sciencetalk

Dit topic is bedoeld om de ideeën van grote historische filosofen eens kritisch te bespreken. In de geschiedenis van de filosofie zijn een boel verstandige dingen gezegd maar er is natuurlijk ook veel onzin verkondigd. Na het verdere voortschrijden van wetenschap en filosofie verliezen veel Grote Ideeën hun glans en wordt hun waarde meer historische van aard. Neemt niet weg dat het soms verbazend is om te lezen wat die Grote Denkers nou precies allemaal beweerde, de gekste dingen… Dit topic is bedoeld om de meest vreemde stelsels eens kritisch te bespreken. Uit ervaring weet ik inmiddels dat dit erg leerzaam kan zijn.

Ik ga ervan uit dat het geen verder betoog behoeft dat de historische betekenis van een filosoof hiermee niet ter discussie wordt gesteld. Velen hebben belangrijke bijdragen gedaan aan de mensheid en menselijkheid. Op dit moment bevinden wij ons in de positie om alles te overzien dat na hen kwam. Hierdoor kunnen we vaststellen dat er denkers zijn die we heden ten dage niet meer zo serieus hoeven te nemen.

Ik maak een begin met een zuivere maar redelijke kritiek op Kant

De meeste kritiek is afkomstig uit Russells geschiedenis van de westerse filosofie en uit deze link http://www.iap.li/oldversion/site/research...Themeselves.pdf

Centraal thema van de kenleer van Kant is de wijze waarop de mens tot kennis van de realiteit komt. Volgens Kant bestaat de werkelijkheid uit een deel dat voor de mens niet toegankelijk is. Het andere deel van de werkelijkheid is wel waar te nemen. Dit deel van de realiteit vormt het ‘basismateriaal’ voor de menselijke waarneming. Volgens Kant ordent de mens zijn waarneming van de werkelijkheid op een bepaalde wijze. Ruimte en tijd bijvoorbeeld zijn geen werkelijke, empirische verschijnselen, ze zijn vormen van aanschouwing. Ze vormen een fundamentele bouwsteen waarmee de mens zijn ervaring van fenomenen rangschikt. Hiernaast gebruikt de mens nog een twaalf aantal andere subjectieve categorieën eenheid, causaliteit, werkelijkheid, substantie enz. Deze categorieën zijn een a-priori gegeven en vormen zo een soort filter waardoor een mens de werkelijkheid waarneemt. Deze categorieën zijn verantwoordelijk voor kennen van de ruwe werkelijkheid.

Kant gebruikt verder een aantal termen om verschillende oordelen te onderscheiden Zo is daar het onderscheid tussen empirische en a-prioristische oordelen. Empirische oordelen zijn afkomstig van waarnemingen, door deze waarnemingen kunnen er nooit wetmatigheden bewezen worden. A-prioristische oordelen worden meer onthuld door waarnemingen zoals de ontdekking van wiskundige regels. A-prioristische kennis heeft een gegeven zekerheid in tegenstelling tot empirische kennis (tekortschietende inductie). Daarnaast maakt Kant onderscheid tussen analytische (Alle ballen zijn rond)en synthetische oordelen (sommige ballen zijn rood). Synthetische kennis voegt kennis toe, in tegenstelling tot analytische oordelen die slechts een begrip ontleden.



Ik wil de volgende bezwaren noemen tegen deze visie.

A Tijd en ruimte zijn volgens Kant geen objectief gegeven maar subjectief. Deze visie staat imo direct of indirect haaks op de huidige wetenschappelijke methodologie. Een wetenschappelijke theorie die ruimte of tijd veronderstelt (welke niet?) poneert stellingen over verschijnselen in de realiteit. Dergelijke theorieën worden pas aanvaard als er voldoende grond is om aan te nemen dat de waarnemingen voldoende objectief zijn. Met andere woorden: in de huidige wetenschap wordt tijd en ruimte opgevat als algemeen geldig en niet als mentale constructie van een subject. Een wetenschappelijke theorie bevat vandaag de dag dus expliciet niet het postulaat van subjectieve ruimte of tijd en is derhalve in strijd met Kant’s visie. Het gegeven dat zo ongeveer de gehele wetenschap een volledig perceptieafhankelijke ruimte en tijd afwijst zegt imo wel wat over de status van deze bewering. Hiermee is natuurlijk niet gezegd dat er geen relativiteit zou zijn of subjectieve beleving.

B Kant zegt niet waarom de mens voor juist deze beleving van ruimte en tijd kiezen. Wat bepaald dat ik de vaas op de tafel zie staan en niet eronder? Kant geeft hier geen verklaring voor.

