sciencetalk

Er wordt op dit forum veel gediscusieerd en er staan veel feiten en meningen naast elkaar. Als de forumgasten er niet uitkomen beginnnen ze of te schelden, of ze verwijzen naar de wetenschappelijke methode...

Daarom mijn stelling: als de wetenschappelijke methode wordt gevolgd, is een gedachte(gang) geldig en dus wetenschappelijk. Is er dan nog kennis buiten de methode?

Wetenschap heeft die onhebbelijke eigenschap om kennis van 'buiten' wel weer te reduceren tot een onooglijk en doodlopend zijstraatje van de 'methode'. Dus wanneer je eenmaal in die 'methode' zit (waar we allemaal in zitten) dan weet je ook nooit meer kennis van 'buiten' te ervaren.

Er is geen universeel aanvaarde definitie voor wetenschap of een wetenschappelijke methode. Elke periode en domein heeft hooguit een bepaalde consensus waaraan een wetenschappelijke werk zou moeten voldoen. Je kunt je voorstellen dat deze consensus voornamelijk gebaseerd is op het voorbeeld van gerespecteerde wetenschappers van het moment en elk hun eigen domein. Natuurlijk wordt deze ontwikkeling in de realiteit beperkt door economische en politieke redenen.

Economie en politiek bepalen voor een groot deel de richting van de wetenschap door bepaald onderzoek te financieren en andere onderzoek te laten liggen. Dit is zelden om wetenschappelijke redenen. De politiek richt zich vooral op onderzoek in de richting van militaire technologie, terwijl marktpartijen zich voornamelijk richten op het ontwikkelen van verkoopbare technologie (producten). Voor fundamenteel onderzoek is echter steeds minder geld beschikbaar.

We zien ook dat steeds meer wetenschappers tegenwoordig ondernemers zijn met een aanzienlijke aantal patenten op hun naam. Er is in het kader van een wetenschappelijke methode nog steeds geen echte consensus bereikt over de wenselijkheid hiervan en hoe men om moet gaan met conflicten van belangen. Dan hebben we nog de wetenschappers die min-of-meer beroemdheden zijn geworden en hun voorbeeld zal waarschijnlijk een te grote stempel zullen gaan drukken op de wetenschappelijke methode van de toekomst.

Daarnaast hebben we te maken met wetenschapsfilosofie. Dit heeft niets te maken met het beoefenen van wetenschap maar is een 2de orde beschouwing door filosofen over wetenschap. De waarde hiervan is erg afhankelijke van de toepasbaarheid van deze filosofische beschouwingen en filosofen staan er niet om bekend dat ze erg praktisch zijn.

Over tijd zien we meestal, maar niet altijd, dat gangbare consensus beweegt in de richting van meer wederzijdse controle, beperken van de bias en het verhogen van de kwaliteit van bewijzen.

Ter illustratie: astrologie. Is dit eens wetenschap geweest? Zou dit tegenwoordig nog steeds een wetenschap genoemd mogen worden? In de tijd was dit waarschijnlijk een wetenschap. De manier waarop men waarnemingen bijhield, controleerden, en voorspellingen deden (zoals zonsverduisteringen) was wetenschappelijk. Het bevatte ook onzin: horoscopen bijvoorbeeld. Deze voorspellingen kwamen echter ook soms uit. Tegenwoordig zouden we astrologie geen wetenschap meer noemen. We hebben de nuttige delen er uitgehaald en noemen het nu astronomie en wat overbleef voldoet niet meer aan de huidige normen: Horoscopen die specifiek genoeg zijn komen niet vaker uit dan je bij toeval zou verwachten.

Even zo zijn er tegenwoordig wetenschappen die delen bevatten die in de toekomst als onwetenschappelijk zullen worden aangemerkt. Wetenschappen die uitspraken doen die niet specifiek genoeg zijn of te alles omvattend. De wetenschappelijke methode zal samen met de wetenschappelijke vooruitgang zich verder ontwikkelen en samen zullen ze ons tot een steeds helder en duidelijker model van de realiteit leiden. Hoe nauwkeurig we met ons model de realiteit kunnen benaderen is echter voorlopig onbekend.

Bedankt voor de leuke en spontane reactie. Misschien dat er nog meer komt. Maar euh, wat wordt er nu van mij verwacht? Hoe moet kan ik nu reageren, er zeg maar wetenschappelijk op in gaan?

