sciencetalk

Ik heb al in ettelijke cursussen en op meerdere websites volgende proef gelezen ter illustratie van de eerste wet van Newton : neem een gekookt en een rauw ei. Laat ze beiden draaien, het rauwe ei komt veel sneller tot stilstand. Je leest dan verklaringen als deze :

Het rauwe ei heeft een schaal, een dooier en eiwit met een elk hun eigen traagheid. Je brengt de schaal in beweging maar binnen in het ei zullen eiwit en dooier volgens hun eigen traagheid proberen stil te blijven liggen.

Het hardgekookte ei is één geheel. Draai je het hardgekookt ei dan vertonen schaal, dooier en eiwit geen eigen traagheid.

Ergens wringt deze verklaring bij mij. Ik zou zeggen dat de rol van traagheid eerder beperkt is: doordat het rauwe ei vloiebaar is, zal er bij ronddraaien door inertie massa naar buiten toe bewegen, waardoor het traagheidsmoment zal wijzigen, en bijgevolg door behoud van impulsmoment de hoeksnelheid zal afnemen.

Ben ik ergens fout, of slaan die websites/cursussen de bal mis ? Wat denken jullie ?

J.

Het verschil is dat bij een gekookt ei alle deeltje die het ei vormen min of meer een vaste positie hebben ten opzichte van elkaar. Als je de schil draait, dan draai je het hele ei.

Bij het rauwe ei is dat anders. De vloerbare binnenkant draait niet mee met de schil. Het is onafhankelijk van de schil. Het zal echter wel een beetje beginnen te draaien doordat de schil een wrijvingskracht uitoefent op de binnenste vloeistof, maar dit is ruwweg te verwaarlozen als we maar even draaien.

Je kunt je dan waarschijnlijk wel voorstellen dat in het eerste geval veel meer energie in de draaibeweging zit, vanwege de grotere massa dat draait. Om de draaing te stoppen, moet alle energie via wrijving met de grond(of de tafel oid) in warmte verdwijnen. Dit duurt in het eerste geval dus langer.

Wat betreft de massa die naar buiten toe beweegt: Het ei is al gevuld met vloeistof. De massa zit dus opgesloten en kan niet naar buiten. Wederom moet worden opgemerkt, dat de vloeistofdeeltjes met de grootste dichtheid wel geneigd zijn naar buiten te bewegen, zodat het traagheidsmoment een beetje verandert, maar ook dit kan ruwweg verwaarloosd worden.