Heey, ik zat daarnet mijn bio te leren en er stond dat een eigenschap die X-chromosaal is, bijv. kleurenblindheid, vaker bij mannen voorkomt. Hoe kan dat?? Je zou denken dat het vaker bij een vrouw voor komt, aangezien zij twee X-chromosomen heeft [rr]

Wie helpt mij even?

Elk chromosoom (behalve nou net de geslachtschromosomen bij de man) komt in tweevoud voor. Als op een van beide chromosomen een verkeerd allel ligt voor een bepaalde eigenschap, kan het andere chromosoom - mits deze het goede allel bevat - dat meestal compenseren. Tenzij het om een dominante eigenschap gaat.

Bij het X-chromosoom is dat niet veel anders, maar het 'probleem' is dat een man daar maar 1 van heeft. Bevat dat ene X-chromosoom nou net een verkeerd allel dan kan dat niet gecompenseerd worden met een ander X-chromosoom. Bij vrouwen kan dit vaak wel (als de betreffende eigenschap recessief is).

Het komt idd omdat iets als kleurenblindheid veroorzaakt word door het ontbreken van een eiwit tgv een defect gen.

Als een aandoening wordt veroorzaakt door het juist aanwezig zijn van een 'fout' x-chromosomaal gen(product) maken vrouwen er 2x meer kans op.

Stel je voor dat er op het X-chromosoom een gen zit dat een eiwit aanmaakt dat je nodig hebt om goed kleuren te kunnen zien.

Als jij 2 X-chromosomen hebt dan is het voldoende als één van de 2 X-chromosomen het juiste gen heeft dat dat eiwit aanmaakt. Vaak is de helft van de dosis eiwit al voldoende in het lichaam.

Een man die het verkeerde X-chromosoom heeft kan dat niet compenseren met zijn Y-chromosoom omdat het Y-chromosoom dat gen niet bevat.

Nu weet ik niet wat de oorzaak is van kleurenblindheid (het is inderdaad X-chromosomaal) maar ik heb het hierboven zo uitgelegd dat je het principe zult begrijpen.

Bedenk dat er bij een X-chromosomale aandoening ook vrouwen zijn die deze aandoening krijgen.

Vrouwen die bij beide X-chromosomen het slechte gen hebben worden natuurlijk ook kleurenbliind, dat komt natuurlijk wel veel minder voor.

Simpele kansberekening, stel dat 1 op de 4 genen het slechte gen is (ik ga nu uit van een gen dat op het X-chromosoom ligt). Een man heeft 25% kans om de aandoening te krijgen, een vrouw heeft 1/4*1/4 een kans van 6.25% kans om de aandoening te krijgen.

Het wordt in de biologielessen wat simplistisch uitgelegd. Ook de Y-chromosomen hebben een aantal unieke genen die weer niet op het X-chromosoom voorkomen zij het veel minder. Een deel van de genen komt zowel op het X-chromosoom als op het Y-chromosoom voor en er gebeurd ook crossing-over tussen deze gelijkaardige delen van de chromosomen. Het precieze hoe en wat is niet opgehelderd.

Als dit je vaag in jouw oren klinkt breek er dan niet jouw hoofd over. Het gaat erom dat je weet dat het wat complexer is dan wat jouw biologieleraar jou verteld.

oww ok, 't is eigenlijk best logisch [rr]