De wetenschappelijke methode zal samen met de wetenschappelijke vooruitgang zich verder ontwikkelen en samen zullen ze ons tot een steeds helder en duidelijker model van de realiteit leiden.

Deze uitspraak valt, gezien het voorgaande, wel een beetje uit de toon. Je gaf namelijk aan dat er niet zoiets als de wetenschappelijke methode bestaat. Daarenboven valt het te betwisten of er zoiets als wetenschappelijke vooruitgang bestaat. Wat is dat dan, die 'vooruitgang'? Een steeds meer heldere en duidelijker model van de realiteit? Wat moet ik me daar bij voorstellen? Waar in de wereld moet ik gaan staan om dat te kunnen beamen? Op welk niveau (lees: 'metataal') vallen model en realiteit met elkaar samen? Dat wetenschappleijk vooruitgangsdenken vind ik van een bedenkelijk niveau. Voor mij geldt: zolang wetenschap werkt, en het liefst ten positieve voor de toekomst, heb ik er geen probleem mee.

Gelukkig heb je zelf ook al enige bedenkingen ten aanzien van dit 'vooruitgangsdenken. Je zegt namelijk:

Hoe nauwkeurig we met ons model de realiteit kunnen benaderen is echter voorlopig onbekend.

Willen we het 'vooruitgangsdenken' een vast fundament geven dan moet toch op z'n minst aangegeven worden wanneer (jaartal, datum en tijdstip) we wel duidelijk voor ogen hebben hoe nauwkeurig ons model de realiteit weet te spiegelen

Tja, er valt niets anders te concluderen dan dat het vooruitgangsdenken zich nogal spastisch op lemen benen voortbeweegt door de werkelijkheid.

Een uitstapje naar wikipedia-artikel: wetenschappelijke methode. Enkele belangrijke punten:

Het begrip "wetenschappelijke methode" wordt vaak in de algemene betekenis gebruikt als aanduiding van de wetenschappelijke werkwijze. De suggestie hierbij is dat er een werkwijze is, maar binnen de wetenschap zijn er talloze werkwijzen. In grote lijnen kunnen we hierbij onderscheiden:

1 De wetenschappelijke theorie-ontwikkeling volgens de empirische cyclus.

2 De gestructureerde werkwijze bij het opzetten en uitvoeren van toegepast onderzoek, zoals bv Baarda en de Goede

bespreken in hun basisboek Methode en Technieken[1]

3 De vele wetenschapsgebied specifieke wetenschappelijke methoden.

Het consistent gebruik van de wetenschappelijke methode is wat wetenschap van pseudo-wetenschap en van andere vormen van kennisvergaring onderscheidt.

Een variant op de strikte interpretatie van de wetenschappelijke methode is om te zeggen dat zij niet dient om kennis te vergaren, maar slechts ter verificatie van reeds vergaarde kennis.

In elk geval is er consensus over dat de wetenschappelijke methode een manier biedt om zeker te maken dat de kennis vrij is van subjectieve invloeden en dat fouten kunnen worden gevonden.

De wetenschappelijke methode houdt in dat de volgende stappen worden doorlopen bij het vergaren van kennis:

Bestudeer het fenomeen dat je wilt beschrijven. Verzamel gegevens en doe metingen.

Denk na over je metingen, en verzin een hypothese die de metingen en andere gegevens kan verklaren.

Voorspel op basis van de hypothese iets dat je nog niet eerder hebt gemeten.

Controleer of test dat de voorspellingen uitkomen door de juiste nieuwe metingen uit te voeren.

Evalueer of de hypothese juist kan zijn. Als niet alle voorspellingen uitkomen, dan was de hypothese onjuist. Vorm in zo'n geval een nieuwe hypothese. Als de voorspellingen juist waren, maak dan meer voorspellingen en test de hypothese nog meer.

Dan is er ook nog het onderscheid tussen beschrijvende, voorspellende en normatieve wetenschap.

Reactie. Qrnlk niet dat de wetenschappelijke methode niet bestaat en dat zij zich zal ontwikkelen. Verleden toont aan dat zij is veranderd en dat de kans aannemelijk is dat zij dat weer doet. Ik denk dat Qrnlk dat uitdrukt het woord "zou".

