sciencetalk

Toen ik het nieuws over Laura Dekker voor het eerst hoorde was mijn aanvankelijke reactie ''weer wordt de jeugd niet serieus genomen'' en ik vond het belachelijk dat ze zo verhindert werd. Nadat ik er nog wat verder over dacht kon ik de ''andere kant'' ook wel begrijpen. Alleen een wereldreis maken, op een zeilboot nota bene, is niet zonder gevaar en ik kon de reacties van sommige ouders dan ook wel begrijpen. Dat neemt natuurlijk niet de belachelijk overdreven reactie van de kinderbescherming weg, ik kan me moeilijk voorstellen dat die een gelukkig kind bij de ouders zou weghalen.

Iets anders dat me misschien wel het meest irriteert aan deze zaak is de reden waarom er zoveel commotie over is. Waarom? Omdat ze een slechte zeiler zou zijn? Omdat ze het alleen niet aan zou kunnen? Nee, de reden die ze keer op keer op tv vermelden is: omdat ze dertien is! Nu is het waar dat de meeste dertienjarige dit niet aan kunnen. Maar dat wil niet zeggen dat we de hele jeugd moeten stigmatiseren. Wie kan het beste uitmaken of Laura een wereldreis aankan? De kinderbescherming? Of haar ouders die haar al dertien jaar kennen? Ik krijg van deze zaak een sterk gevoel dat men redeneert ''Jij bent zo oud, dus kan jij zoveel.''.

De kant van de onderwijsinspectie kan ik al een stuk meer begrijpen. We vallen nu eenmaal allemaal onder de leerplicht, hoe graag ik (en vast vele andere) zelf willen uitmaken wat we leren/doen, moeten we gewoon allemaal dezelfde dingen leren (en vergeten). Want als je van de (voor)rechten van ons ontwikkelde land wil genieten moet je ook je plichten tegenover dat land vervullen. Aan de andere kant moet de juistheid van de desbetreffende plicht (in dit geval dus de leerplicht) in beschouwing genomen worden. Als Laura zeker weet dat haar toekomst in het zeilen ligt dan is het onzinnig om de (voor haar) onbelangrijke zaken op te leggen. Waarom moet ze dan toch al die dingen leren? Omdat ze als te jong wordt beschouwd om de keuzes over haar toekomst zelf te maken, wat ons weer terugvoert naar mijn argumenten in de vorige alinea. Het is natuurlijk altijd wenselijk om een diploma te hebben maar de manier waarop dit opgelegd wordt zit mij dwars. Aan de andere kant, als Laura toch wordt toegestaan met haar reis door te gaan, zal de jeugd (in ieder geval ik) misschien protesteren: ''Als zij mag hobbyen onder schooltijd, dan wij ook!''. Terwijl ik dit typ herinner ik me dat het probleem dat de onderwijsinspectie heeft met Laura is dat die niet geloofd dat een dertienjarige zonder toezicht al haar schoolwerk zou doen. Wat weer een mooi voorbeeld is van het stigma op de jeugd (Zie wederom de bovenstaande alinea).

Samenvattend vind ik dat Laura niet op de grond van haar leeftijd verboden mag worden haar reis te ondernemen, als ze ook daadwerkelijk over de technische kennis (wat door zeil deskundigen vastgesteld kan worden) en de emotionele volwassenheid en verantwoordelijk bezit (wat door haar ouders beaamd kan worden). Over de vraag of haar reis tegengehouden mag worden op grond van de leerplicht ben ik nog niet helemaal zeker. Maar als Laura vertrouwd wordt met het zelf bijhouden van haar schoolwerk en er ook verantwoordelijk genoeg voor is dan is dit ook geen probleem. Dus als Laura aan deze voorwaarden voldoet, laat maar op reis gaan vind ik.

Wat vinden jullie?

Over de vraag of haar reis tegengehouden mag worden op grond van de leerplicht ben ik nog niet helemaal zeker. Maar als Laura vertrouwd wordt met het zelf bijhouden van haar schoolwerk en er ook verantwoordelijk genoeg voor is dan is dit ook geen probleem.

Leerplicht is (in België tenminste) helemaal iets anders als schoolplicht. Als ze er in slaagt om de doelstellingen te halen van een 15-jarige (of er toch de moeite voor doet) dan zie ik niet wat dit argument eigenlijk in de discussie doet. Leren kun je overal.

Maar ik denk dat we die situatie bijzonder moeilijk kunnen inschatten. Ik kan me geen 13-jarige voorstellen die zich kan voorstellen wat 2 jaar (alleen) betekent, maar anderzijds schijnt haar omgeving er niet moeilijk over te doen, maar de jeugdinstellingen wel. Ik zou dus gewoon afwachten. Mijns inziens zal ze het toch de 2 jaar niet uithouden, waarom dan niet laten proberen?

