sciencetalk

Hoe komt het dat rivierwater op het noordelijk halfrond naar boven stroomt. Uitgaande van een bolle/ronde aarde ontspringt de Rijn in Zwitserland en daalt af naar de Noordzee. Maar de weg daar naartoe loopt omhoog, als je de kromming van de aarde beziet. Het gaat hier niet om reliëf, duidelijk is dat de Rijn van hoog naar laag loopt. Maar tijdens die beweging loopt ze vooral omhoog, met de kromming van de aarde mee.Hoe kan dat?
Als ik dit doe met een wereldbol op schaal, met reliëf opgebracht, dan loopt het water niet met de lijn van de bol mee ophoog. Zwaartekracht en overige omstandigheden zijn met het schaalmodel identiek als in het echt.

haasmans schreef: Zwaartekracht en overige omstandigheden zijn met het schaalmodel identiek als in het echt.

Nou, dat lijkt me toch niet. Bij een schaalmodel heb je de zwaartekracht van het schaalmodel, maar ook de zwaartekracht van de echte aarde waar je schaalmodel op staat. ​En die laatste overheerst. Als je het schaalmodel op zijn kant zet werkt het wel. Of je gaat er mee op een vrije baan in de ruimte, dan werkt het ook.

Het gaat om de eerste vraag, waarom loopt het water van de rivier uiteindelijk omhoog. Het schaalmodel kan ik naast de rivier ook met rivierklei maken en dan werkt het eveneens niet . Komt het doordat het reliëf sterker werk dan de kromming van de aarde?Want de zwaartekracht dat lijkt me niet te kloppen

Het antwoord is dat er geen omhoog of omlaag is als je van buitenaf naar de Aarde kijkt.

Als je hoog genoeg van het aardoppervlak bent, zie je geen reliëf, maar kom je dichterbij...!
Wat mij betreft nog geen bevredigend antwoord.Water kan onmogelijk omhoog stromen en toch gebeurt het.

Kun je beter definiëren wat je dan bedoelt met "omhoog"? Ten opzichte van wat? Kun je twee punten van de Rijn geven waarvan het punt stroomafwaarts hoger ligt dan het punt stroomopwaarts?

 
De aarde is rond.Dit betekent dat het een bol is die in het midden(evenaar) het hoogst is en naar de polen toe afvlakt Naar de zuidpool toe daalt het oppervlak en naar de noordpool toe stijgt het geleidelijk.Pak een ballon, blaas hem op en je begrijpt wat ik bedoel.De rivieren op het noordelijk halfrond stijgen dus mee met de kromming van de aarde i.c. omhoog!

Je hebt dus op een ronde aarde de stroom van het water van hoog naar laag , door het verschil in hoogte/reliëf  van het landschap, maar daarnaast de stijging of daling van het oppervlak door de kromming van de aarde. Als het reliëf op het aardoppervlak groter is dan de kromming van de aarde dan kan ik me voorstellen dan het rivierwater naar beneden blijft lopen.Maar daar waar de kromming groter is dan het reliëf, zoals in het laagland, zou het andersom moeten zijn. De kromming van de aarde is globaal (volgens Wikipedia) bij een afstand van 36 km al 100 meter.

De zwaartekracht werkt in een richting loodrecht op het oppervlak. Er is geen omhoog of omlaag door de kromming.
 
Zie dit plaatje:
 

Het is maar net hoe precies je wil kijken en of je ook rekening houdt met de precieze vorm en het draaien van de aarde.
 

physicalattraction schreef: Kun je beter definiëren wat je dan bedoelt met "omhoog"? Ten opzichte van wat? Kun je twee punten van de Rijn geven waarvan het punt stroomafwaarts hoger ligt dan het punt stroomopwaarts?

 
Inderdaad - zonder een scherpe definitie van "omhoog" gaat dit topic hoogstwaarschijnlijk nergens toe leiden.

Ik vrees dat dit inderdaad het officiële, door de wetenschap ondersteunde, antwoord is. Echter snap ik het niet. Bij de bouw van lange bruggen wordt wel rekening gehouden met de kromming.Dan is die kromming er toch en ook voor het water?

haasmans schreef: . Bij de bouw van lange bruggen wordt wel rekening gehouden met de kromming.

daarom is een brug in principe aan de ene oever ook niet hoger boven het aardoppervlak dan aan de andere.
 
wiskundig vlak is niet aardkundig vlak. "Naar beneden" of "naar boven" zul je op een bol moeten afmeten aan de afstand tot het middelpunt  van die bol.

@ haasmans
 
Wat versta je onder "omhoog"?

Naar de zuidpool toe daalt het oppervlak en naar de noordpool toe stijgt het geleidelijk

Deze zin snap ik niet. Kun je naast je definitie voor omhoog te geven deze zin toelichten?

Voor wat betreft "omhoog" het volgende. Op een platte schijf is er geen sprake van omhoog of omlaag. Op een bol wel. Als ik op de wereldbol, schaalmodel, met mijn vinger van de evenaar naar de noordpool ga, zal ik, even er van uitgaande dat ik de bol met de noordpool zijde omhoog hou, een beweging naar boven moeten maken.De aarde is een bol dus een wandeling van de evenaar naar de noordpool is een wandeling omhoog. Weliswaar ervaar ik dat niet als een klim, doordat de aarde zo uitgestrekt is, maar alleen op een platte schijf hoef ik niet te stijgen.

Voor wat betreft de bruggenbouw zag ik in de constructie berekeningen, dat men  het midden van de brug als uitgangspunt neemt en dan rekening houdt met de kromming van de aarde voor wat betreft het begin en het einde van die brug.