sciencetalk

De laatste jaren zet de Europese Centrale Bank en de Fed regelmatig "de geldpers aan", dixit de media. De indruk wordt daarbij gewekt dat de centrale banken daarbij geld scheppen uit het niets. Ik vraag me af of dat zo is, en zo ja hoe dat precies in z’n werk gaat.

Ik lees (o.a. hier http://vorige.nrc.nl/article2171144.ece) dat centrale banken dit in principe doen door staatsobligaties op te kopen (niet direct van de betreffende overheden, dat is verboden volgens EU-afspraken, maar van degenen die aan die overheden geleend hebben), dan wel hypotheekobligaties of andere bedrijfsleningen. Dus, bank X krijgt nog 1 miljard van overheid B, laten we zeggen over 10 jaar, en heeft dus een obligatie in zijn bezit. De centrale bank koopt die obligatie van bank X voor 1 miljard euro. Bank X heeft nu 1 miljard aan extra middelen (i.p.v. pas over 10 jaar) en kan hierdoor weer nieuwe leningen verstrekken.

Die 1 miljard wordt gecreerd uit het niets, zo begrijp ik van deze voorlichtingsvideo van de Britse centrale bank ( ), door gewoon getallen in een computer te typen.

Tot dusver correct?

Maar als de ECB nu die obligatie heeft, dan is zij toch schuldeiser geworden van de betreffende overheid? Moet die overheid die 1 miljard dan in 10 jaar aan de ECB terugbetalen? Wordt dit geld daarmee ook weer vernietigd?

Begrijp ik dat het netto-effect van zo’n constructie daarom op termijn nul is, ware het niet dat de genoemde bank nu z’n geld veel sneller terugkrijgt, en daardoor weer nieuwe leningen kan afsluiten waardoor geld gecreeerd wordt?

Wat gebeurt er eigenlijk als die overheid of andere private schuldenaar niet terugbetaald aan de ECB?

Bedankt voor jullie opheldering!

Als je geld zou kunnen creëren uit het niets, dan hebben we toch helemaal geen staatsschuld?

Nee, het werkt zo:

Stel de overheid heeft geld nodig.

Daarvoor klopt zij aan bij de Nederlandse Bank/FED etc.

Die schrijven dan een lening uit, waarop alle banken van de wereld mogen inschrijven.

Die banken mogen dan aangeven hoeveel zij willen uitlenen, en tegen welk percentage.

De banken die het laagste percentage vragen zijn de spekkopers.

Het "Creëren uit het niets" slaat op de ongedekte leningen.

Een voorbeeld.

Stel je wilt als een miljonair leven.

Je biedt aan: Geef mij 1 miljoen en ik betaal je terug over 5 jaar en je krijgt 10% rente per jaar.

Na 4 jaar zie je de bui hangen, dus schrijf je opnieuw een lening uit, nu meer dan 1 miljoen tegen 10% per jaar,

zodat je de eerste persoon in het vijfde jaar volledig kunt terugbetalen.

Je kunt dit heel lang herhalen, waarbij het geleende bedrag als maar groeit.

Dat is wat er wereldwijd door landen is gedaan.

Die 10% rente werd door de landen betaald uit belastinggeld.

Waarom werkt deze truc voor jou niet? Dat is omdat jij geen dekking aanbiedt. Als de leningen ophouden ga je failliet (Griekenland).

PeterPan, bedoel je dat de 115 miljard die de ECB de afgelopen tijd aan staatsobligaties heeft uitgegeven, door de ECB van banken is geleend???

http://www.beurscourant.nl/nieuws/spotligh...euro+obligaties

En idem de 600 miljard dollar die de Fed eind 2010 in de economie heeft gepompt?

http://vorige.nrc.nl/economie/article26386...kaanse_economie

Waarom lees ik dan overal dat er door deze actie geld wordt gecreeerd, dat de maatschappelijke geldhoeveelheid hierdoor toeneemt, enz?