Leerplicht is (in België tenminste) helemaal iets anders als schoolplicht. Als ze er in slaagt om de doelstellingen te halen van een 15-jarige (of er toch de moeite voor doet) dan zie ik niet wat dit argument eigenlijk in de discussie doet. Leren kun je overal.

Let op dat de wetten wat dat betreft sterk van land tot land verschillen, zo ook tussen die in Nederland en België: klik.

Nog even gegoogeld naar wat die ''bepaalde gronden'' precies inhouden en kwam deze site tegen. Relevant stukje van die site:

''Reizen pur sang is in de regel geen grond voor ontheffing, ook niet als dat gebeurt tijdens het ouderschapsverlof of een met de levensloopregeling gespaarde sabbatical van de ouders.

Veel aanvragen voor ontheffing van de leer/schoolplicht voor het maken van een reis, stuiten dan ook op een ‘nee’ van de leerplichtambtenaren. Maar niet alle. Het lijkt dat een aantal leerplichtambtenaren de regels wat vrijer interpreteren waardoor je in sommige gemeentes wel kans maakt. Maar ook deze leerplichtambtenaren kijken kritisch naar de plannen. Zo mag het reistempo niet te hoog zijn en moet er een gedegen plan met lespakketten van week tot week zijn verzorgd door de eigen school of de Wereldschool.''

Laura wil haar schoolwerk met Wereldschool bijhouden en huiswerk via e-mail versturen dus is haar reis van wat ik van de site begrijp niet per se illegaal. Het lijkt erop dat het hier om een dwarsliggende leerplichtambtenaar gaat.

Ik lees dit graag:

Iets mag (mogelijk) niet, en er zijn dus mensen die tegenwerken op de een of andere manier (rechten aantasten, niet ernstig nemen).

Iets dat ik vaak hoorde (generaliserend): Kinderen zijn volwassen een aantal jaren voor hun ouders hen als volwassen ervaren/accepteren, en een aantal jaren later dan dat ze zich zelf volwassen vinden.

In hoever hoor je hier reële motieven en achtergronden?

Kan men normaal van een kind van 13 verwachten dat zij de rijpheid heeft om alle mogelijke omstandigheden zelf te overwinnen? Is het in feite verantwoord om dit verwachten?

Zij zal begeleid en gevolgd worden via welke communicatiemiddelen ook. Welke zekerheid is er dat dit nooit faalt?

Vervangen dergelijke communicatiemiddelen eenzaamheid, paniek in moeilijke omstandigheden?

In hoever zit de drang van de ouders hierbij om hun kind tot uitzonderlijke prestaties te stimuleren? Hun eigen behoeftes hierin? Compensatie voor wat?

Waarom bestaan er leeftijdgrenzen voor werk, sex, drank, verkeer, 1001 dingen. Om de jeugd tegen te werken?

Waarom speelt leeftijd zo'n rol in wetgeving en strafrecht?

Misschien heeft al deze commotie niets te maken met het tegenwerken van ..., en het niet serieus nemen van ..., maar met juist het omgekeerde?

Misschien moet dat kind tegen de onvolwassenheid van haar ouders beschermd worden?

Misschien gebruikt men bestaande regelgeving, zoals bijvoorbeeld leerplicht inderdaad (deels) als handvat om iets dat in bredere zin als bescherming van dat kind aangevoeld wordt te kunnen concretiseren.

En het heeft inderdaad ook effect op andere situaties als voorbeeldfunctie (ongeacht in welke richting de uiteindelijke keuze gaat).

Ht is niet helemaal toevallig dat kinderarbeid hier (en overal) pas werd (word) afgeschaft op het moment dat door de industralisatie het werk veranderde van aard zodat er eigenlijk geen plaats was voor kinderen. Daarom kregen we rond dit tijd ook het idee van een leerplicht, welgestelden kinderen hoefden al lang niet meer te werken maar kregen les van een privedocent terwijl hun ouders vrij waren om hun eigen bezigheden te verrichten.

Dit leidde tot het idee van scholen (samen scholen) waar 1 volwassene de toezicht over tientallen kinderen zouden hebben zodat de ouders vrij waren om te gaan werken in de fabriek. In essentie dezelfde argumenten als voor de huidige kindercreches, en als deze kinderen er dan toch zijn kan de staat ze "pedagogisch verantwoord" opvoeden en onderwijzen. Natuurlijk veranderd van jaar tot jaar wat men "verantwoord" acht als de waan van de dag.

