sciencetalk

Wie kent het verhaal niet?

In heel veel Nederlandse vertalingen staat echter: Robinson Crusoë

Waar komt dat trema vandaan?
In het Engels wordt het dacht ik niet zo uitgesproken.

Het is zeker niet nieuw, ik bezit een heel oude vertaling (een honderd jaar oud) waar het al ë was.

In de 18e eeuw wordt Crusoe in het Nederlands nog zonder trema geschreven, in navolging van het Engels. De oudste vertaling van het boek dateert van 1720. Vanaf de 19e eeuw, in navolging van het Frans, wordt het als Crusoë geschreven, met trema, en uitgesproken als Crusoo-ee.

link

tempelier schreef: ↑ma 24 apr 2023, 14:23 In het Engels wordt het dacht ik niet zo uitgesproken.

Ik heb het even opgezocht en inderdaad wordt het in het Engels als "Cruso" of "Crusow" uitgesproken.

Misschien dat lang geleden de eerste vertaler vermoedde dat het in het Engels als "Crusowé" werd uitgesproken en daarom dat trema heeft toegevoegd? Even bellen of mailen met de schrijver was er toen niet bij.

jkien schreef: ↑ma 24 apr 2023, 15:58 In de 18e eeuw wordt Crusoe in het Nederlands nog zonder trema geschreven, in navolging van het Engels. De oudste vertaling van het boek dateert van 1720. Vanaf de 19e eeuw, in navolging van het Frans, wordt het als Crusoë geschreven, met trema, en uitgesproken als Crusoo-ee

Dat leidt tot een vervolg vraag.
Waarom deden de Fransen dat?

Een gokje: Jean-Jacques Rousseau publiceerde in 1762 Emile ou de l'éducation. Van Rousseau mocht Emile alleen Robinson Crusoé lezen. Rousseau schreef ook Daphnis et Chloé. Daarop rijmt Crusoé.

De overvolgende vraag is waarom de Fransen Defoe uitspreken als Defoo.

forvo defoe
forvo crusoe

En het Nederlands heeft dat dan weer nageaapt.

De Fransen hebben hetzelfde uitgehaald met Ivanhoe:

forvo Ivanhoe

Dankzij de niet-nagesynchroniseerde televisie had het Nederlands daar geen last van. link

Ik vermoed dat men, hoewel de uitspraak van Crusoe in het Engels [ˈkrusoʊ] is, wilde voorkomen dat Nederlandse lezers het zouden gaan uitspreken als [ˈkru:su], rijmend op 'boek'.

Op french stackexchange vinden ze dat de spelling Crusoé in het Frans de voorkeur heeft boven Crusoe omdat het twijfel over de uitspraak wegneemt.

Een andere forumvraag is trouwens waar de naam Crusoe vandaan komt. In het boek zegt Crusoe dat zijn vader een Duitser was met de naam Kreutznaer, en dat de Engelsen dat verbasterden tot Crusoe. Onbegrijpelijk, zoiets als Croyser zou dan aannemelijker zijn. Je kunt je verder afvragen of Robinson wel echt een voornaam is, geen achternaam.

Moet er een diepgaande reden achter zitten?
Kan het niet de vrijheid van de eerste vertaler zijn geweest.
kijk bijvoorbeeld naar het boek van Harry Potter dat ook voor de wat oudere jeugd is geschreven als modern voorbeeld.

De achternaam Krüse is hier in de omgeving vrij gangbaar en lijkt er ook wel een beetje op.
De variant zonder trema overigens ook