God is een misvatting, geloof is een bijproduct voor de evolutie.
<b>1. Kritiek op Dawkins:
Gebrek aan nuance, dogmatisme, arrogantie, sciëntisme en onredelijke aanvallen op geloof
Johan2 droeg een opiniestuk aan van Marcel Hulspas, oud-redacteur van het blad
Dawkins behandelt verschillende gosddsbewijzen en laat daar niets van over.
Natuurlijk zeggen gelovige commentators in deze discussie, dat komt omdat god niet te bewijzen is, maar Dawkins is ook niet in staat om te bewijzen dat god niet bestaat. Vervolgens ontstaat er dan zo'n dwaalweg over de vraag waar de bewijsplicht ligt, bij degene die stelt of god bestaat of bij degene die stelt dat god niet bestaat. M.i. wordt dit beslist met de redenering dat je niet verplicht kunt worden te bewijzen dat iets wat niet bestaat maar uit de dikke duim gezogen is ook werkelijk niet bestaat. Te bewijzen dat een bepaalde groep godsideeën, in dit geval di ewelke we kennen uit de drie Abrahamityische religies, uit de duim gezogen zijn moet voldoende zijn en dezelfde redenering gaat op voor tal van andere godsideeën. Echter de metafisische god onttrekt zich daaraan, want metafysica is onkenbaar.
Hier wordt te gemakkelijk aan voorbij gegaan.
(...)
[Het] is duideklijk dat metafysica thuishoort in het obscurantisnme dat de tegenhanger van de verlichting wilde zijn.
Veel gelovigen spreken van transcendente ervaringen en ook dat is onzin.
(...)
Het sterke punt waar Dawkins het over heeft, is, dat god zich niet laat kennen, dat er geen betrouwbare openbaring is, dat er geen sturende goddelijke kracht is, die we verifieerbaar kunnen waarnemen. M.a.w. god heeft alle eigenschappen, die alle nietbestaande zaken met elkaar gemeen hebben. HET is niet te kennen. HET doet daar niets aan. HET doet er niet toe.
Omdat het traditie is totah, bijbel en koran te zien als betrouwbare openbaringen van god en wetenschappelijk is komen vast te staan, dat die vlieger niet opgaat, komt men tot ontkenning van de wetenschappelijke feiten of men hanteert, wat eerder of voor anderen de openbaring van god was, als richtsnoer voor de ethiek. D.w.z. dat in dat laatste geval de heilige boeken een openbaring zouden zijn van hoe god wil dat wij leven. Het onkenbare doet dus uitspraken die kenbaar zijn, maar daar komen we niet verder mee, omdat daardoor de metafysica geen metafysica meer is als één aspect daarvan - het willen - kenbaar zou zijn. Inderdaad kan het net zo goed een Vliegend Spaghettimonster zijn dat deze wil kenbaar maakt of een wil, die door de Vliegende Theepot is uitgeschonken, met een Mariakoekje erbij.
Nochtans geeft dit gelovigen de kans zich zonder gezichtsverlies aan te passen aan humanistische normen van algehele menslievendheid en een rationele benadering van de wetenschap. Dan lezen ze hun inspiratiebronnen gewoon anders, waardoor er inderdaad heel plezierig met gelovigen is samen te leven. Ze slaan dat niet langer elkaar en andersdenkenden de hersens in. Dit anders 'lezen' van de 'instructies' van god is hetzelfde wat de oorspronkelijke auteurs ook gedaan hebben, want de invloeden van de omgeving waren voor hen ook steeds bronnen van inspiratie en plagiaat. Dat bedoel ik niet negatief, want dat was heel gewoon in die tijd, ook om als auteur een andere naam op te geven.
Wat dit betreft, is het werk van de bij herhaling aangehaalde Casper LabuschagneWetenschap is geen geloof. Wetenschappers weten immers nooit 100% zeker of hun theoriën waar zijn. Wat ze wel doen is zich baseren op waarnemingen en daar conclusies uittrekken, of met die conclusies als basis verder redeneren, en uiteindelijk een theorie opstellen die alle waarnemingen verklaart en voorspellingen doet over mogelijke nieuwe waarnemingen. En door deze methode toe te passen slagen ze erin talloze dingen juist te voorspellen, talloze technologieën te fabriceren en mogelijke verklaringen over mysteries in het heden en het verleden te geven (gestaafd met materiële argumenten). Dat zie ik een gelovige, die zich baseert op enkele dogma's, opgesteld door profeten en opgeschreven in een eeuwenoud boek, niet doen.
Verder claimt Dawkins voor zover ik het boek gelezen heb (ik ben er in begonnen, maar na een tijdje werd het ronduit saai, ik had het allemaal al wel eens gehoord) niet dat hij weet dat god niet bestaat. Hij zegt enkel dat het heel onwaarschijnlijk is en geeft daar een argument voor.
(...)
[Geloven in God is] onwetenschappelijk is en bijgevolg hebben ID en creationisme geen plaats in de wetenschap. Dat is volgens mij de grootste drijfveer van Dawkins en daar treed ik hem in bij.nabob schreef:Om te beginnen een citaat van een welbekend figuur:
'Net zoals computervirussen zullen gedachtevirussen door hun slachtoffers moeilijk te onderkennen zijn. Als je er het slachtoffer van bent dan is de kans groot dat je het niet weet en dat je het krachtig zal ontkennen. Als je aanneemt dat een virus in je eigen geest moeilijk zal te ontdekken zijn naar welke verradende signalen zou je dan kunnen uitkijken?'
Gezien de vraag naar het dogmatische van Dawkins (...) kan ik me natuurlijk niet onbetuigd laten.
