sciencetalk

Ik ben een boekje over geluk aan het schrijven. De kladversie is klaar, maar nu worstel ik nog met de vraag hoe ik de lezer zal aanspreken.

- 'Je' klinkt zo populair en enigszins neerbuigend.

- 'U' is beleefd, maar weer zo afstandelijk.

- 'We' is correct, maar nogal droog en wetenschappelijk.

Ik kom er niet uit, vandaar dat ik de lezers hier wil vragen hoe zij in een zelfhulpboekje aangesproken willen worden.

Ook zit ik met zinnen van de vorm "Je/U moet zus of zo" wanneer ik wil aangeven dat het met het oog op geluk geboden is zus of zo te doen. Ik hoor bij "Je/U moet zus of zo" direct in mijzelf een protesterend stemmetje: "Ik mot niks!" En dat wil ik bij mijn lezers niet oproepen.

Wat betreft het laatste zit het probleem dan toch meer in het woordje "moet"?

Dat zou je kunnen ondervangen door het gebruik van "zou kunnen" of "het is verstandig om", "het werkt goed als"

(vergelijk bovenstaande zin met "dat moet je vervangen door")

Wat betreft u/je/we (/men): Als het om een algemeenheid gaat, is je een gebruikelijke vorm. Je ziet wel vaker dat op die manier wordt weergegeven dat "men in het algemeen" zoiets doet. De je-figuur is daarbij niet de lezer. Als het hele stuk op die manier geschreven is, is de kans groot dat de zin(nen) met "je moet" ook zo worden geïnterpreteerd en niet als een gebiedende wijs aan de lezer.

Voor de u-vorm geldt dit gebruik niet. Daar zal de lezer dus wél altijd geneigd zijn het op zichzelf te betrekken. Bovendien klinkt het inderdaad afstandelijk, en je kunt je afvragen of dat de meest geschikte vorm is voor een zelfhulp-boek.

De "we-vorm" klinkt inderdaad droog en wetenschappelijk, bovendien kan de lezer zich daar ook afvragen: hoezo, "we"? Jij misschien, maar ik niet (ik heb dat boek niet voor niets gekocht...)

Mijn suggestie zou zijn om het bij "je" te houden. De "je"-vorm is niet per definitie neerbuigend, enkel wanneer het wordt gebezigd in een formele setting.

Misschien is het een idee om een paar zinnen van de echte tekst aan te halen als voorbeeld en daarover verder te discussiëren?

Gij-vorm, zoals Louis Paul Boon.

Die is in Nederland in onbruik geraakt.

De Gij-vorm klinkt mij als Nederlander van boven de grote rivieren héél vreemd in de oren. Dat doet mij direct aan de Statenbijbel en aan tegeltjes-wijsheden denken. Ik weet dat de Gij-vorm onder de grote rivieren volop gebruikt wordt. Ik heb er op zich ook geen bezwaar tegen. Maar omdat niemand in mijn omgeving die vorm gebruikt, weet mijn taalgevoel er ook geen raad mee. Dat wordt dus moeilijk.

Dan drie voorbeeldzinnen uit het boekje:

1. "Weten van de tips en regels voor een gelukkig leven is helaas niet genoeg, je moet jezelf trainen om er voortdurend gebruik van te maken."

2. "Daardoor zal je situatie vanzelf nog verder verslechteren, wat de juistheid van je pessimistisch houding weer lijkt te bevestigen."

3. "En die wilskracht heb je hard nodig om je in het dagelijks leven niet uit het veld te laten slaan, en om vast te houden aan positieve en realistische manieren van denken en doen."

Die zinnen bevestigen mijn voorkeur voor de je-vorm. Zoals ze er nu staan komen ze natuurlijk op mij over.

Voorbeeld 1 geeft exact weer wat ik eerder bedoelde met "je"kunnen opvatten als algemeenheid. Zou je daar "je" vervangen door "u" dan wordt het ineens een opdracht aan de lezer.

