sciencetalk

Toen mijn ouwe trouwe Bosch-koelkast eindelijk na 26 jaar de geest gaf nieuwe koelkast gekocht. Uiteraard weer zelfde merk. Stekker erin, ik dacht even dat het goed mis ging: als hij werkt kreunt hij met regelmaat of het pijn doet.
 
De enige reden die ik kan vinden (en van de fabrikant te horen krijg) is dat dat ligt aan de nieuwe koelmiddelen. Wil ik nog geloven ook, want ongeacht merk of type doet elke nieuwe koelkast dat die ik in de afgelopen tijd in mijn omgeving tegenkwam.
 
Maar wat ik nergens kan vinden is waaróm een koelkast met zo'n modern koelmiddel kennelijk onvermijdelijk van die rare bjigeluiden moet produceren.
 
Wat is er zo raar aan dat koelmiddel dat een koelsysteem van die verontrustende geluiden móet produceren? En zorgt dat niet voor gruwelijke slijtage in de compressor? 

Ik geloof dat het iets met energie-zuinigheid te maken heeft, waarbij de mate van compressie varieert om een optimaal rendement te halen bij een gegeven binnen en buitentemperatuur. Of het met een ander koelmiddel te maken heeft weet ik eigenlijk niet. 
 
Er zijn overigens meer 'nieuwe' apparaten die andere geluiden maken dan de vorige generatie, bijvoorbeeld wasmachines. Ik heb vorig jaar een heel oude vervangen door een nieuwe. Apparaat werkt uitstekend, maar je hoort duidelijk een hoogfrequent geluid als de trommel draait. Ik vermoed dat dit komt door PWM aansturing van de motor waarvan het toerental digitaal regeld wordt in tegenstelling tot het vorige apparaat dat gewoon een bepaald vermogen naar de motor stuurde ongeacht hoeveel kilo was er in de trommel zat (en wellicht sneller draaide bij minder wasgoed).
 
Onvermijdelijk is het waarschijnlijk niet, maar om een goed energielabel te halen moeten fabrikanten soms rare fratsen uithalen. Ik sluit niet uit dat je koelkast dit doet om de laatste procent rendement eruit te persen, zelfs als dat ten koste gaat van de levensduur: energielabels zeggen alleen iets over het rendement zolang het ding werkt, niets over hoe lang het mee zal gaan en de kosten (zowel financieel als qua milieubelasting) door voortijdige slijtage en dergelijke.  

Wij hebben 7 jaar terug een nieuwe keuken geplaatst inclusief koelkast. Daar kwam met name in het begin ook veel gekreun vandaan en af en toe hoog gepiep. Na verloop van tijd werd dat minder, en nu ik er zo over nadenk is het misschien alweer een jaar geleden dat ik dat gehoord heb. Kan het misschien ook met leeftijd van doen hebben?

vraag blijft natuurlijk, waaróm moet een moderne koelkast zo kreunen en borrelen van die nieuwe koelvloeistof? Welke eigenschap van die koelvloeistof en/of van het compressor-condensor-verdampersysteem zorgt daarvoor? 

Ik kan me voorstellen dat het aan een nieuw type compressor ligt,
maar niet dat het aan het soort koelvloeistof kan liggen.
 
Mijn huidige koelkast is ongeveer 15 jaar oud en bevat pentaan, staat gewoon op de achterkant.
Heeft nooit gekreund of gepiept.
 
Wat voor koelvloeistof zit er in jouw nieuwe koelkast, en wat is het typenummer van de koelkast?

Misschien heeft het ook te maken met de werkdruk van de 'nieuwe' koudemiddelen. Bij systemen die gewoon werken met R12 of R134 is het gehele systeem continu in overdruk ten opzichte van de atmosfeer. 
 
Uit  milieu-oogpunt gebruikt men nu (extreem brandbare!) middelen als isobutaan of pentaan, en daarbij heb je onderdruk tov de atmosfeer nodig om lage temperaturen te halen. Bij isobutaan is het voor een koelkast niet direct nodig (kookpunt bij 1 atm ca -11 celcius), maar bij een vriezer wel. Bij pentaan is het sowieso nodig (vloeibaar bij normale druk, kookpunt 36 graden bij 1 atm). 
 
Dit zorgt er natuurlijk voor dat het systeem tijdens koelen vacuum trekt en krimpt, en als er niet gekoeld wordt de boel weer uitzet. Wellicht is dat de oorzaak van het geluid, en zou je eens moeten kijken wat er nu precies geluid maakt: de compressor, de condensator of de verdamper (voor zover je die nog kunt terugvinden in een moderne koelkast). 

