Levenskunst

[Benedict Broere]

Raf,

Wat je zegt, daar zit veel wijsheid in.

Maar mensen worden altijd wel gedreven door - Maslov - streven naar erkenning, zelfverwerkelijking.

Is het niet vanuit zichzelf dan wel vanuit sociale druk.

Je moet al tamelijk sterk in je schoenen staan, om een beetje dat Bourgondier te kunnen zijn.

Maar nogmaals, dit raakt werkelijk aan levenskunst.

[Emeth.NL]

Al enige tijd doet er in filosofieland een buzzword de ronde, namelijk: levenskunst...

Nu vraag ik mij af in hoeverre die ‘levenskunst’ al reeds in de aandacht is en of mensen er al belangrijks aan ontleend hebben. Anders gezegd: in hoeverre leeft die ‘levenskunst’ en wat voor belangwekkend idee of inzicht is er reeds aan ontleend? Of vindt men dat het misschien alweer passé is, wat ik mij trouwens niet kan voorstellen, zozeer als er nog steeds boeken verschijnen die gaan over levenskunst.

Beste Broere,

"Levenskunst", ik kende het woord nog niet dus in mijn belevingswereld was het in ieder geval nog onbekend. Maar een erg mooi woord en een hele mooie samenvattende omschrijving van mijn interesses. De boeken over levenskunst ken ik ook niet, dus van dat perspectief kan ik niet vertellen welke lering eruit getrokken is.

Maar volgens mij is levenskunst bijna hetzelfde als de opkomst van de spiritualiteit, wat ook veelal over werken aan jezelf gaat. Net als werken aan een gelukkig leven, inplaats van een materialistisch leven. Het dunkt me dat dit eigenlijk één stroming is, maar die onder verschillende noemers door het leven gaat en vanuit verschillende disciplines beschreven wordt. Wat eigenlijk best een grappig inzicht is: een artikel in de Happinez door een Boeddhist zal men snel onder spiritualiteit scharen. Terwijl een zelfde artikel in een krant geschreven door een filosoof onder de noemer moderne filosofie zal vallen. Wire31 heeft in zijn post een mooie definitie van Levenskunst: (praktische/levens)filosofie wordt levenskunst wanneer zij in de praktijk toegepast wordt.

Wanneer je dus spiritualiteit en levensgeluk meeneemt dan kun je denk ik stellen dat levenskunst erg actueel en opkomend is, en dus leeft. De moderne filosofie begint dit waarschijnlijk nu pas onder woorden te brengen, door de actualiteit en toepasselijke filosofie uit de oudheid te indexeren en combineren. Daar Boeddhisten geluk altijd al als hoofddoel hebben gehad denk ik dat de grootste schat aan levenskunt altijd uit die hoek gekomen is en nog steeds te halen valt. Aan de hedendaagse filosofen de taak om deze kennis samen te vatten, te actualiseren en uit te breiden of te herzien. Waar dit laatste de hoofdtaak van een filosoof is, mijn inziens.

Nou, maar eens wat levenskunst boeken aanschaffen lijkt me

[Benedict Broere]

Joep Dohmen verwijst naar Angela Roothaan die het heeft over een spiritualiteit die te maken heeft met het in je persoonlijke ervaring betrekken van grotere cirkels van bestaan: de ander, de samenleving, de natuur, eventueel het metafysische en religieuze. In het verlengde daarvan bepleit Dohmen ook een spirituele cultuur. Maar hij zet het allemaal in contrast met het nog altijd dominante zogenaamde autonome subject en 'dikke ik', dat zichzelf nogal de maat van alle dingen acht.

Maar inderdaad die levenskunst lijkt aan te koersen op een vorm van ervaren waarvoor mogelijk vanuit het Boeddhisme ook nog het een en ander te leren valt. De Boeddha had het niet zo op met dat 'dikke ego', is 't wel?

Interessant is ook Michel Foucoult die schrijft over alweer 'het einde van dat autonome subject'. Dat boek van Kleinlugtenbelt - zie hierboven - is daarvoor heel interessant.

