sciencetalk

In dit topic wat informatie over astrofotografie, en wat je daar met bescheiden middelen zelf mee kan bereiken. Natuurlijk heb je een telescoop nodig, maar dat hoeft echt geen ding van duizenden euro's te zijn. En je hebt een camera nodig. In dit artikeltje wordt beschreven en getoond hoe je zo'n camera zelf kan maken. Ter inspiratie voor de knutselaars onder ons.

 

Met een leuke webcam en wat handigheid is het mogelijk een heel aardige astronomische camera te maken die in een telescoop gemonteerd kan worden. Het is een goedkope oplossing. Erg goedkoop zelfs als je bedenkt dat een mooie digitale spiegelreflex plus de bijbehorende adapters een forse duit kosten, om maar niet te spreken van de stinkend dure astronomische CCD camera's. Bovendien heeft een webcam heel wat voordelen: Kan direct op een notebook pc aangesloten worden, kan films en foto's maken, en is erg licht zodat hij ook op een kleine telescoop kan worden gemonteerd.

 

Eigelijk is het principe heel eenvoudig. Het objectief of de spiegel van de telescoop projecteert zijn beeld direct op de ccd (of cmos) chip van de webcam. De webcam mag dus geen lens hebben, en hij komt in de plaats van het oculair van de kijker (er is dus ook geen oculair).

 

Ik had nog een mini webcam van Philips liggen, de SPC 2050. Een heel leuke webcam met 1600*1200 resolutie, groothoek lens, autofocus, gezichtstracking, stereo microfoons. Mij ging het bij de keuze alleen om de resolutie en de geringe afmetingen. De rest van de features zijn voor dit doel waardeloos, en dat betekent: slopen.
   

Na wat gezoek (onder het "Maak een foto" knopje zat een schroefje) kon de behuizing open. Het printplaatje werd met twee piepkleine schroefjes vastgehouden, en gelukkig bleek het snoer (op de aardedraad na), netjes met een stekkertje aan de print gemonteerd:

Na het lossolderen van de aardedraad, en het voorzichtig verwijderen van het snoer uit de behuizing bleek het cameraatje het nog prima te doen. Die twee minuscule microfoontjes dienen eigenlijk geen doel, maar ik laat ze zitten.

 
Wat we ook kunnen missen is die mooie autofocus. Zonder lens (die we pas op het laatste moment verwijderen, om de ccd chip stofvrij te houden) heeft zo'n ding geen enkele zin en trekt alleen maar onnodig stroom. Dus de plus draad van het autofocus spoeltje los gesoldeerd (je hebt hier eigenlijk een micro soldeerboutje voor nodig, wil je het lenshuisje niet zo aanbranden als ik gedaan heb).
  In de rommelbak vond ik wat aluminum profiel en een stripje dat ik netjes in de bankschroef met een hamertje en wat blokjes hardhout in een U-vorm heb gebogen. Flink wat vijlen en schuren en vier kleine gaatjes met schroefdraad voor M2 schroefjes gemaakt en zo krijgt het kastje zijn vorm.
   
In de webcambehuizing zit nog een mooi glazen en gecoat filter. Die wilde ik graag ook gebruiken zodat de kale ccd chips straks veilig en stofvrij achter glas zit. Met wat geduld kreeg ik dat filtertje zonder beschadigingen los.
   
Het lenshuisje blijkt twee gaatjes te hebben waarin de schroefjes die het printplaatje vasthielden prima passen. Een ideale bevestingsmogelijkheid. Zonder geluk vaart niemand wel. Een gat in het profiel geboord, en met een vijltje secuur een mooie vierkante opening gemaakt. Twee gaatjes voor de schroefjes en het cameraatje past netjes en solide in de schrootbehuizing.
   
(vervolg)

Op mijn draaibankje heb ik van kunststof twee ringen gedraaid. Een die in een oculairhouder past, en die met twee M2 boutjes aan het huis kan worden vastgezet, en een ring waarin het glazen filtertje past. Deze ring past dan weer in de grotere ring en kan als het filter het beeld te veel zou beïnvloeden eenvoudig verwijderd worden. Links alle onderdelen bij elkaar:

 

Met zwarte tape en een zwarte viltstift de binnenkant van de behuizing geisoleerd en donker gemaakt, de twee microfoontjes en een ledje ook met tape afgedekt. Die mooi witte kunsttof ringen zwart gemaakt, zodat we refelecties zoveel mogelijk voorkomen.

 
 

Tijd om te monteren (nu pas is het lensje uit de behuizing geschroefd). Rechts het resultaat; een leuke astro camera voor een paar tientjes.

 
 
Rechts het cameraatje gemonteerd in de oculairhouder van mijn telescoop.  
Bij deze Philipscam zat een heel circus aan onzinsoftware, we hebben alleen de driver nodig. Eigenlijk komt het er op neer dat je de cd installeert en alles wegvinkt dat geen driver is. Dat heet in het installatieprogramma vaak "geavanceerd" maar het betekent vrijwel altijd "Cut the crap".
Na wat zoeken gratis software gevonden dat op basis van Fddshow werkt, en alles uit de kast kan trekken dat in een webcam zit. DsCap, eenvoudig en volledig (Zie bijlage). Ook het programma Open Video Capture kent alle hoeken en gaatjes van webcams. Er is een freeware versie met als enige beperking dat het een beperkte video-opnameduur heeft. Maar voor mijn doel is een paar minuten 'film' wel voldoende. Bovendien zal ik vaker still's maken. OVC kan je hier downloaden.
 
De resultaten vallen lang niet tegen, hier een opname van de Maan bij vrij beroerde waarnemingsomstandigheden. Rechts een opname van Saturnus die ik tijdens veel gunstiger omstandigheden in het buitenland gemaakt heb met dit eenvoudige cameraatje.
   
Hier om een indruk te krijgen van de waarnemingsomstandigheden in de zomer in de randstad een filmpje van de Maan. Het beeld is erg onrustig, een groot verschil met soms veel gunstiger omstandigheden in de vrieskou van de winter (klik op de afbeelding om het filmpje te starten):
   
Zo'n webcam heeft grote voordelen, want je kan op je notebook het beeld gewoon life zien, en er een snapshot van maken wanneer je wilt. Ik heb een paar flink lange kabels tussen mijn notebook en telescoop, en desnoods kan ik binnen bij een kopje koffie (met mijn notebook en de TheSky6 software) de eenzame telescoop daar buiten in de vrieskou opdracht geven naar een planeet te draaien, en er foto's van maken.

 

Dat is nog eens wat anders dan half bevroren in de kou knoeien met onhandig dikke wanten aan. Hoewel het natuurlijk ook wel nostalgisch is, zo onder het zwarte zwerk in de stille nacht zacht neuriënd blauwbekken.