sciencetalk

Globalisering is een van die termen die mensen graag gebruiken en er bestaan dat ook onnoemelijk veel verschillende omschrijvingen, definities en aanduidingen wat het zou betekenen. Geen wonder dus dat stukken over globalisering vaak beginnen met een overzicht daarvan en discussies tussen voor- en tegenstanders gedoemd zijn te mislukken, gewoonweg omdat ze het over verschillende onderwerpen hebben.

Goed, het gaat me er hier niet om globalisering precies te omschrijven, daarvoor zou ik ook graag naar de volgende twee artikelen willen verwijzen.

Guillen (2001). Is Globalization Civilizing, Destructive or Feeble? A Critique of Five Key Debates in the Social Science Literature. Annual Review of Sociology

Keohane, R.O. & Nye, J.S. (2000). Globalization: What's new? What's not? (And so what?). Foreign Policy

Verder valt uit de literatuur op te maken dat globalisering in ieder geval drie dimensies omvat, te weten de economische, sociale en politieke openheid van landen. Zie daarvoor ook Dreher, A., Gaston, N. & Martens, P. (2008). Measuring Globalization – Gauging its Consequences. New York: Springer. (te verschijnen).

In de literatuur wordt doorgaans de meeste nadruk gelegd op de economische dimensie van globalisering, zoals de internationale handel tussen landen, buitenlandse investeringen en handelsbeperkingen. Zo ook in het pas verschenen rapport van de Sociaal-Economische Raad (SER) Advies Duurzame globalisering: een wereld te winnen, dat via deze link te lezen is. Het rapport is duidelijk positief over de gevolgen van globalisering voor de ontwikkeling van Europese landen, die over het algemeen goed zijn voorbereid op globalisering, al is het maar omdat zij van oudsher geïntegreerd zijn in de wereldmarkt.

Maar toch, tegelijkertijd bestaat er veel onzekerheid over globalisering en bestaan er veel doemverhalen, juist in de landen waar het erg goed gaat. Wat dat betreft is het de vraag wat de SER verstaat onder duurzame globalisering. Ziet de SER niet iets over het hoofd? Is duurzame globalisering wel mogelijk als er tegelijkertijd veel onrust bestaat?

Wat dat betreft is het de vraag wat de SER verstaat onder duurzame globalisering

De SER lijkt het volgende te verstaan onder het duurzame van globalisering:

1) ecologische vooruitgang (co2, natuur, dierenwelzijn)

2) sociale vooruitgang (arbeidsrechten, sociale infrastructuur, onderwijs)

Dit samen met de economische vooruitgang (welvaartsverbetering in enge zin) die de specialisatie tgv globalisering in het algemeen tot gevolg heeft is dan duurzame globalisering.

Invoer: men pleit oa voor handelsbelemmeringen voor niet-duurzame productie in het buitenland (voor zover de WTO dit toestaat) . Er zijn verschillende internationale verdragen maar een land moet momenteel wel erg slecht presteren voordat er sancties komen. Alleen Birma wordt als voorbeeld genoemd in het gedeelte over arbeidsrechten. De Ser pleit voor meer controle, rapportages etc en meer sancties. Ik vraag me af of de doelstellingen wat dat betreft, zoals vastgesteld door de ILO, wel realistisch zijn. Het comparatieve voordeel wordt kleiner voor ontwikkelingslanden als arbeiders lid worden van een vakbond, sociale voorzieningen verbeteren, onderwijs, geen kinderarbeid etc.. Eigenlijk zouden er verschillende gradaties van eisen voor verschillende groepen van landen, ingedeeld volgens het inkomen per hoofd van de bevolking, moeten worden gehanteerd. Dit zal echter niet toegestaan zijn door de WTO omdat geen discriminatie tussen landen gemaakt mag worden.

Een andere aspect is het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ik heb het idee dat dit populair en daardoor effectief is. Er kan nog veel aan verbeterd worden bijv door het instellen (niet noodzakelijkerwijs door de overheid) van vrijwillige keurmerken. De sterk verbeterde informatievoorziening vanwege internet waardoor consumenten via milieu- en mensenrechtenorganisaties beter op de hoogte zijn is, samen met de zorgen over de opwarming van de aarde, de drijvende kracht achter deze ontwikkeling.