Ik haak hier maar even aan met mijn vraag ... ik heb een koelvriescombinatie die zo´n 23 jaar oud is, en eigenlijk ook aan vervanging toe is. Het is wel zo dat ik een `open´ keuken heb, en ik erg moet oppassen met koelkasten  die geluid maken. Destijds woonde ik op 1 kamer, en heb ik een hele stille koelvries gekocht.
 
Nu wordt op internet wel met volume in decibel geadverteerd, maar hoe betrouwbaar is dat ? Ik zit zeker niet te wachten op een kreunende, steunende, of anderzins herrie makende koelkast.
 
De huidige koelkast is overigens een Zanussi, en ik zat te denken aan een Bosch ... maar wat doen de modellen die zogenaamd stiller zijn ?

Oorspronkelijk kwam de meeste herrie van koelkasten en dergelijke uit het geratel van de compressor. 
 
Als je je er zorgen over maakt: koop het product online. Dan heb je 14 dagen de tijd om het zonder enige opgaaf van redenen te retourneren en je geld terug te vragen. 
 
Het getal in decibel zal best kloppen (normaliter A-gewogen op 1 meter afstand oid), maar dat zegt niet zoveel over hoe irritant een geluid is. Denk bijvoorbeeld aan het gezoem van een mug in de slaapkamer: Dat is iets in de orde van 40 dBA, minder dan geluid van verkeer als je in een stad woont, maar mateloos veel irritanter. 

Xti schreef: Het is wel zo dat ik een `open´ keuken heb, en ik erg moet oppassen met koelkasten  die geluid maken.

Ik heb ook een open keuken. Het geluid is bij mij allengs minder geworden. Wat ik nog hoor kan echt niet storend genoemd worden.

Apart, ik vraag me af wat er veranderd is waardoor het geluid minder is geworden. 
 
Dit geeft ook te denken wat de specificatie van het geluidsnivo nou eigenlijk aangeeft: het maximale dat het apparaat kan produceren, of bijvoorbeeld het normale nivo na een jaar gebruik of iets dergelijks. 

@Benm,
 
Dank voor de heldere toelichting. Ik vraag me ook af wat de aangegeven decibel weergeeft en hoe representatief dat is. Als b.v. de koelvries gaat 'kreunen' als 'het systeem tijdens koelen vacuum trekt en krimpt' of 'als er niet gekoeld wordt de boel weer uitzet', of is het meer een soort gemiddeld geluidsniveau, in welke mate gaat het om het geluid van de motor, of wat dan ook.
 
Praktisch gezien, heb ik vooral bij de koelkasten van Bosch gekeken. En veel koelvriescombinaties van 35/36 decibel zijn er niet, maar ze zijn wel duurder. Ik meen me te herinneren dat een paar jaar terug meer koelkasten met een geluidsniveau van 35-37 decibel werden aangeboden.
Ik heb wel wat wetenschappelijke kennis, maar toch meer in een andere hoek. Zou een paar decibel nou veel verschil maken ? Meerdere modellen bestellen en weer retour zenden ter vergelijking is niet handig ...
 
Iemand adviseerde mij om geen koelvries met een 0 graden zone te nemen, 'Een 0-graden zone (wordt soms ook vershoudzone genoemd) houdt producten langer vers omdat de zone qua temperatuur rond de 0 graden ligt, maar heeft dus wel het nadeel dat het meer stroom verbruikt en de koelkast sneller aanslaat en lawaai maakt.'
 
Is het tegenwoordig gebruikelijk dat een koelvries continu aan staat, of aanslaat en weer "uit" slaat ?
 
Er zijn zo wel wat variabelen, denk ik ...

En toch nog maar even in een apart berichtje ... ik heb nog weer even naar de verschillende modellen gekeken die worden aangeboden, met in eerste instantie als primair selectiecriterium het aantal decibel. Omdat jaren geleden in een winkel het merk Bosch goed naar voren kwam, had ik me eerder vooral tot dat merk beperkt. Maar het aantal modellen van dat merk met pakweg 35-37 decibel is wel uiterst beperkt, en al gauw heel duur. De "extras" hoef ik niet.
 