Een voorbeeld:

scenario: Jan en Piet staan te kijken naar een bal die tussen hen in aan het stuiteren is. De huidige wetenschap kan een vrij getrouwe beschrijving geven van het volgende: op seconde 1 heeft de bal zijn hoogste punt bereikt en begint te vallen, op seconde 2 heeft de bal zijn laagste punt bereikt, de grond, de bal stuitert weer omhoog, Jan ziet de bal van links, Piet van rechts. Deze gehele gebeurtenis is vrij uitputtend wetenschappelijk te beschrijven, ook de gezichtsvelden van Jan en Piet. In de Kantiaanse visie ontbreekt elk aanknopingspunt om de gelijkenis en de onderlinge herleidbaarheid te verklaren in a) overeenkomstige rapportage van ruimte en tijd en b) de congruentie tussen de waarnemingen en de theorieën die een rol spelen bij de tijdsmatige en ruimtelijke aspecten van het stuiteren van een bal. a) Wat zorgt er voor dat Jan en Piet de bal op hetzelfde moment op hetzelfde punt in ruimte zien? b) Hoe komt het dat de waarnemingen van Jan en Piet overeenstemmen met natuurkundige voorspellingen ten aanzien van het tijdsmatige en positionele gedrag van de bal?

C. Een vergelijkbare redenering als bij B kan worden aangevoerd worden tegen de twaalf denkvormen. Het eventuele bestaan van deze categorieën, deze regels van menselijk perceptie en rede, kan alleen afgeleid worden via een empirische route. Kant kan niet a-priori weten wat deze categorieën zijn. Het kennen van de a-priori categorieën zelf kan zelf geen a-priori kennis zijn. Dit levert namelijk een eindeloze regressie op waarbij alles a-priori geweten wordt. De kennis van de categorieën is dus niet a-prioristisch maar empirisch. Kant kan zijn kennis over de categorieën kan Kant binnen zijn eigen stelsel moeilijk stand houden. Hoe zeker kan Kant van zijn zaakjes zijn wanneer hij op basis van inductie, a posterioristisch ,de fundamentele a-prioristische ken-catagorieen heeft ontdekt?

D. Wanneer Kant wel gelijk had met deze categorieën en de implicaties daarvan doet er zich ook een probleem voor. Want stel dat men inderdaad alleen tot de ware, synthetische a-prioristische kennis kan komen door a-prioristische ken-categorieen. Maar hoe kan Kant weten dat deze ware kennis niet verwijst naar de essentie van het ding-an-sich? Hoe kan hij weten dat deze synthetische kennis geen kennis omvat van het Ding-an-sich?

Ook wanneer deze kennis geen kennis zou omvatten over het onkenbare ding leidt deze positie ook tot problemen. Wanneer de fundamentele principes inderdaad het ware kennen mogelijk zouden maken, dan verwijst dit naar een of ander fundamenteel kenbaar principe in het gekende. Deze kennis is dan dus waar omdat het iets zegt over de werkelijkheid zoals die is: er is een a-priori waarheid gevonden. Deze ontdekking (dat er is iets kenbaar is) geeft echter geen enkele aanleiding om de gedachte te aanvaarden dat er ook onkenbare Dingen-an-sich zouden zijn.

E Zoals eerder gezegd beschouwd Kant ‘causaliteit’ niet als een objectief verschijnsel maar als een subjectieve categorie. Het kennen van de mens bevat een structuur dat een idee van causaliteit toevoegd aan de ervaring. Deze visie is imo strijdig met Kants idee over een ding-in-zichzelf.

Kant beweert namelijk dat de Dingen-an-sich de ervaringen veroorzaken. Er bestaat in Kant’s werkelijkheid dus een causaal verband tussen het Ding-an-sich en de ervaren vormen. Maar dit idee verdraagt zich slecht met de gedachte dat ‘causaliteit’ objectief niet bestaat maar wordt gevormd in het kennen. Wanneer causaliteit niet bestaat is er geen enkel verband tussen het transcedente en het kenbare ding. Hiermee verlies het trascendente iedere denkbare relevantie en verklaringsgrond voor het kenbare ding.

Indien causaliteit wel bestaat in de realiteit is Kant’s andere standpunt niet juist: causaliteit dan dus geen subjectieve constructie. Dit gegeven ontkracht de gedachte dat de mens geen causale verbanden theoretisch zou kunnen conceptualiseren. Wanneer causaliteit en bestaat en de mens in staat blijkt om veranderingen in de werkelijkheid te veroorzaken en deze te voorspellen, dan is de mens in staat om reeele causaliteit in enige mate te kennen. Dit gegeven ontkracht het idee van een pertinent onkenbaar ding-an-sich. Wanneer blijkt dat iets kenbaar is, waarom zou men dan concluderen dat er dan ook iets moet zijn dat onkenbaar zal blijven?