Over “Corporate social responsibility” staat een aardig artikelin The Economist. Het wordt gezien als een belangrijk onderdeel van risicomanagement en de marketing. Bedrijven worden in toenemende mate ook verantwoordelijk gehouden door een deel van de consumenten voor het gedrag van de toeleveranciers. Ook willen jonge mensen vaak liever werken voor een bedrijf dat “de wereld beter maakt”. Dit kan een belangrijke stimulans zijn voor duurzame globalisering.
Export: de maatregelen die de Ser wenst om de concurrentiepositie van Nederland te verbeteren zijn oa hogere R&D uitgaves, deregulering en "verbetering van het fiscale klimaat" dwz lagere belasting op arbeid en op winst. Wat de SER niet lijkt in te vullen - ik heb het raport niet helemaal gelezen - is hoe dit betaald moet worden. Hogere BTW of forse bezuinigingen zouden voor sociale onrust kunnen zorgen.

Globalisering is een stapresponsie veroorzaakt door de combinatie van ICT, ultragoedkoop internationaal transport en loonkostenverschillen tussen landen onderling. "Duurzame globalisering" lijkt me dan ook een contradictio in termines, omdat naarmate via globalisering de welvaart en dus de loonkosten in onderling handelende landen naar elkaar toe trekken, de drijvende kracht achter de globalisering geleidelijk wegvalt.

Ik kan me een OESO rapportage herinneren van een jaar of 10 geleden waarin ook al werd voorspelt dat globalisering een tijdelijk (dus niet duurzaam) fenomeen was dat weer zou wegebben wanneer de loonkostenverschillen kleiner zouden zijn geworden. En fin, dat staat hierboven in de reacties ook al in zoveel woorden.

Of sla ik de plank mis en heeft men het hier over 'duurzaam' in de zin van milieuvriendelijk en maatschappelijk verantwoord? Nee toch?

Met duurzaam bedoelt de SER, en Ferry neem ik aan ook, milieuvriendelijk en sociaal. Het rapport lijkt er impliciet vanuit te gaan dat Nederland zelf al grotendeels duurzaam produceert maar dat van belang is ervoor te zorgen dat de invoer ook in toenemende mate duurzaam is in die betekenis. Het rapport is dik en jij mag er ook een kijkje in nemen. Ik kan me goed vergissen.

Loonkosten zijn maar een onderdeel van het comparatieve voordeel dat voor specialisatie en schaalvoordelen zorgt die de internationale handel stimuleren. Je hebt bijv. ook verschillen in menselijk kapitaal. In india heeft men goede programmeurs, in Zwitserland horlogemakers en in Nederland kan men van landbouwgewassen vanalles maken.

In het SER rapport kun je zien dat de globalisering de afgelopen 10 jaar steeds sneller is gegaan. De loonkostenverschillen zullen zijn afgenomen is mijn inschatting

Loonkosten zijn maar een onderdeel van het comparatieve voordeel dat voor specialisatie en schaalvoordelen zorgt die de internationale handel stimuleren. Je hebt bijv. ook verschillen in menselijk kapitaal. In india heeft men goede programmeurs, in Zwitserland horlogemakers en in Nederland kan men van landbouwgewassen vanalles maken.

Ja dat is zo, maar loonkosten lijken me uiteindelijk het belangrijkste, niet waar? De programmeurs in India zijn vast niet veel beter dan onze eigen programmeurs, maar wel een ordegrootte goedkoper. Zwitserse horloges verkopen meer vanwege de goodwill dan vanwege de kwaliteit per se, lijkt me. China heeft vaak genoeg bewezen dat ze snel en doeltreffend kunnen kopieren. Niet alleen DVD's. Hele fabrieken maar ook bedrijfsprocessen en businessmodellen worden in no-time schaamteloos gedupliceerd. Patenten worden nog altijd op grote schaal geschonden, hoewel dat wel minder schijnt te worden. In China mag je - volgens een makker van me - als adviseur een of twee keer een opdracht uitvoeren, daarna doen ze het gewoon zelf. Er lopen altijd een paar jonge Chinesen pas-afgestudeerden met kladblokjes achter je aan over je schouder mee te kijken. En met de wasdom van de ICT is ook het leren-op-afstand, e-books en de geautomatiseerde universiteit ontstaan. Daarmee is vrijwel elke klassieke belemmering verdwenen om van elk achterlijk land binnen 10-15 jaar met wat durfkapitaal een technologisch mirakel te maken. Zie in dit opzicht trouwens Dubai, Masdar e.d.