B.v. in maart 2009 in de NRC (Egbert Kalse):

"In de VS is de Federal Reserve – onder leiding van Friedman-adept Ben Bernanke – al maanden geleden begonnen met wat in economentaal ‘kwantitatieve versoepeling’ heet. Dat is in feite niets anders dan het aanzetten van de geldpersen, maar dan zonder daadwerkelijk geld te drukken. In plaats van echte nieuwe groene dollars te maken, koopt de Fed waardepapier op uit de markt. Daarmee ontstaat ruimte bij de commerciële banken om nieuwe leningen aan te gaan, hetgeen in feite geldcreatie is. De centrale bank overspoelt de markt met zo veel geld dat de officiële rentevoet op nul blijft staan en banken gestimuleerd worden om meer geld uit te lenen.

Fed verdubbelt eigen balans

De papieren die de Fed opkoopt kunnen staatsobligaties zijn, maar ook ander waardepapier, zoals hypotheekobligaties of andere bedrijfsleningen. De Fed doet dat door de eigen balans te vergroten, en dat is dan ook massaal gebeurd de laatste maanden. De balans van de Fed verdubbelde in een jaar tijd tot 1.900 miljard dollar.

En het einde is nog niet in zicht. De Fed heeft ruimte om de balans nog verder op te blazen met 2.000 miljard dollar, onder meer door ook obligaties van autoleningen, credit cards en studentenleningen op te kopen als dat economisch nodig wordt gevonden."

http://vorige.nrc.nl/article2171144.ece

En overigens, de overheid zou haar eigen staatsschuld kunnen aflossen door de geldpers aan te zetten (dat heet monetaire financiering), en dat is geregeld in de geschiedenis gebeurd, maar omdat dat niet meer reele goederen en diensten oplevert levert dat vooral veel inflatie op en dat is funest voor een economie. Daarom doet ze het niet. Maar het kan wel.

Waar het op neerkomt is dat de centrale bank min of meer een bankrekening bij zichzelf heeft. Ze kunnen zelf bepalen hoeveel geld daarop staat. Daardoor kan een staatsschuld inderdaad zomaar kunstmatig worden afgelost.

Echter, door het op die manier te doen loopt ook de inflatie op tot angstaanjagende hoogtes en dondert de wisselkoers in elkaar. Je zou er in een klap een derdewereldland van kunnen worden, en bent dan alleen maar verder van huis. De staatsschuld is weg, maar alle inwoners zijn arm, en een ander kijkt de volgende keer wel uit voor hij je geld leent (met andere woorden: De rente op je staatsleningen wordt (een stuk) hoger.

Het is echt een laatste redmiddel, en feitelijk is het niet eens een redmiddel.

PeterPan, bedoel je dat de 115 miljard die de ECB de afgelopen tijd aan staatsobligaties heeft uitgegeven, door de ECB van banken is geleend???

Nee en ja. De ECB (let wel, niet alleen de ECB, maar b.v. ook onze DNB) heeft de staatsobligaties 'gekocht' met een truc.

Het geld werd eerst giraal overgemaakt door het bedrag op de computer in te tikken. Dat kan niet zomaar, want dat zou geldontwaarding betekenen. Dat geld werd overgemaakt op een rekening van de ECB zelf! Met dat geld werden korte termijn leningen verstrekt aan banken (leningen van hooguit 1 week). Die bieden een hoog rendement.

Of dat het ei van Columbus is, moeten we afwachten.

En idem de 600 miljard dollar die de Fed eind 2010 in de economie heeft gepompt?

Het is al jaren zo dat de Amerikanen geld creëren door de staatsschuld te laten oplopen. Die staatsschuld is ongedekt, maar zo lang de kopers van de leningen (staatsobligaties) denken dat de Amerikanen altijd aan hun verplichtingen zullen voldoen is er geen vuiltje aan de lucht.

Maar bij de Amerikanen is ware paniek uitgebroken. De handigheidjes om de economie weer aan te zwengelen werken niet meer. Dus zijn ze de laatste twee jaar ook nog overgegaan tot ordinair geld erbij verzinnen, de quantitative easing.