F Bij het begrippenpaar analytisch en synthetische gaat Kant imo voorbij aan het proces van kennisverwerving. Zo noemt Kant een uitspraak als: “Goud is een geel metaal” een analytische uitspraak. Omdat in het begrip goud al besloten ligt dat het geel is en een metaal, is voegt het geen wezenlijk nieuwe informatie toe. Ik kan het slecht eens zijn met dit idee. Voorafgaande aan deze uitspraak gaat in mijn ogen nog de processen van ontwikkelen van de begrippen geel en metaal en classificatie. Het ontwikkelen van kennis is het wezenlijke synthetiserende moment. Wanneer er een verschijnsel theoretisch wordt beschreven heeft men wezenlijke, synthetische kennis ontwikkeld. Er is een verband ‘bewezen’ tussen verschijnselen. Na deze ontwikkeling krijgt de kennis een meer analytisch karakter. Het is toegangelijk gemaakt voor analyse door derden. In dit proces zijn er theoretische concepten ontstaan die door analyse herleid kunnen worden naar andere concepten. In deze zin leveren analytische uitspraken inderdaad geen extra informatie meer op (behalve, uiteraard, in het bewustzijn van een persoon (het centrale thema van Kant(!))), het synthetiserende moment is namelijk altijd al geweest.

Het niet bestaan van ruimte en tijd zou ik, ook met de huidige stand van wetenschap, niet zonder meer als filosofisch standpunt van tafel vegen. Er valt in mijn ogen zelfs nog heel veel te zeggen voor het beschouwen van beiden als afgeleide eigenschappen en niet als op zichzelf staande entiteiten.

Stel bijvoorbeeld dat er wel ruimte is. Ga nu uit van het allerkleinste bouwsteentje van de materie. Stel dit allerkleinste deeltje is niet waargenomen maar bestaat als waarschijnlijkheidsfunctie, als energie. Waar bevind zich dan dit deeltje, waar bevindt zich dan de energie? Wat is uberhaupt de lokaliteit van energie?

Als energie lokaliteit heeft dan is energie afgebakend van zijn omgeving, dan is er een grens aan energie, en heeft energie dus een struktuur.

Als energie geen lokaliteit heeft, en dit is meer in overeenstemming met de wetenschap, hoe kan energie dan bestaan in een ruimte die als objectieve entiteit bestaat? Hoe kan iets bestaan in een ruimte zonder lokaliteit te bezitten?

Je geheugen werkt in ieder geval goed, impressed. Ik vind de orde in al

die kantiaanse terminologie en ideeen lastig, begrippen die ik al lang

vergeten ben, drijven weer aan de oppervlakte. "Begrippenpaar": Was vergeten

dat het woord bestond. Nu terzake.

Maar Kant begrijpen vereist meer dan a- priori kennis.

A Mentale constructie en algemeen geldig zijn een noumenaal verschil

van hetzelfde object. Je hoeft daar dus niet kritisch te zijn.



B Kant's zuivere aanschouwingsvormen, duiden, maw, op een bepaalde

geworpenheid. Dwz dat je gebonden bent aan je zintuigen of staat. Als je

zintuigen "leeg" of zuiver zijn, zijn zij ruimte en tijd, ruimte en

tijd veronderstellen geen subject en zeker geen object.

De gelijkstelling ervan met de ruimte en tijd noemt hij zuiver.

Subjectiviteit is niet het verschil tussen Jan en Piet, maar tussen

Mens en dier of God. Wetenschap zegt dus niets over perceptie.

Je spreek over gelijkenis en onderlinge herleidbaarheid ergens in.

Je spreekt jezelf tegen door in te gebruiken. Het is geen ruimte, maar

de vaste relatie van werkwoord en voorzetsel. Dus van of met, ev. tussen.

Zij is dus niet aan te knopen , maar te abstraheren. Dan is het mogelijk

voor ruimte en tijd een aanschouwingsvorm te hebben met on-newtoniaanse

wetten. Vlg. een kwalitatieve beperking.

C Kant erkent zelf dat alle kennis begint met ervaring of synthese.

De wezensdefinitie van de mens is de mogelijkheid van categorien en dus

een logisch of natuurlijk gevolg.(natuurlijk is beter) .