Wat iemand van 13 "kan" is sterk afhankelijk van wat zo iemand "mag", want alleen door ervaring op te doen kun je daadwerkelijk bekwaam worden. De kindertijd wordt door veel ouders en onze cultuur extreem veruit gerekt tegenwoordig, het duurt steeds langer (ongeveer 1/4-1/3 van de levensverwachting) voor we van mening zijn dat iemand "volwassen" is.

Het is zeer verleidelijk om mee te gaan met de redenering en de "veilige" keuze maken. De realiteit is dat we slechts zeer moeilijk de risicos kunnen inschatten. In dit geval, indien haar iets zou overkomen onderweg dan krijgt de kinderbescherming, de rechter en de overheid hier de na sleep van, maar deze instanties hebben er niets aan als het haar lukt. Aan de andere kant, als ze het haar verbieden, en er overkomt haar iets terwijl ze naar school gaat dan gaan deze instanties volledig vrij uit. Uit puur eigen belang zijn deze instanties daarom sterk bevooroordeeld en eerder geneigd om conservatief te zijn, beperkend, zonder ruimte te laten voor individualiteit en diversiteit.

Mijn school tijd was een plaag in veel opzichten, ik kon meer dan ik mocht en op de manier die men mij het onderwijs aanbood kon ik niet optimaal werken. Ik heb meer geleerd alleen in de bibliotheek dan op school. Als ik nu kijk naar de ontwikelingen van het basisonderwijs sindsdien dan is het voor iemand zoals mij alleen maar moeilijker geworden door de steeds grotere nadruk op het sociale en maatschappelijke, de vereiste team work projecten, etc. Maar tegelijk is er geen ruimte voor de diepgang waar ik behoefte aan had.

Het is verleidelijk om zo mijn eigen herinneringen op deze zaak te projecteren. Ik kan mij er niet aan onttrekken dat Laura Dekker waarschijnlijk net als die voor mij goldt dat ze zich beter voelt in de eenzaamheid dan in de overweldigende drukte van een school, dat ze beter is in elk opzicht als ze alleen is? Dat ze meer behoefte heeft aan een eigen routine en regelmaat die ze wel op de zee vind, maar die totaal ontbreekt op school?

Ik denk dat het hier niet alleen gaat om de vraag of ze kan zeilen. Ik mag immers toch hopen dat haar ouders het plan niet zouden steunen als ze geen bovengemiddelde zeilster zou zijn. Wat ik echter nog niet hoor/lees (behalve bij E. Desart tussen de regels door): een kind moet een gevoel van bescherming en geborgenheid hebben. Dat zit er bij zo'n reis gewoon niet in. Zoals E. Desart reeds zei: zijn communicatiemiddelen een middel tegen eenzaamheid en paniek? Bij je ouders kun je even in hun schoot kruipen, bij een telefoon gaat dat niet gebeuren. Klinkt misschien overdreven, maar alleen al de mogelijkheid om even een knuffel van je ouders te krijgen is belangrijk. Die mogelijkheid heeft zij straks niet gedurende een x aantal weken.

X aantal weken? Dat kind denk er twee jaar over haar tripje te gaan doen. Dat is haar halve puberteit. Dat is niet alleen tijd waarin ze geborgenheid behoeft maar juist ook nog gewoon opvoeding. Zowel leiding en regelmaat van ouders en lararen als socialisatie met bijvoorbeeld vrienden op sportclubs of schoolpleinen lijken me onontbeerlijk in deze jaren.

Kan men normaal van een kind van 13 verwachten dat zij de rijpheid heeft om alle mogelijke omstandigheden zelf te overwinnen? Is het in feite verantwoord om dit verwachten?

Van een normaal kind van 13 niet, maar het gaat hier (cru gezegd) niet om een normaal kind van 13, maar om Laura. De ouders en Laura zelf zijn van mening dat zij zo'n reis aankan. En ik vind het daarom verantwoord om dat te verwachten.

E.Desart schreef:Zij zal begeleid en gevolgd worden via welke communicatiemiddelen ook. Welke zekerheid is er dat dit nooit faalt?

Vervangen dergelijke communicatiemiddelen eenzaamheid, paniek in moeilijke omstandigheden?

Zekerheid heb je nooit, om het voorbeeld van qrnlk aan te halen: we kunnen ook niet zeggen dat Laura niet wordt doodgereden onderweg naar, maar daar mag ze wel naar toe, het is zelfs verplicht. Of Laura de emiotionele volwassenheid heeft om eenzaamheid en paniek aan te kunnen is een vraag voor de ouders. En aangezien zij denken dat Laura dit aankan vind ik dat we dat best mogen geloven.

In hoever zit de drang van de ouders hierbij om hun kind tot uitzonderlijke prestaties te stimuleren? Hun eigen behoeftes hierin? Compensatie voor wat?