Daarnaast zal de wetenschapelijke methode zich zelf opheffen als zij een eenheid vormt met de realiteit. Ik vraag me dus niet af of de wetenschappelijke methode een benadering van de realiteit is. Ik herhaal mijn vraag: bestaat zij zoals geformuleerd? en stelling: als zij gevolgd wordt is een gedachtengang geldig.

Ik denk trouwens dat Qrlnk in een andere fase zit dan Nabob. Ik bestudeer. (daarnaast:ik denk dus ik ben)

Deze uitspraak valt, gezien het voorgaande, wel een beetje uit de toon. Je gaf namelijk aan dat er niet zoiets als de wetenschappelijke methode bestaat.

Het object en de beschrijving hiervan zijn niet gelijk. Ik schreef dat er geen universeel geaccepteerde definitie bestaat voor de wetenschappelijke methode; Tevens gaf ik aan dat er vele zijn die onderling verschillen. Dus het bestaat wel, maar is niet enkelvoudig of concreet: Het is talrijk en vaag.

Daarenboven valt het te betwisten of er zoiets als wetenschappelijke vooruitgang bestaat. Wat is dat dan, die 'vooruitgang'? Een steeds meer heldere en duidelijker model van de realiteit? Wat moet ik me daar bij voorstellen?

Hoe zou de wetenschap er uit zien als we geen microscopen hadden? Of geen computers? Hoe zou de wetenschap er uit zien indien we al computers gehad hadden in 1180? Onze modelen zijn afhankelijk van onze technologie. Hoe hoger de resolutie waarmee we zien hoe beter we onze modelen kunnen vergelijken met de realiteit. Omgekeerd: Hoe minder duidelijk we kunnen waarnemen, hoe meer ruimte er is voor concurrerende modelen. Maar als we dan nieuwe technologie ontwikkelen om scherper te zien, ontdekken we opeens fouten in deze modelen.

Waar in de wereld moet ik gaan staan om dat te kunnen beamen? Op welk niveau (lees: 'metataal') vallen model en realiteit met elkaar samen?

Ze zullen mogelijk nooit samenvallen, wetenschap streeft slechts een zo dicht mogelijke benadering na.

Dat wetenschappleijk vooruitgangsdenken vind ik van een bedenkelijk niveau. Voor mij geldt: zolang wetenschap werkt, en het liefst ten positieve voor de toekomst, heb ik er geen probleem mee.

Ik heb bezwaar tegen scientism: Een ideologie waarin (de huidige staat van) de wetenschap als de maatstaf voor objective waarheid en als hoop voor de mensheid wordt gezien.

Wetenschap zoekt echter niet naar objective waarheden maar naar een subjective beschrijving van de realiteit die de realiteit dicht genoeg benaderd zodat binnen de mogelijkheden en vooral de beperkingen van ons waarnemingsvermogen zodat er geen waarneembaar onderscheid is tussen ons model en de realiteit.

Gelukkig heb je zelf ook al enige bedenkingen ten aanzien van dit 'vooruitgangsdenken. Je zegt namelijk: (nauwkeurigheid is onbekend)

Ik zou zelfs verder kunnen gaan: Indien een model volledig samenvalt met de realiteit zullen we dat nooit ontdekken. We kunnen namelijk geen model correct bewijzen, we kunnen slechts bewijzen wanneer ze fout zijn. Ons huidig model is in het beste geval nog niet incorrect gebleken; In het gewone geval is het ons alleen nog niet opgevallen dat ons huidige model incorrect is gebleken.

Feynman: "We're never right, we can only be sure when we're wrong" (

Willen we het 'vooruitgangsdenken' een vast fundament geven dan moet toch op z'n minst aangegeven worden wanneer (jaartal, datum en tijdstip) we wel duidelijk voor ogen hebben hoe nauwkeurig ons model de realiteit weet te spiegelen

En dat is dus onmogelijk. Zodra we dit namelijk weten, weten we ook dat ons model onvolledig (equivalent met incorrect) is....

Tja, er valt niets anders te concluderen dan dat het vooruitgangsdenken zich nogal spastisch op lemen benen voortbeweegt door de werkelijkheid.

Voor de extremisten wel, maar als men wetenschap iets evenwichtiger beschouwd valt dit reuze mee.

@theoriegeladen: gebruik alsjeblieft de quote-tags als je citeert van andere sites.