Laat ik allereerst stellen dat ik het boek (nog) niet gelezen heb. Vraag mij vooralsnog niet om citaten uit deze pil om het verwijt van dogmatisme te staven.
Waar het mij vooral om ging, na herlezing van mijn vorige post, is Dawkins zijn visie op en zijn rol binnen de wetenschap. Ik heb links en rechts het wel en wee van de Heer Dawkins op internet een beetje zitten volgen. Een citaat uit 'The Enemies of Reason' wil ik aanhalen:
'Rede heeft onze moderne wereld opgebouwd. Het is een waardevol maar ook breekbaar iets dat weggecorrodeerd kan worden door schijnbaar onschadelijke irrationaliteit. We moeten aan verifieerbaar bewijsmateriaal de voorkeur geven boven ons persoonlijk aanvoelen. Anders leveren we onszelf uit aan de willekeur van hen die de waarheid willen verduisteren.'
Welk een reductionisme van de geschiedenis in alleen al die eerste zin! Voor iemand als Dawkins is het inderdaad veel aantrekkelijker en veiliger om de menselijke wereld vanuit zijn Memen-theorietje te beschrijven dan d.m.v. een meer subjectieve en 'gevoelige' (en daardoor moeilijkere) geschiedschrijving. Dawkins is zo begaan met zijn eigen 'kritische' en rationele ego dat hij naar alle waarschijnlijkheid zijn eigen vooronderstellingen wat betreft de wetenschap niet ter discussie zal willen stellen. Het gescherm met het woordje 'Waarheid' is in deze veelzeggend. De rationele verlosser van de goedgelovigen, de heraut van de waarheid en het orakel van de vroeg twintigste-eeuwse wetenschap die maar niet wil beseffen dat de wetenschap zelf een metafysische basis heeft. De opvatting dat als we maar gedwee aan het handje van de wetenschap lopen, we ooit de waarheid zullen ontdekken en aanschouwen maakt de heer Dawkins tot of een enigszins onnozele passant in de wetenschapsgeschiedenis of tot een gemene charlatan in het debat over religie, moraal en politiek.
Zijn wetenschappelijk reductionisme en zijn sciëntistische opvattingen zijn mogelijk (let wel: 'mogelijk') te zien in het licht van een naar minderwaardigheidscomplexje dat een aantal wetenschapsdisciplines er op na houden. Sterk bewust van de successen van de 'harde' natuurkunde en geconfronteerd met het niet verklaarbaar zijn van een groot aantal menselijke fenomenen voelen toch wel wat mensen binnen de sociale wetenschappen en kennelijk ook Dawkins' biologie zich sterk aangetrokken tot reductionisme en sciëntisme om zich zo een wetenschappelijke legitimiteit te verschaffen.
Daarnaast ben ook ik me sterk bewust van iets, namelijk van het feit dat ik dat boek van Dawkins nog niet gelezen heb.Vooralsnog ben ik echter de mening toegedaan dat Dawkins hele groepen mensen beledigt en dit doet door zich te beroepen op de zogenaamd onweerlegbare Waarheid van zijn eigen discipline. Ja, dit is een voorbeeld van zuivere dogmatiek! De leerstelling van de fundamentalistische Rede en de openbaring van de wetenschappelijke Waarheid is het geloof van Dawkin. Door je zodanig in te graven in zoiets als de Waarheid maak je een vruchtbare en op resultaat gerichte dialoog met andersdenkenden bij voorbaat onmogelijk. Dawkins zit in dit opzicht onmiskenbaar in hetzelfde verlichtingsfundamentalistische klasje als Cliteur, Philipse en Hirschi Ali.
Dit alles wil ik nog eens kort samen vatten. Zelf ben ik volstrekt atheïst, mijn vriendin is gelovig en dan komt Dawkins langs om te zeggen: 'meiske, wat ben jij dom!' Dan zeg ik op mijn beurt: 'Dawkins, jij bent zelf dom!'.
Maar ik gun de heer Dawkins natuurlijk zijn geloof...Jeroen Bouterse schreef:(...) verwijzing naar het hele boek voldoet m.i. niet, omdat het boek 'als geheel' volgens mij niet dogmatisch is.
'Karikaturaal' is niet hetzelfde als 'dom'. Als Dawkins essentiële elementen of belangrijke nuanceringen uit zijn boek weglaat, komt dat zijn betoog natuurlijk niet ten goede; maar op een botte manier aantonen waar geloof in de christelijke god op neer lijkt te komen en daar harde conclusies aan verbinden, is niet dom - het kan een heel legitieme karikatuur zijn.
(...)
[citaat van bovenstaande kritiek van de hand van Nabob]
Deze kritiek snijdt enigszins hout. 'Verlichtingsfundamentalisme' is een term die m.i. ergens op slaat en waar ik me trouwens ook tot op zekere hoogte tamelijk enthousiast aan committeer. Dawkins houdt echter niet vast aan een onweerlegbare Waarheid, maar aan de methode om die waarheid te benaderen. Hij maakt er juist een heel punt van dat in de wetenschap opvattingen bijgesteld kunnen worden aan de hand van nieuwe feiten en inzichten, en hij haalt met grote instemming iemand aan die een decennia lang gekoesterde waarheid opzij zette toen hij door de empirische feiten overtuigd werd.
Want dát is waar Dawkins aan vast houdt; dat waarheidsclaims ondersteund moeten worden door empirisch bewijsmateriaal - hij kan nauwelijks anderhalve minuut praten zonder het woord 'evidence' te noemen. Dawkins is géén dogmatisch evolutionist of heliocentrisch of wat dan ook; hij is hoogstens dogmatisch 'empirist'; verlichtingsfundamentalist. Maar dat komt neer op 'dogmatisch antidogmatisch', en dat lijkt me geen verwijt.