Bij de andere zinnen gaat dat niet op, die zijn duidelijk gericht aan de lezer c.q. gaan over een situatie die betrekking heeft op de lezer. Maar ook daar misstaat het gebruik van "je" niet. Zo'n zelfhulp-boek heeft toch een beetje de rol van de goede vriend die een advies heeft. Kritisch maar meelevend, en boven alles het beste voor hebbend met de lezer. Vanuit die optiek lijkt het me ook gepast om het alszijnde een goede vriend te schrijven, en goede vrienden spreken elkaar aan met "je". Althans, in het Noord-Nederlandse taalgebied.

Mooi - dan houd ik het bij 'je'.

Hieronder nog een stukje waarbij ik twijfel of het niet te dwingend overkomt:

"Voor zover je van negatieve zaken voordeel kunt trekken (in de zin dat je er iets uit kunt leren of verdere schade kunt voorkomen), heeft het nut je er mee bezig te houden. Zet je dan ook in om die extra ellende te voorkomen! Maar ongelukkige zaken die je overkomen zijn, waar je niets meer aan kunt doen en ook niets meer uit kunt leren, kun je maar het beste laten voor wat ze zijn. Dat wil niet zeggen dat je moet ontkennen dat ze gebeurd zijn, maar je moet je aandacht en energie er niet door gevangen laten houden."

Bartjes schreef: ↑ma 23 dec 2013, 19:47
Dan drie voorbeeldzinnen uit het boekje:

1. "Weten van de tips en regels voor een gelukkig leven is helaas niet genoeg, je (men) moet jezelf (zichzelf) trainen om er voortdurend gebruik van te maken."

2. "Daardoor zal je (de) situatie vanzelf nog verder verslechteren, wat de juistheid van je (een) pessimistisch houding weer lijkt te bevestigen."

3. "En die wilskracht heb je (heeft men) hard nodig om je (zich) in het dagelijks leven niet uit het veld te laten slaan, en om vast te houden aan positieve en realistische manieren van denken en doen."

Ik vind in deze zinnen de 'men'-vorm ook goed klinken (in rood ertussen gezet).

Dan ben ik het met Marko eens dat 'moet' erg dwingend klinkt. Waarom niet "men kan het beste...."?

Met dat 'moet' ben ikzelf ook niet blij, daar kan ik dan het beste omschrijvingen voor gebruiken (zoals met rood aangegeven in deze zin).

Blijft nog de keuze tussen 'je' en 'men' ...

Dan vraag ik mij verder nog af of het toegestaan en zinvol is een link naar een pdf van de voorlopige versie van het boekje (17 blz. exclusief literatuurlijst) voor inhoudelijke kritiek hier op het Wetenschapsforum te plaatsen. Waar ik dan vooral mee bedoel of de inhoud psychologisch en logisch in orde is. Over de morele juistheid of onjuistheid van een levenswijze heeft de wetenschap niets te zeggen; maar of een voorgestelde levenswijze logisch in elkaar steekt en oplevert waar ze op uit is, daarover is wel een wetenschappelijk oordeel mogelijk. Het boekje is weliswaar niet bedoeld als een wetenschappelijke bijdrage, maar ik wil ook weer geen wetenschappelijke onzin verkondigen. Nu heb ik er zelf uiteraard ook al over nagedacht, maar het is altijd mogelijk dat ik een fout heb gemaakt of iets over het hoofd heb gezien. Verder is het de vraag of zo'n bespreking de latere publicatie als papieren boek niet in de weg zit? Zou het dan beter zijn afzonderlijke hoofdstukken bijvoorbeeld in onderstaande topic te plaatsen?

http://www.wetenscha...page__hl__geluk

(Alleen dat mathematische klopt dan niet meer.)

Of is het dan meer iets voor het WSF Café?

De zinnen met "men" klinken allemaal prima, maar wel een beetje koel, analytisch, afstandelijk. Weinig empatisch. Ik weet niet of dat de toon is die je voor zo'n boekje zoekt.

Wat betreft het stukje dat dwingend klinkt: Als je dit:

heeft het nut je er mee bezig te houden. Zet je dan ook in om die extra ellende te voorkomen!

vervangt door:

heeft het nut je er mee bezig te houden, en je in te zetten om die extra ellende te voorkomen.

