sciencetalk

Uit het fractionele quantum-Hall-effect, in 1982 ontdekt door Dan Tsui en Horst Störmer en in 1983 verklaard door Robert Laughlin (samen goed voor de Nobelprijs van 1998), blijkt dat de elektronen zich op kunnen splitsen in deeltjes met fracties van lading zoals <i>e/3,</i> <i>e/5</i> en <i>e/7</i>.
 
Wat zijn dat voor deeltjes die e/3 e/5 en e/7? Zijn dat een soort sub leptonen? Zijn dat de voorlopers van de rishonen?
 

Die deeltjes zijn geen echte deeltjes maar quasi-deeltjes. Het is makkelijker om het gedrag van het betreffende systeem te beschrijven door het gedrag van een aantal deeltjes samen te beschrijven als het gedrag van één enkel deeltje, dat allerlei bijzondere eigenschappen kan hebben zoals een fractionele lading. Maar zo'n deeltje bestaat niet echt.
 
Hetzelfde geldt voor rishonen. Die bestaan ook niet.

De quasi-deeltjes en de rishonen zijn twee aparte soorten deeltjes. Quasi-deeltjes zijn (zoals al aangegeven ) een beschrijving van het gedrag van een systeem met veel deeltjes. Bekende voorbeelden zijn de gaten of holes en elektronen in een transistor en natuurlijk het Majorana deeltje dat door de TU Delft is aangetoond.
 
Rishonen zijn deeltjes die voorkomen in een alternatief model voor preonen. Het preon model is bedacht door nobelprijs winnaar Salam en hij dacht dat quarks zijn opgebouwd uit preonen.