De Engelse wiki is zoals gewoonlijk iets uitgebreider: [wiki=en]Scientific Method[/wiki]

Mijn indruk is dat er nogal wordt geschipperd tussen wetenschappelijke methode en de wetenschap zelf. Dit valt vooral op doordat gepraat wordt over mogelijke veranderingen van de wetenschap. Als de wetenschap verandert, verandert automatisch niet de wetenschappelijke methode. Zo heeft de komst van de microscoop geen positieve bijdrage geleverd aan het fenomeen wetenschappelijke methode. Zijn er uberhaupt wetenschappelijke ontdekkingen, binnen of buiten de wetenschap van de wetenschap, die de wetenschappelijke methode hebben aangepast?

De wetenschappelijke methode verondersteld dus een soort werkwijze die in meer of mindere mate terugkeert in elke wetenschap. Mag dan ook geredeneerd worden dat als deze werkwijze niet wordt gevolgd of wanneer deze methode niet valt te abstaheren, er geen spraken is van wetenschap? En volgt daar uit dat alleen studie nog geen wetenschap is, dat vooraleerst de gehele methode moet worden gevolgd voordat iets het predicaat wetenschap mag dragen? En wat is bepaalde kennis is een vroeg(potentieel) stadium van wetenschap? Is dat het verschil tussen objectieve en subjectieve wetenschap? Of slechts kennis en vermoedens?

En dan nog een opmerking van Sarte die hier tot denken aan zet. Als het zijn homogeen is aan het fenomeen, is het fenomeen dan ook homogeen aan het zijn? Is een overschrijden van het fenomeen naar het zijn, niet een overschrijden van het homogene naar het homogene?

Zijn er uberhaupt wetenschappelijke ontdekkingen, binnen of buiten de wetenschap van de wetenschap, die de wetenschappelijke methode hebben aangepast?

Ja, dat is regelmatig gebeurd. De wetenschappelijke methode van de 17e eeuw was een heel andere dan die van nu.

Ik had een tijdje geleden hier een discussie over gestart: Verleden en toekomst van de wetenschap, Hoe zal de wetenschappelijke methode zich verder ontwikkelen?

Enkele veranderingen in de wetenschappelijke methode de afgelopen 23 eeuw:

280BC Libraries with Index

1000 Collaborative Encyclopedia

1410 Cross-referenced Encyclopedia

1550 Invention of the Fact

1590 Controlled Experiments

1609 Scopes and Elaboratories

1687 Hypothesis/Prediction

1650 Societies of Experts

1665 Necessary Repeatability

1752 Peer Review Referee

1780 Journal Network

1920 Falsifiable Testability

1926 Randomized Design

1937 Controlled Placebo

1950 Double Bind Refinement

1946 Computer simulations

1974 Meta-analysis

...

Wij mensen zijn instaat om de meest optimale theorieen te ontwikkelen/definieren. Het probleem is dat het uitgevoerd moet worden door mensen en die hebben menselijke eigenschappen. Die menselijke eigenschappen zorgen ervoor dat die optimale theorie in de praktijk niet gehaald wordt.

Het is alsof je een vierkant blokje in een rond gat (van dezelfde oppervlakte) probeert te proppen.

En dit geldt niet alleen voor wetenschap maar eigenlijk voor alle processen waar de mens bij betrokken is.

- Democratie / communisme

- Vrijheid van menigsuiting

- (open) communicatie

- Objectieve pers

- Invoering van de Euro

- Werk overleg

- etc.......

Onze maatschappij gaat uit van de optimale situatie maar wordt het niet eens tijd dat we erkennen dat we mensen zijn.

Dat lijkt me iets te makkelijk gezegd: "Wij zijn mensen, dus alles wat we doen bevat fouten." Beargumenteer dat eens iets verder. We moeten de wetenschap niet bekijken als enig-zaligmakend, maar daar gaat het hier niet over. De vraag was: wat is de wetenschappelijke methode, en hoe is ze geëvolueerd?

Voor discussie over de verdere ontwikkeling van de wetenschappelijke methode verwijs ik naar dit topic.

Voordat ik ergens op in ga: Is de wetenschappelijke methode in zijn geheel transcedent?

De methode als geheel zou je kunnen bekijken als een formeel systeem (zonder inhoud, maar als een manier om tot inhoud te komen), maar daarom nog niet als transcendent... Wat bedoel je precies?