sciencetalk

Ik keek voor de gein even naar de volle maan kalander van 2018 en wat mij opviel was

dat het jaar begint met in januari een blauwe maan (02-01 en 31-01), in februari géén volle maan (zwarte maan) om vervolgens in maart weer een blauwe maan te hebben (02-03 en 31-03).

Intuïtief komt dit over als zeer uitzonderlijk, maar is dat wel zo?

Hoe kun je berekenen c.q. bestaat er een formule om dergelijke gebeurtenissen uit te rekenen?

Er bestaan meerdere maankalenders. Maar ik zie nergens een blauwe maan. Of zou dat alleen op een blauwe maandag gebeuren.  
Welke kalender heb je bekeken?

och, uitrekenen..
 

Blue Moon - Today we consider the Blue Moon to be when a full moon occurs twice in one month. This is a relatively new concept for the term. Originally a blue moon was considered to be when a full moon occured 4 times in a season. A season usually has 3 full moons. The term has become popular when referring to any rare event: "Once in a blue moon".
 

Of dat zo opmerkenswaardig is, och, dat is puur een kwestie van die idiote kalender van ons, eerder dan een natuurverschijnsel, want die maan wordt niet blauwig van kleur.
 
Het wat bijzonderdere van deze "blue moon" is dat dat komt omdat er twee maanden zijn met twee volle maanden, met daartussen een maand zonder volle maan. Dat kan alleen in het eerste kwartaal: omdat de maanmaand 29,5 dagen duurt kan alleen februari een vollemaanloze maand zijn, en omdat zowel januari als maart 31 dagen hebben móet een vollemaanloze februari ook automatisch een "blue moon" betekenen. (3 x 29,5 = 88,5 dagen, en het eerste kwartaal duurt 90 of 91 dagen.
 
daarvoor moet een formule te schrijven zijn, maar dat wordt een "leuke" vanwege die leuke kalender van ons, inclusief schrikkeljaren. Wat nu gebeurt gebeurde ook in 1999, en zal ook weer gebeuren in 2037, elke 19 jaar dus, maar daar moet ergens nog wel een keer een kinkje in komen.

En dan wordt de formule nog leuker als je ook rekening houd met het feit dat bij Eeuw jaren het schrikkeljaar alleen plaats vind bij jaren deelbaar door 400.

Oh ja, die regel (lees: uitzondering) heb je óók nog...

Wie durft? Lol.

Vind het wel iets voor de Tempelier of Sjimmy, of Jan

klazon schreef: Er bestaan meerdere maankalenders. Maar ik zie nergens een blauwe maan.

 
Blauwe maan is de tweede volle maan in dezelfde maand.

Ja, dat weet ik intussen. Maar uit de beginpost kreeg ik de indruk dat die op de maankalender ook in blauw werden aangegeven.

Ja het is een gedoe met (al) die kalenders. En daarom werkt de astronoom ook met de Juliaanse datum/dag.
Hier een online blue Moon calculator.

Jan van de Velde schreef: daarvoor moet een formule te schrijven zijn, maar dat wordt een "leuke" vanwege die leuke kalender van ons, inclusief schrikkeljaren. Wat nu gebeurt gebeurde ook in 1999, en zal ook weer gebeuren in 2037, elke 19 jaar dus, maar daar moet ergens nog wel een keer een kinkje in komen.

 
Daar zit wel een knikje, volgens die logica zou het in 2056 dus ook moeten gebeuren, maar dat is niet het geval (wel maart maar niet januari). 

Die dubbele blauwe maan eind januari en eind maart (dus na een vollemaanloze februari) komt door de grillen van onze kalender tamelijk onregelmatig voor.

Sedert de jaartelling tot 2200 maximaal 5 keer per eeuw en minimaal 2 keer.

We zitten volgens die calculator in een periode met weinig 'dubbele' blauwe manen:

 
Blauwe maan in januari en maart sedert begin jaartelling tot 2200. Klik voor grote weergave.

Vorige eeuw was het alleen in 1915 en 1999 raak, en deze eeuw alleen in 2018 en 2037. Daarna is het meer dan een eeuw wachten tot 2143. Er zijn dus veel mensen die dit fenomeen niet meemaken in hun leven.