Niettemin zie ik geen 'afschaffen van het ego'. Het is meer toewerken naar een ruimere visie op mens en wereld. En daarin dan het kijken naar wat wenselijk is aan levenskunst.

[Emeth.NL]

Joep Dohmen verwijst naar Angela Roothaan die het heeft over een spiritualiteit die te maken heeft met het in je persoonlijke ervaring betrekken van grotere cirkels van bestaan: de ander, de samenleving, de natuur, eventueel het metafysische en religieuze. In het verlengde daarvan bepleit Dohmen ook een spirituele cultuur. Maar hij zet het allemaal in contrast met het nog altijd dominante zogenaamde autonome subject en 'dikke ik', dat zichzelf nogal de maat van alle dingen acht.

Lijkt me een gezond voorstel, de spirituele cultuur te promoten zoals Joep Dohmen die ziet. Ik raak zelf ook telkens meer overtuigd dat het grootste deel van de wereldproblematiek op te lossen is wanneer men inziet dat alles en iedereen verbonden is, dat persoonlijke en geografische grenzen slechts menselijke creaties zijn, die universeel geluk in de weg staan. De dikke ik zoals jij het noemt is inderdaad een belemmering.

Maar inderdaad die levenskunst lijkt aan te koersen op een vorm van ervaren waarvoor mogelijk vanuit het Boeddhisme ook nog het een en ander te leren valt. De Boeddha had het niet zo op met dat 'dikke ego', is 't wel?

Ken geen quotes, maar weet dat de kern van de boeddhistische leer erop neer komt geluk na te streven door compassie voor je zelf en je medemens en je zo weinig mogelijk hechten aan aardse verlangens. Verlangens die de aard van ons lijden zijn. Daar het menselijke ego eerder verslaafd aan verlangens is, inplaats van vrij, denk ik niet dat ze een voorstander ervan zijn .

Interessant is ook Michel Foucoult die schrijft over alweer 'het einde van dat autonome subject'. Dat boek van Kleinlugtenbelt - zie hierboven - is daarvoor heel interessant.

Niettemin zie ik geen 'afschaffen van het ego'. Het is meer toewerken naar een ruimere visie op mens en wereld. En daarin dan het kijken naar wat wenselijk is aan levenskunst.

Afschaffen klinkt inderdaad wel erg cru. Een breder perspectief lijkt ook mij een haalbaaldere volgende en dus wenselijke stap. Maar wanneer we die geestelijke evolutie doorstaan is het niet ondenkbaar dat als volgende stap het ego vervaagt. Dit zou dan geen gedwongen/opgelegde afschaffing zijn, maar een natuurlijk verloop. Het klinkt wat eng en onpersoonlijk (een wereld zonder al die "ik's") maar een interessante discussie, zo het me lijkt.

[Benedict Broere]

Dat ego, individu, subject, autonome subject, maat van alle dingen, illusie van almacht, enzovoort, dat is iets waar de filosofie alweer een hele tijd mee worstelt, eigenlijk al vanaf Nietzsche, Heidegger, enzovoort. Een interessante quote in deze lijkt mij bijvoorbeeld dit:

"In het post-rationele tijdperk zal de mensheid ten aanzien van haar rationaliteit, haar aardse vaardigheden, haar egobewustzijn, een meta-standpunt kunnen innemen." Dr. C. I. Dessauer, De droom der rede. Het mensbeeld in de sociale wetenschappen, Martinus Nijhoff/'s Gravenhage, 1982, p. 245.

En 'levenskunst' lijkt weer een nieuwe ronde in dit proces. Een herorientatie op wie we zijn, wat we zijn, waarom, de vormgeving van ons leven, de vormgeving van cultuur, bildung, gentlemen zijn, goed en kwaad, veel komt voorbij.

En ondertussen ontdekken we steeds meer dat we de natuur niet maar kunnen plooien naar zoals we het precies hebben willen, omdat het er eerder op lijkt dat de natuur ons exact op het bordje legt, zie maar alle perikelen rondom klimaatverandering, dat wij maar beter rekening kunnen houden met haar manier van bestaan.