D flauw

E Kennen is idd problematisch. Kennen is niet zeker weten. Hij stelt zich

echter minder radicaal op, dan Hume. (Kan desbetreffende passage niet vinden).

F Te veel Schopenhauer gelezen?



Ik zie dus niet in waarom Kant als kenmethode zou moeten worden afgewezen. Je

mag daarvan afleiden dat jij mij geen reden gaf aan te nemen, dat een bepaalde differentiaalberekening bepaalt dat Kant ongelijk had.

@ daddycool

Even voor alle duidelijkheid: Kant beweert dat ruimte en tijd constructies zijn van de (individuele) menselijke geest.

Non-lokaliteit heeft betrekking op contra-intuïtieve verschijnselen op kwantum niveau, zoals: een deeltje dat tegelijkertijd op twee plaatsen is of op eentje die spontaan verschijnt. Beide zaken veronderstellen zowel ruimte als tijd. Dat deze inzichten kunnen leiden tot een andere visie op onze concepten van ruimte en tijd kan ik mij voorstellen. De kwantum theorie stelt echter dus niet dat ruimte of tijd niet bestaan. Ook binnen alle andere takken van de wetenschap wordt bij mij weten niet uitgegaan van een ruimte of tijd die voor hun bestaan volledig afhankelijk zijn van de waarnemer.

Je geheugen werkt in ieder geval goed, impressed.

Het was helaas/gelukkig niet zo uit m’n hoofd hoor, ik heb wel aardig wat na moeten zoeken. Hierdoor heb ik wel, eerlijk is eerlijk, wat meer oog gekregen voor het streven naar consistentie in zijn werk en waardering voor het brede gebied dat hij wilde bestrijken met zijn leer.

Desalniettemin overtuig je me niet echt met je tegenwerpingen. Je reacties op A, C, D, E en F kan ik met veel goede wil niet beschouwen als een weerlegging van mijn kritiek. Punt D wijst bijvoorbeeld op een wezenlijk probleem in de opvattingen van Kant. Dit ‘flauw’ te noemen is geen sterke verdediging van Kants stelling.

theoriegeladen schreef:B

Kant's zuivere aanschouwingsvormen, duiden, maw, op een bepaalde  

geworpenheid. Dwz dat je gebonden bent aan je zintuigen of staat. Als je  

zintuigen "leeg" of zuiver zijn, zijn zij ruimte en tijd, ruimte en  

tijd veronderstellen geen subject en zeker geen object.

Was het maar waar dat Kant op deze lijn zat. Dan had ik er namelijk geen enkel probleem mee. Ik heb dus wel een ‘probleem’ met wat Kant wel beweert: hij beweert namelijk niet alleen dat we altijd afhankelijk zijn van interpretaties (in een bepaald opzicht heeft hij daar gelijk in) maar hij beweert ook met zekerheid te weten hoe dat interpreten allemaal in z’n werk gaat. Deze twee zaken zijn niet met elkaar te rijmen, (zie ook punt C). Ditzelfde probleem doet zich ook voor met Kant’s idee van het ding-an-sich: wel beweren dat dit de onkenbare bestaansgrond is voor de omgeving maar tegelijkertijd ook stellen dat ‘causaliteit’ niet in de omgeving bestaat, maar alleen in het subject. Vrij absurd alles bij elkaar…

Oke, D, maar dan herschrijf ik het eerst:

Wanneer Kant gelijk heeft en de catagorieen impliceren synthetische a-priori kennis, hoe is dan te bewijzen dat deze kennis niet verwijst naar het ding an-sich?

Want als deze kennis negatief is, wordt de werkelijkheid principieel anders.

Dit begrijp ik uit jouw schrijven.

Dan is het dus zo dat niet gekende materie een negatieve vorm krijgt en zo gekend kan worden als een exitensie. Deze exitensie moet zich voegen naar de geest.

theoriegeladen schreef:Want als deze kennis negatief is, wordt de werkelijkheid principieel anders.

Dit begrijp ik uit jouw schrijven.

Heb ik dat gezegd? Wat bedoel je hiermee?

Dan is het dus zo dat niet gekende materie een negatieve vorm krijgt en zo gekend kan worden als een exitensie. Deze exitensie moet zich voegen naar de geest.

Niet gekende materie krijgt een negatieve vorm?

En kan op die manier gekend worden?

Wat bedoel je met existentie?

Waarom moet de existentie zich voegen naar de geest?

HeavenOnEarth schreef:@ daddycool

Even voor alle duidelijkheid: Kant beweert dat ruimte en tijd constructies zijn van de (individuele) menselijke geest.  