Interessant inderdaad - veel mensen zullen het 3x in hun leven meemaken (iedereen geboren voor 1999 en die in 2037 nog leeft), mensen geboren kort na 2037 zullen het niet meemaken (tenzij ze 100+ halen). 
 
Qua grillen van de kalender is het niet anders, door vrij ongelukkig 2 keer per jaar 2 maanden met 31 dagen achter elkaar te zetten kom je in februari nou eenmaal tekort. Het meest logisch zou zijn om beurtelings maanden van 30 en 31 dagen te hebben, waarbij van die 31-daagse maanden alleen in schrikkeljaren 31 dagen heeft en anders 30. 
 
Aardige aan die indeling is dat vollemaanloze maanden nooit voorkomen, al blijven er wel blauwe maanden met 2 volle manen natuurlijk - dat kan zowel in een 31 als 30 daagse maand gebeuren.
 
Maar praktisch gezien denk ik niet dat we nog een keer van kalender gaan wisselen, de huidige is dusdanig exact dan het synchroon blijven lopen met het zonnejaar tigduizend jaar goed zal blijven gaan. Als er een afwijking in komt dan is dat eerder doordat er iets astronomisch gebeurt dan een gevolg van een fout in de jaartelling voor het huidige aarde-zon systeem. 

Was het niet de gregoriaanse kalender die ze 14 dagen moesten opschuiven de ene dag is het de eerste van de maand en de volgende dag is het de 15de.

Het was de juliaanse kalender die ze moeten vervangen voor de gregoriaanse (die we nu gebruiken). De juliaanse kalender heeft alleen iedere vier jaar een schrikkeljaar, zonder uitzondering voor bijvoorbeeld eeuw-jaren en loopt 1 dag per 128 jaar verkeerd. Tussen de invoering door Ceasar en de vervanging zaten ca 16 eeuwen, wat de correctie nodig maakte. Op zich was bij de invoering van de juliaanse kalender al bekend dat een jaar ietsje korter is dan 365.25 dagen, maar op een mensenleven maakt dat geen noemenswaardig verschil (een halve dag verschuiving van de equinoixes en solstices merk je echt niet). 
 
Ook de huidige gregoriaanse kalender is niet perfect en mist pakweg 1 dag in 3000 jaar, dus misschien moeten we ergens in het jaar 5000 een schrikkeldag houden of iets in die geest. Probleem voor later, zou ik zeggen (en zo zal Ceasar er ook wel over gedacht hebben destijds). Een andere optie is om een revisie van de gregoriaanse kalender door te voeren met iets andere regels voor uitzonderingen op schrikkeljaren, en een resulterende afwijking van 1 dag per 30.000 jaar. De keuze daarvoor moeten we pas tegen 2800 maken, dat is het eerste jaar waarop de revisie geen schrikkeldag wil en het huidige systeem wel. 

Hierbij een lijstje met de Februari maanden met slechts 3 maanfasen voor de periode 1800 tot 2100
1805 NM   1870 NM   1925 FQ   1993 FQ  2052 NM
1807 LQ   1879 FQ   1934 FM   1995 NM   2054 LQ
1809 FM   1883 LQ   1938 NM   1997 LQ   2058 FQ
1811 FQ   1885 FM   1940 LQ   1999 FM   2067 FM
1826 LQ   1889 NM   1955 FQ   2012 FQ   2071 NM
1830 FQ   1900 NM   1957 NM   2014 NM   2077 FQ
1843 NM   1902 LQ   1959 LQ   2018 FM   2081 LQ
1845 LQ   1911 NM   1961 FM   2031 FQ   2090 NM
1847 FM   1915 FM   1970 LQ   2033 NM   2092 LQ
1849 FQ   1919 NM   1974 FQ   2035 LQ   2094 FM
1866 FM   1921 LQ   1978 LQ   2037 FM
FM VOLLE MAAN  FQ FIRST QUARTER LQ LAST QUARTER NM NEW MOON zijn de ontbrekende fasen op basis van UT tijd

Grappig... nu ik er zo over nadenk vraag ik me eigenlijk af wat het allemaal uitmaakt - er is niet echt een praktische implicatie of een bepaalde maand 0, 1 of 2 volle manen bevat, toch?