Niet alle webshops geven een selektie op decibel goed aan, en ik keek even bij coolblue, heb vervolgens produkten op andere webshops gezocht, ook qua prijs. In eerste instantie keek ik gemakshalve naar 35-37 decibel. Qua prijsklasse heb ik me daarna gericht op pakweg 500 tot 750 euro.
 
Merken die je dan tegenkomt zijn: LG, Zanussi, Siemens, evt. Whirlpool. Heeft iemand hier nog wat technische kennis t.a.v. de fabrikanten ? Ik heb geen idee waar de koelkasten gemaakt worden, door wie, en in welke mate ´decibel´ een redelijke benadering is voor het geluidsniveau.

Gangbare vriezers, koelkasten of combinaties ervan schakelen allemaal tussen aan en uit, en draaien niet continu: het hele compressor-condensator-verdamper systeem heeft gewoon een vast vermogen, en op een warme dag draait het een groter deel van de tijd dan op een koude.
 
Het punt waarop het koesysteem vrijwel continu moet draaien om de binnentemperatuur te handhaven wordt vaak wel weergegeven met een code. In nederand zijn de meeste modellen N of SN (normal of subnormal) die kunnen werken met een buitentemperatuur van resp 16-32 en 10-32 graden celcius.
 
Er zijn echter ook koelkasten en vriezers die kunnen werken bij hogere temperaturen, S en ST. (18-38 en 18-43 graden), voornamelijk bedoeld voor warme landen.
 
Installaties met een S of ST rating hebben meer koelvermogen, en ergens lijkt het logisch dat er een zwaardere compressor etc in zit waardoor ze meer geluid maken.
 
 
Maar wat bepaald of een geluid storend is, is niet de absolute waarde in dBA, 35 of 40 dBA maakt geen merkbaar verschil als je ander achtergrond geluid hebt dat luider is, tenzij het een extreem irritant geluid is.
 
Om een beetje een idee te geven: als je een laptop gebruikt om een beetje te internetten oid en de fan op zn laagste stand draait levert dat in de buurt van 35 dB op. Als je het ding maximaal belast met een game of andere intenstieve software loopt dat op tot pakweg 45 tot zelfs 50 dB. Deze gegevens zijn aangenomen dat je in een omgeving van ca 20 graden zit, in de tropen is het een ander verhaal.
 
Maar dit zijn getallen voor daadwerkelijk gebruik van de laptop, dus als je met je vingers op het toetsenbord zit. 10 meter verderop is het een heel ander verhaal en is zelfs die 50 dB niet meer echt storend. Zou je pakweg een toon afspelen die een beetje fluctueert tussen zeg 1 en 3 kHz met 50 dB op gebruiksafstand van de laptop dan zou je daar 10 meter verderop alsnog horendol van worden als je wilt slapen.
 
Geluidssterkte is absoluut meetbare zin heeft niet zoveel relatie met irritatiefactor van geluid. Dat laatste is nogal persoonlijk - veel mensen bedekken hun oren als je met je nagels over een schoolbord gaat, maar niet als je een stofzuiger aanzet, terwijl die laatste in dBA gemeten waarschijnlijk een stuk meer kabaal maakt  

Ik ben heel tevreden over de Miele. Die is wel duur maar is echt stil (34 dB) en staat nu al weer een paar jaar in mijn open keuken.

Laten we voor de situatie-analyse er maar van uit gaan dat het verder doodstil is. Vaak kun je een speld horen vallen. Ik woon alleen, de buurt is vaak doodstil (net een dorp!), en andere apparaten die lawaai maken zijn er niet, tenzij b.v. de t.v. aanstaat, of de wasmachine. Mijn desktop computer staat op een heel andere kamer.
 
Onder dat soort omstandigheden is het natuurlijk makkelijk om je aan geluiden te ergeren, vooral als het volume van het geluid van de koelvries hoger is dan wat je gewend bent, of de aard van de geluiden storend is.
 
Miele is al heel snel nogal duur. Net zoals waarschijnlijk relatief stille Bosch koelvriescombinaties van 1750 euro ...
 
Eigenlijk zijn mijn belangrijkste criteria: stil/geen geluidshinder, gewoon te gebruiken zonder problemen, duurzaam (in de zin van weinig/geen onderhoud/problemen, lang meegaan, ik heb het niet over "het milieu", geen idee trouwens hoe lang al die microchips van tegenwoordig meegaan), en qua prijs niet te belachelijk. Ik zou zo diezelfde Zanussi weer willen kopen als die nog aangeboden werd ...