Ik weet er niet zo heel veel van af, maar wat ik ervan begrijp is dat neurofeedback als volgt werkt:
Mensen krijgen elektroden op hun hoofd die zijn aangesloten op een computer en die de actiepotentialen in de hersenen meten (EEG). Vervolgens krijgen ze een computertaak waarbij ze geen gebruik maken van toetsenbord of muis, maar die ze puur op hersenactiviteit moeten uitvoeren, bijvoorbeeld het laten opstijgen van een raket. Wanneer ze zich op een goede manier concentreren, lukt de taak, gaat er een piepsignaal en krijgen ze punten (beloning). Daarnaast kunnen mensen op een scherm hun eigen hersenactiviteit bekijken. Zo kunnen de hersenen dus zien welke activiteit leidde tot de beloning.
De methode is gebaseerd op twee aannames. De eerste is neuropsychologisch en heeft te maken met aandacht en dan met name de noodzaak om de juiste aandacht op het juiste niveau te richten op de juiste stimuli (intern en extern). De tweede is leertheoretisch en gaat ervan uit dat nieuwe vaardigheden kunnen worden aangeleerd door middel van operante conditionering als je het juiste gedrag beloont, wordt het automatisch in stand gehouden.
Ingaand op de eerste aanname is het natuurlijk voor de hand liggend om te kijken naar ADHD. Uit onderzoek onder kinderen en jongeren met ADHD bleek dat het met neurofeedback geleerde richten van de aandacht positieve gevolgen had, niet alleen wat betreft de resultaten op aandachtstest en het door ouders geobserveerde gedrag in het dagelijks leven, maar ook wat betreft de prestatie op een IQ-test (
http://www.eegfeedback.org/pdf/o_donnell.pdf). Deze effecten lijken bovendien van langere duur te zijn dan de effecten van medicatie (ritalin), welke uitdoven zodra de medicatie uit het lichaam is verdwenen.
Er zijn echter ook een heleboel andere problemen en aandoeningen die samen lijken te hangen met aandacht. Zo ontstaan paniekstoornissen en hyperventilatie door het teveel richten van de aandacht op lichamelijke sensaties. Hallucinaties zouden kunnen samenhangen met een te grote aandacht voor interne prikkels waardoor deze van buiten lijken te komen. Chronische pijnklachten lijken te verergeren naarmate mensen meer aandacht aan de pijn besteden. En zo kan ik eigenlijk nog wel een tijdje doorgaan. Ook het sturen van een signaal naar de juiste locatie in de hersenen zou je als een vorm van aandacht kunnen zien. McKnight en Fehmi (2001) onderzochten het effect van neurofeedback op stressgerelateerde klachten en in hun discussie schrijven ze onder meer het volgende:
The review of these clinical data from 132 patients and the experience derived from many hundreds of subsequent cases showed a somewhat typical sequence of patient responses. As a result of a change in attention toward broadening the scope of sensory awareness, and toward merging awareness with experience, while emphasizing body experience, patients experience a sensation of letting go. This can be an acute event or a gradual realization that they no longer are as stressed, gripped, or as tense as they were before training.
http://www.openfocus.com/text/clinical.pdf
Ik kan inderdaad ook weinig negatieve kritiek vinden op de methode. Ik heb wel gelezen dat het in de Verenigde Staten al vrij lang wordt toegepast, terwijl het in Nederland nog in de kinderschoenen staat. Dan denk ik toch dat er een reden moet zijn waarom Nederlandse specialisten wat terughoudend zijn hiermee, maar ik kan daar nog niets over vinden. Ik moet zeggen dat de achterliggende gedachtegang mij ook heel erg aanspreekt. Ik heb wel eens gehoord dat weten wat er precies gebeurt een psychologisch probleem vaak al voor 75% oplost en ook in de praktijk merk ik dat patiënten sneller herstellen wanneer ze meer informatie krijgen. Je houdt niet op met je hoofd tegen een muur rammen zolang je niet weet dat dit de oorzaak van de hoofdpijn is. Wat dat betreft zie ik neurofeedback dus als een zeer geavanceerde vorm van psycho-educatie. Ik denk dat meer onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van deze methode dan ook bijzonder zinvol zou zijn.
Begrijpelijke uitleg over de neuropsychologische gedachtegang achter deze methode kun je vinden op de volgende pagina:
http://www.eegfeedback.org/pdf/NEOCRTCL.pdf
Misschien dat je via de abstracts van scholar.google mijn bewering kunt toetsen. Om de één of andere reden lukt het me niet hier te linken naar de abstracts die ik zelf gelezen heb.