Non-lokaliteit heeft betrekking op contra-intuïtieve verschijnselen op kwantum niveau, zoals: een deeltje dat tegelijkertijd op twee plaatsen is of op eentje die spontaan verschijnt. Beide zaken veronderstellen zowel ruimte als tijd. Dat deze inzichten kunnen leiden tot een andere visie op onze concepten van ruimte en tijd kan ik mij voorstellen. De kwantum theorie stelt echter dus niet dat ruimte of tijd niet bestaan. Ook binnen alle andere takken van de wetenschap wordt bij mij weten niet uitgegaan van een ruimte of tijd die voor hun bestaan volledig afhankelijk zijn van de waarnemer.

Er is energie en materie, meer smaken zijn er niet. Ze zijn aan elkaar verwant. Volgens de Kopenhagen interpretatie binnen de QM veroorzaakt een meting (=waarneming) de instorting van de waarschijnlijkheidsgolf. Over de golf zelf zijn de meningen verdeeld, maar je bevind je in goed wetenschappelijk gezelschap als je stelt dat de golf een wiskundig hulpmiddel is zonder fysieke eigenschappen.

De waarneming zorgt dus voor het ontstaan van de lokaliteit van materie. Zonder waarneming geen materie, zonder materie geen lokaliteit.

Ik zeg niet dat dit de enige of beste interpretatie is, maar het is zeker een gangbare.

Daarnaast heb je nog niet mijn eerdere vragen beantwoord:

Als energie geen lokaliteit heeft, en dit is meer in overeenstemming met de wetenschap, hoe kan energie dan bestaan in een ruimte die als objectieve entiteit bestaat? Hoe kan iets bestaan in een ruimte zonder lokaliteit te bezitten?

De waarneming zorgt dus voor het ontstaan van de lokaliteit van materie. Zonder waarneming geen materie, zonder materie geen lokaliteit.

Dat wordt binnen de KM helegaar niet beweerd. Het onzekerheidspricipe stelt dat de men niet tegelijkertijd de plaats en snelheid van een deeltje kan meten omdat de meting het resultaat beïnvloedt. Dat waarneming het gedrag beïnvloed is totaal iets anders dan dat een waarneming het bestaan veroorzaakt.

De onzekerheidsrelatie van Heisenberg, genoemd naar Werner Heisenberg, is een belangrijke relatie in de kwantummechanica die stelt dat het niet mogelijk is om tegelijkertijd de plaats én de snelheid (of impuls) van een deeltje te weten met onbeperkte nauwkeurigheid.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Onzekerheidsr..._van_Heisenberg

Daarnaast heb je nog niet mijn eerdere vragen beantwoord:

Als energie geen lokaliteit heeft, en dit is meer in overeenstemming met de wetenschap, hoe kan energie dan bestaan in een ruimte die als objectieve entiteit bestaat? Hoe kan iets bestaan in een ruimte zonder lokaliteit te bezitten?

De reden daarvoor is mijn hoop dat ik niet het gehele universum hoef te verklaren om mijn kritiek op Kant te onderbouwen. Ik beweer namelijk niet ik de antwoorden heb op de raadselen omtrent tijd-ruimte. Mijn stelling luidt slechts dat 'de' wetenschap Kant's stelling niet heeft overgenomen.

Indien je, ook na mijn reactie op jouw interpretatie van het onzekerheidsprincipe, van menig bent dat ik deze vragen redelijkerwijs moet beantwoorden om punt A te verdedigen, zou ik graag even horen waarom.

Indien je, ook na mijn reactie op jouw interpretatie van het onzekerheidsprincipe, van menig bent dat ik deze vragen redelijkerwijs moet beantwoorden om punt A te verdedigen, zou ik graag even horen waarom.

Dat gaat wel wat ver in een discussie over Kant, dus voor mij hoef je ze niet te beantwoorden. Het enige waar het mij om ging is het volgende stukje tekst:

A Tijd en ruimte zijn volgens Kant geen objectief gegeven maar subjectief. Deze visie staat imo direct of indirect haaks op de huidige wetenschappelijke methodologie.

Dit vond ik iets te kort door de bocht. In de tijd van Kant stond het zeker haaks op de toen net bekende Newtoniaanse visie op de wetenschap, maar juist de RT en QM hebben onze visie van een a priori vaststaande ruimte en tijd danig door elkaar geschud. Hiermee beweer ik absoluut niet dat is aangetoond dat ze niet bestaan, maar ook het tegendeel is allerminst waar.

Een heel andere discussie, zeker interessant, maar je hoeft er niet verder op in te gaan.