Het enige waar men weinig aan doet is het loonkostenniveau, volgens mij. Toen ik er navraag naar deed in 2004 deed mijn evenknie in China het voor een startsalaris van €600 bruto. Ik kan alleen maar hopen dat dat getal richting de norm hier in Nederland gaat, en niet andersom. In theorie is mijn werk namelijk best ook redelijk op afstand te doen, als je je een jaartje verdiept in Nederlandse normen voor de utiliteitsbouw, wat martkonderzoek doet en wat referenties scoort. Het laatste dat ik hoorde is echter dat bijvoorbeeld bouwtekeningen voor Nederlandse bouwprojecten inmiddels ook in Pakistan worden gemaakt door legers Cad-werkers in kale loodsen. Voor je het weet gaan ze daar hele ontwerpen en bestekken maken voor de Nederlandse markt! Het komt dan wel akelig dichtbij allemaal.

Globalisering lijkt mij een mooie herverdeling van de rijkdom. In het rijke noord(-westen) leveren we in, en het arme zuid(-oosten) wint erbij. Op termijn schept dit nieuwe economische mogelijkheden voor beide partijen. Op dit punt zie ik niet meteen grote problemen, zolang we maar creatief blijven.

Maar hoe deze globalisering ook 'duurzaam' kan verlopen, zonder globale stijging van de milieuvervuiling: dat zie ik voorlopig nog niet zitten... We ergeren ons aan de vernietiging van het regenwoud en aan de smog in Peking, terwijl we hier zelf 1.000 jaar geleden al onze bomen zijn beginnen omzagen, en onze ecologische voetafdruk best niet overál even groot kan worden footprint

Globalisering lijkt mij een mooie herverdeling van de rijkdom. In het rijke noord(-westen) leveren we in, en het arme zuid(-oosten) wint erbij.

Op dit punt zou ik Prospector graag willen tegenspreken en gelijkertijd Mechanieker geruststellen. Tot dusver dalen de loonkostenverschillen doordat de lonen in China, India, Polen etc stijgen zonder dat ze hier dalen. Er zijn wel uitzonderingen zoals de autoindustrie in Duitsland maar in Nederland zijn de sectoren die met loondalingen te maken hebben niet direct in verband te brengen met globalisering (thuiszorg, postbestellers).

Toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt kan er natuurlijk toe leiden dat hoge lonen in bepaalde beroepen gaan dalen. Voor veel beroepsgroepen in Nederland zal het niet zo snel gebeuren als in Engelstalige landen vanwege de taalbarriére. Verder zijn het persoonlijk contact en kennis van de markt en de wensen van de eindgebruikers van belang en vormen deze een belemmering voor het inhuren van diensten uit verre oorden.

Je moet je kennis en vaardigheden wel op peil blijven houden zodat je eventueel zelfs dankzij de globalisering in inkomen kunt stijgen door het exporteren van je diensten

Tot dusver dalen de loonkostenverschillen doordat de lonen in China, India, Polen etc stijgen zonder dat ze hier dalen.

Zo spreek je mij niet tegen Adpruys, integendeel: dit is nog een betere verdeling van de rijkdom. Wij worden niet armer en de armen worden rijker. Dat is toch positief, of niet?

In het rapport van de SER staat de schatting dat 20% van de welvaartstoename in Nederland van de afgelopen 10 of 15 jaar toe te schrijven is aan de globalisering (toename internationale handel en kapitaalverkeer). De mensen met lagere inkomens in het westen hebben vermoedelijk meer profijt gehad van de globalisering dan de rijken omdat zij relatief meer profiteren van goedkope import.

Of er "grenzen aan de groei" zijn weet ik niet. Daarvoor moet je bij Mechanieker zijn.

Loonkostenverschillen zullen er blijven want wat de een wil is voor de ander gewoonweg niet nodig.

Die taalbarriére bestaat niet want met name de oosterburen moesten van hun vroegere leiders Russisch leren en dat wordt in heel de EEG nog steeds nauwelijks gesproken.

Op dit moment verdienen Poolse arbeiders in Nederland zo'n 7 tot 15 euro per uur,de Oekraïner en de Russische arbeiders verdienen in Italië,Frankrijk Spanje en (oost) duitsland 2 tot 6 euro per uur en de vele chinezen die in en rond Rusland werken doen het voor 50 tot 90 eurocent.

Deze laatsten vinden,net als voornoemden,dat ze veel verdienen in het buitenland.

Globalisering werkt,maar het is een zeer traag gebeuren.

De reaktie op de niet verwachte,vaak spontane,gebeurtenissen is vaak achteraf en dus te traag voor de ,bestuurders, om te kunnen zeggen:,,Dat hebben wij zo gewild en zo gedaan".