Dat is een ramp die maar kort kan werken, dus hebben ze onlang het idee opgevat om maatregelen te nemen om de lange termijn rente te verlagen ten koste van de korte termijn rente. De ene spagaat verruilen voor een andere.

PeterPan schreef:Nee en ja. De ECB (let wel, niet alleen de ECB, maar b.v. ook onze DNB) heeft de staatsobligaties 'gekocht' met een truc.

Het geld werd eerst giraal overgemaakt door het bedrag op de computer in te tikken. Dat kan niet zomaar, want dat zou geldontwaarding betekenen. Dat geld werd overgemaakt op een rekening van de ECB zelf! Met dat geld werden korte termijn leningen verstrekt aan banken (leningen van hooguit 1 week). Die bieden een hoog rendement.

Of dat het ei van Columbus is, moeten we afwachten.

PeterPan, bedankt voor je antwoorden maar ik vind het nog niet geheel helder. Of de ECB creert het geld zelf, en dan maakt me niet uit dat ze het intern van de ene naar de andere rekening overschrijven. Of ze creeert het niet zelf en dan komt het ergens anders vandaan. Dan wil ik graag weten waar. Als de ECB geld creeert c.q. de maatschappelijke geldhoeveelheid toeneemt, is er altijd het gevaar van geldontwaarding (maar die treedt niet automatisch op, hangt af van allerlei omstandigheden in de economie). Het is het ene of het andere. Bernanke zegt gewoon dat hij het gevaar van deflatie veel groter vindt dan van inflatie, dus enige inflatie neemt hij op de koop toe. Veel centrale banken hebben zelfs een inflatiedoelstelling van ca 2%, als de inflatie lager wordt vinden ze dat schadelijk.

PeterPan schreef:Het is al jaren zo dat de Amerikanen geld creëren door de staatsschuld te laten oplopen. Die staatsschuld is ongedekt, maar zo lang de kopers van de leningen (staatsobligaties) denken dat de Amerikanen altijd aan hun verplichtingen zullen voldoen is er geen vuiltje aan de lucht.

Maar bij de Amerikanen is ware paniek uitgebroken. De handigheidjes om de economie weer aan te zwengelen werken niet meer. Dus zijn ze de laatste twee jaar ook nog overgegaan tot ordinair geld erbij verzinnen, de quantitative easing.

Dat is een ramp die maar kort kan werken, dus hebben ze onlang het idee opgevat om maatregelen te nemen om de lange termijn rente te verlagen ten koste van de korte termijn rente. De ene spagaat verruilen voor een andere.

Ik begrijp nog niet goed waarom quantative easing in de VS volgens jou wel ordinair geld erbij verzinnen is, en wat de ECB doet niet. Volgens mij doen ze in essentie hetzelfde.

Er is een groot verschil tussen de geldcreatie door de FED en die door de ECB, al hoor je sommige personen in beide gevallen van quantitative easing spreken, hetgeen volgens mij niet klopt.

In de VS probeert men de economie op gang te trekken.

Dat kan door meer geld uit te geven (aan subsidies, bouw van viaducten etc.) en dat kan ook door de rentevoet te verlagen, waardoor het eenvoudiger wordt om te lenen.

Beide stimuli zijn uitgewerkt. Het eerste omdat het congres op de rem staat en het tweede omdat dat geprobeerd is maar onvoldoende blijkt.

In paniek heeft de FED toen besloten bij grote banken obligaties op te kopen tegen een prijs die hoger lag dan de marktprijs. De FED hoopt dan dat die banken dat geld in de economie steken, b.v. door meer uit te lenen.

De FED heeft het geld dat daarvoor nodig is niet geleend of verkregen, maar gewoon aangemaakt.

Een hachelijke zaak waarvan we maar moeten afwachten hoe dat afloopt.

Overigens moet je dit wel in proportie zien met de totale schuldengroei van de VS.

