat ook.

Ik zou ook zeggen van niet, maar is het onderwerp van de vraag antonymie of zinsontleding? Ik denk dat je geen enkel zinsdeel als 'tegengestelde' van een ander zinsdeel kunt beschouwen...

Hier gaat het om antoniemen. Eigenlijk zou je alle kenmerken van het onderwerp tegenover die van het lijdend voorwerp moeten plaatsen om zo een vergelijking te maken. Maar wat zijn de kenmerken van het onderwerp/LV?

Het lijdend voorwerp is altijd gerelateerd aan een onderwerp en wel zo dat het LV ondergeschikt is aan het onderwerp. Als je het onderwerp ziet als een agressor is het LV altijd de passieve ontvanger.

Hier gaat het om antoniemen. Eigenlijk zou je alle kenmerken van het onderwerp tegenover die van het lijdend voorwerp moeten plaatsen om zo een vergelijking te maken. Maar wat zijn de kenmerken van het onderwerp/LV?

Het lijdend voorwerp is een aanvulling (complement) bij een werkwoord. Het onderwerp is een zelfstandig zinsdeel dat een predicatieve relatie (doen of zijn) met een gezegde onderhoudt. In hun kern zijn de definities van onderwerp en lijdend voorwerp onvergelijkbaar.

In een woordvorm zijn zowel een onderwerp als een lijdend voorwerp zelfstandige naamwoorden en alleen in een zin,waarin beide woorden voorkomen en het ene woord iets weergeeft dat een handeling verricht is dat het onderwerp en het andere woord iets weergeeft dat de handeling ondergaat is het lijdend voorwerp.

Op eenzelfde manier bestaat er in een zin ook een onderwerp en een meewerkend (voor-?)onderwerp (heeft een lagere functie in de rangorde!) .

Als antoniem voor 'onderwerp' lijkt me 'voorwerp' meer logisch

(subject <-> object)

Zijn het onderwerp en het lijdend voorwerp in een zin tegengesteld aan elkaar? Waarom wel/niet?

Ik vind het opvallend dat niemand hier een citaat, of link ofzo aanhaalt. Kennelijk mag je lullen wat je wilt bij een examen, als je maar lekker lult.

Ik vind het opvallend dat niemand hier een citaat, of link ofzo aanhaalt. Kennelijk mag je lullen wat je wilt bij een examen, als je maar lekker lult.

Als je het met citaten wilt doen krijg je dit: de Algemene Nederlandse Spraakkunst definieert het onderwerp zo:

Het onderwerp (subject) is het zinsdeel dat de zelfstandigheid noemt (of verwijst naar de zelfstandigheid) waaraan wordt toegeschreven wat in het gezegde wordt uitgedrukt, bijvoorbeeld wie of wat de handeling verricht."(link)

Het lijdend voorwerp wordt zó omschreven:

Het lijdend voorwerp (direct object) is een zinsdeel dat bij bepaalde werkwoordelijke gezegdes kan of moet voorkomen en de zelfstandigheid aanduidt waarop de door het gezegde uitgedrukte werking gericht is.

(link)

Op het eerste criterium zijn de definities onvergelijkbaar ("zinsdeel waaraan wordt toegeschreven wat door het gezegde wordt uitgedrukt" tegenover "zinsdeel dat bij bepaalde werkwoordelijke gezegdes kan of moet voorkomen"). En ook op het tweede criterium is vergelijking zinloos: doordat in het geval van het onderwerp "bijvoorbeeld" wordt toegevoegd, blijft de mogelijkheid open dat het onderwerp in betekenis gelijk is aan het lijdend voorwerp.

Met andere woorden: de definities van onderwerp en lijdend voorwerp zijn onvergelijkbaar.

Eenvoudig toch. Wanneer je geliefde je kust, dan ben JIJ het LIJDEND VOORWERP.

En de geliefde is het LEIDEND voorwerp (sorry, ik weet dat het off-topic is, maar kon het niet laten)!