Hooligan roodborstjes

Omdat hun gezang wordt overstemd, proberen roodborstjes hun territorium fysiek te beschermen. Dit leidt soms tot harde confrontaties. Hoe schattig ze er ook uitzien, roodborstjes zijn zeer felle en territoriale vogels. Met luid getjilp proberen ze indringers buiten hun territorium te houden. Maar verkeerslawaai blijkt een grote stoorzender te zijn, zo tonen onderzoekers aan. Uit eerder onderzoek bleek al dat roodborstjes in steden fysiek agressiever zijn dan hun soortgenoten op het platteland. Nu wijst nieuw onderzoek erop dat geluidsoverlast hier een belangrijke rol in speelt.

De strategie van roodborstjes

Roodborstjes zijn solitaire vogels die alleen tijdens het broedseizoen gezelschap opzoeken. Ze verdedigen hun territorium op verschillende manieren. Eerst proberen ze rivalen af te schrikken door een ander liedje te zingen. Vervolgens zwaaien ze heen en weer en tonen ze dreigend hun rode borstveren. Als dit geen effect heeft, naderen ze de indringer steeds dichter. In sommige gevallen gaan ze zelfs over tot een aanval om hun territorium te beschermen.

In een recente studie onderzocht een team hoe verschillende mannelijke roodborstjes – uit zowel stedelijke als landelijke gebieden – reageerden op een levensecht 3D-geprint model van een roodborstje. Dit model maakte de geluiden van een echte vogel na. De onderzoekers voegden via een luidspreker ook verkeersgeluiden toe om de effecten hiervan te meten. Ze analyseerden vervolgens hoe agressief de stads- en plattelandsroodborstjes op deze ‘indringer’ reageerden.

Verschillen in agressie

Uit het onderzoek bleek dat stadsroodborstjes over het algemeen fysiek agressiever waren dan plattelandsroodborstjes. Echter, bij plattelandsvogels leidde het toevoegen van verkeerslawaai tot een duidelijke toename in agressie. Dit lawaai had daarentegen geen merkbare invloed op de agressie van de stadsroodborstjes, die al gewend zijn aan luidruchtige omgevingen. Sterker nog, ze leken zelfs minder te tjilpen.

Gedragsaanpassingen

De onderzoekers vermoeden dat stadsroodborstjes geleerd hebben om tijdelijk toenemend lawaai te negeren. Plattelandsroodborstjes, die minder vaak worden blootgesteld aan verkeersgeluiden, reageren daarentegen met meer agressie. “In normaal gesproken rustige gebieden zien we dat extra verkeersgeluid plattelandsroodborstjes fysiek agressiever maakt,” zegt onderzoeker Caglar Akcay. “Ze benaderden ons modelvogel bijvoorbeeld dichter.”

De impact van verkeerslawaai

Het onderzoek suggereert dat verkeersgeluid de communicatie van roodborstjes verstoort. Wanneer ze met hun getjilp niet boven het lawaai uitkomen, moeten ze vaker hun toevlucht nemen tot fysieke agressie.

In stedelijke gebieden zijn roodborstjes door chronisch, hoog geluidsniveau – zoals van verkeer en bouwactiviteiten – minder goed hoorbaar.

Onderzoeker Caglar Akcay

Dit lijkt een belangrijke reden waarom stadsroodborstjes doorgaans agressiever zijn dan vogels op het platteland.

Gevolgen voor de gezondheid

De onderzoekers wijzen erop dat fysieke agressie risico’s met zich meebrengt voor kleine vogels zoals roodborstjes. “Het is gevaarlijk gedrag dat gevolgen kan hebben voor hun gezondheid,” benadrukt Akcay. Zingen is normaal gesproken een effectieve manier om indringers af te schrikken zonder gevechten. “Als hun gezang echter niet gehoord wordt, zijn ze gedwongen tot fysiek geweld,” vult onderzoeker Çağla Önsal aan. “Dit vergroot niet alleen de kans op verwondingen, maar kan ook roofdieren, zoals sperwers, aantrekken.”

De studie laat zien hoe menselijke activiteiten invloed hebben op het gedrag van vogels. “Onze resultaten tonen aan dat door mensen geproduceerd geluid uiteenlopende effecten heeft op roodborstjes, afhankelijk van hun leefomgeving,” concludeert Akcay.

Bronmateriaal: ARU press office