Dan denk ik dat je al bent waar je wezen wil.

Marko schreef: ↑di 24 dec 2013, 11:55
De zinnen met "men" klinken allemaal prima, maar wel een beetje koel, analytisch, afstandelijk. Weinig empatisch. Ik weet niet of dat de toon is die je voor zo'n boekje zoekt.

Die indruk had ik ook. Op zich zou het wel bij de rationele insteek van het boekje passen, maar ter compensatie is het dan wellicht juist beter om de schrijfstijl wat frivoler te houden.

Dat 'moeten' ga ik in minder dwingende omschrijvingen veranderen, dat komt wel goed.

Ik ben inmiddels begonnen de tekst van het boekje aan te passen. De je-vorm blijkt het beste te werken in de gedeelten waarin de lezer wordt aangesproken. In de meer theoretische gedeelten voelt de je-vorm wat geforceerd aan, daar houd ik het op de we-vorm.

Ik denk dat de 'je' vorm het beste is als het een boekje dat valt in grofweg de self-help of licht psychologische categorie... in ieder geval daar waar het praktische adviezen en dergelijke betreft.

Stukken die een feitelijke verhandeling zijn kunnen beter in de we of men vormen worden geschreven: Iets als "door 's-avonds veel koffie te drinken kan men slapeloosheid ervaren" zou ik op die manier opschrijven. Dit is iets dat voor de gehele mensheid op gaat, niet zozeer voor de lezer specifiek.

Persoonlijk vind ik er al te hard in gaan met je 'je vorm' vaak storend, wat belerend, oid. Iemand die komt met "bespaar op JE energierekening door over te stappen naar..." hoeft niet op mijn verdere aandacht te rekenen, maar dat is ook geen auteur waardoor ik persoonlijk aangesproken wil worden. Bij een interessant boekje ligt dat mogelijk anders en kan het de binding met de auteur versterken zonder direct offensief te zijn.

Benm schreef: ↑wo 25 dec 2013, 03:00
Ik denk dat de 'je' vorm het beste is als het een boekje dat valt in grofweg de self-help of licht psychologische categorie... in ieder geval daar waar het praktische adviezen en dergelijke betreft.

Stukken die een feitelijke verhandeling zijn kunnen beter in de we of men vormen worden geschreven: Iets als "door 's-avonds veel koffie te drinken kan men slapeloosheid ervaren" zou ik op die manier opschrijven. Dit is iets dat voor de gehele mensheid op gaat, niet zozeer voor de lezer specifiek.

Dat is exact de manier waarop ik het boekje nu aan het herschrijven ben.

Persoonlijk vind ik er al te hard in gaan met je 'je vorm' vaak storend, wat belerend, oid. Iemand die komt met "bespaar op JE energierekening door over te stappen naar..." hoeft niet op mijn verdere aandacht te rekenen, maar dat is ook geen auteur waardoor ik persoonlijk aangesproken wil worden. Bij een interessant boekje ligt dat mogelijk anders en kan het de binding met de auteur versterken zonder direct offensief te zijn.

Juist - vandaar ook mijn aanvankelijke huiver voor de je-vorm, maar omdat het er ook weer niet als een droge wetenschappelijke verhandeling uit mag zien gebruik ik die vorm nu toch in de gedeelten waarin ik mij tot de lezer richt. Overigens vertel ik de lezer niet wat die in morele zin moet doen, maar wat verstandig is om te doen wanneer hij of zij een globaal gelukkig leven als belangrijkste doel kiest. Op die manier wordt moralisme voorkomen.

Blijft nog de vraag of ik het boekje eerst ergens (in losse gedeelten?) ter kritische beoordeling zal publiceren (bijvoorbeeld hier op het Wetenschapsforum), of heb ik daarmee mijn kruit dan al verschoten en zal er geen uitgever meer in een papieren uitgave geïnteresseerd zijn. Ik ben nog een boekenliefhebber van de oude stempel, en voor mij is een boek pas echt een boek als het als fysiek boek is uitgegeven.

Ik zou je of jij nemen