De ECB koopt weliswaar ook obligaties op, maar zet dat geld zelf in om het uit te lenen. Ze houden de regie en bovendien is het een geldcreatie die uiteindelijk moet worden vereffend door de lidstaten. Het is geen actie om de economie te stimuleren, maar om het vertrouwen van de banken om aan Spanje en Italië te lenen te vergroten, zodat die landen in staat blijven om te lenen.

O ja, lichte inflatie is gunstig voor de economie. Als je weet dat een huis morgen duurder zal zijn dan vandaag, dan is dat alle reden om je geld NU uit te geven.

Deflatie is een regelrechte ramp. Morgen is het goed goedkoper dan vandaag. Dus niemand koopt iets en wacht af tot het goed goedkoper is, nog goedkoper en nog goedkoper is. De economie komt dan tot stilstand.

Deflatie hoeft niet negatief te zijn als de groei zo hoog is dat het de daling van de prijzen meer dan compenseert.

Het bruto inlands produkt zal dan ook toenemen. Dit scenario is echter door de voortdurende geldgroei een illusie.

De ECB houdt behoorlijk de geldhoeveelheid in het oog, en slaagt er de afgelopen jaren goed in de inflatie rond de afgesproken 2 % te houden. Daarom zijn ze juist nu terughoudend in hun beleid om de economie aan te zwengelen: de inflatie loopt weer wat op. Overigens is de olieprijs een belangrijke factor die inflatie bepaalt, en daar heeft de ECB geen invloed op.

Bedankt allemaal voor de reacties.

Ik heb intussen als journalist zijnde met de persafdeling van de ECB heen en weer gemailed. Het geld om de obligatieaankopen te doen is inderdaad uit het niets gecreeerd, maar de ECB laat tegelijk commerciele banken evenveel geld bij de ECB stallen tegen een lage rente. Er wordt dus evenveel geld aan het systeem toegevoegd als dat ze eruit halen, aldus de ECB, en daarmee is het effect op de maatschappelijke geldhoeveelheid nul (geld op rekeningen van de centrale bank wordt niet meegeteld met de maatschappelijke geldhoeveelheid M1 t/m M3).

Ik weet niet wat er gebeurt als de obligaties die de ECB in z'n bezit heeft, zijn afbetaald. Dan rest er een netto saldo op de rekening van de ECB. Daar bleef de persvoorlichter onduidelijk over, hij was erg voorzichtig in z'n antwoorden. Maar formeel is dat ook geen geldschepping omdat de ECB-kas dus niet meetelt bij het bepalen van de maatschappelijke geldhoeveelheid.

Ik weet niet wat er gebeurt als de obligaties die de ECB in z'n bezit heeft, zijn afbetaald. Dan rest er een netto saldo op de rekening van de ECB. Daar bleef de persvoorlichter onduidelijk over, hij was erg voorzichtig in z'n antwoorden. Maar formeel is dat ook geen geldschepping omdat de ECB-kas dus niet meetelt bij het bepalen van de maatschappelijke geldhoeveelheid.

Toch wel, volgens mij mis je een elementair detail.

Er is een reden voor, dat de ECB niet het geld van de banken gebruikt om de obligaties te kopen. Namelijk, wat gebeurt er als die obligaties 'niet' zouden uitbetaald worden? Op dat moment kan de ECB niet het geld van de banken gebruiken om dat te compenseren, die hadden namelijk gewoon een lening. Op dat moment kan de ECB de geldhoeveelheid niet meer onder controle houden, om de eenvoudige reden dat het geld al gedrukt is.

Het alternatief zou zijn om te zeggen dat het geld pas gedrukt wordt op het moment dat de obligaties niet meer uitbetaald worden, maar op dat moment zou de ECB de figuurlijke drukpersen niet kunnen stoppen. Onzin dus naar mijn mening. Het geld wordt nu al gedrukt.

Naar mijn mening is er wel degelijk geld gedrukt, al doet men nu alles om de geldhoeveelheid onder controle te houden. (lees: geld van de banken bijhouden en dus uit roulatie halen) Maar zeggen dat men geen geld gedrukt heeft, klopt eenvoudigweg niet.