Haar vader doet zelf ook aan zeilen dus die mogelijk zou er kunnen zijn. Maar het zeilen is waarschijnlijker met de paplepel ingegoten. En omdat er geen verdere tekenen zijn dat er drang van de ouders in het spel is, lijkt me dit dan ook niet het geval. Want anders kan je bij iedere minderjarige met ambitie je afvragen of er dwang achter zit.

E.Desart schreef:Waarom bestaan er leeftijdgrenzen voor werk, sex, drank, verkeer, 1001 dingen. Om de jeugd tegen te werken?

Waarom speelt leeftijd zo'n rol in wetgeving en strafrecht?

Misschien heeft al deze commotie niets te maken met het tegenwerken van ..., en het niet serieus nemen van ..., maar met juist het omgekeerde?

Misschien moet dat kind tegen de onvolwassenheid van haar ouders beschermd worden?

De leeftijdsgrenzen zijn er omdat de meeste minderjarige er niet mee om kunnen gaan. Maar dat wil niet zeggen dat alle minderjarige er niet mee om kunnen gaan, dus eigenlijk vind ik dit weer een geval van ''niet serieus nemen van''. Ik vind dan ook dat bij veel dingen die nu met leeftijdsgrenzen geregeld worden er een stuk meer naar het individueel zelf gekeken moet worden (zoverre dat mogelijk is).

Wat ik echter nog niet hoor/lees (behalve bij E. Desart tussen de regels door): een kind moet een gevoel van bescherming en geborgenheid hebben. Dat zit er bij zo'n reis gewoon niet in. Zoals E. Desart reeds zei: zijn communicatiemiddelen een middel tegen eenzaamheid en paniek? Bij je ouders kun je even in hun schoot kruipen, bij een telefoon gaat dat niet gebeuren. Klinkt misschien overdreven, maar alleen al de mogelijkheid om even een knuffel van je ouders te krijgen is belangrijk. Die mogelijkheid heeft zij straks niet gedurende een x aantal weken.

Ik heb toch het idee dat dit weer iets is wat alleen wordt gezegd vanwege haar leeftijd. Want tegen een achtienjarige die de wereld rond wil reizen hou je ook niet tegen omdat hij dan niet meer ''bij de ouders in de schoot kan kruipen''.

X aantal weken? Dat kind denk er twee jaar over haar tripje te gaan doen. Dat is haar halve puberteit. Dat is niet alleen tijd waarin ze geborgenheid behoeft maar juist ook nog gewoon opvoeding. Zowel leiding en regelmaat van ouders en lararen als socialisatie met bijvoorbeeld vrienden op sportclubs of schoolpleinen lijken me onontbeerlijk in deze jaren.

Wie zegt dat Laura daar behoefte aan heeft? Het is haar eigen keus of ze dat wil of niet. Misschien heeft Laura, zoals qrnlk al zei, meer behoefte aan een routine en regelmaat op zee, die ze niet op school heeft.

Tempus schreef:Van een normaal kind van 13 niet, maar het gaat hier (cru gezegd) niet om een normaal kind van 13, maar om Laura. De ouders en Laura zelf zijn van mening dat zij zo'n reis aankan. En ik vind het daarom verantwoord om dat te verwachten.

...........

Of Laura de emotionele volwassenheid heeft om eenzaamheid en paniek aan te kunnen is een vraag voor de ouders. En aangezien zij denken dat Laura dit aankan vind ik dat we dat best mogen geloven.

...........

Haar vader doet zelf ook aan zeilen dus die mogelijk zou er kunnen zijn. Maar het zeilen is waarschijnlijker met de paplepel ingegoten. En omdat er geen verdere tekenen zijn dat er drang van de ouders in het spel is, lijkt me dit dan ook niet het geval. Want anders kan je bij iedere minderjarige met ambitie je afvragen of er dwang achter zit.

Hier ga jij uit van de veronderstelling dat volwassenheid en ouderdom of ouderschap synoniemen zijn of direct gerelateerd. Volwassen worden is een gradueel en levenslang proces zonder einde. Ouder zijn is geen garantie op de volwassenheid nodig om een goede ouder te zijn.

Zelfs ouders met veel kinderen tussen vaak graag toegeven hoeveel zij bijgeleerd hebben (niet zelden mee tot scha en schand) door het ouderschap zelf.

Ik denk dat bij behoorlijk wat toppers die vanaf zeer jonge leeftijd tot topprestaties opgeleid worden, het inderdaad vaak eerder over ambities en behoeften van de ouders gaat (op basis van welke achtergrond ook) dan van de kinderen zelf.

Ik heb het boek niet meer (en zou die letterlijke quote graag terug kennen = dus vrije vertaling) maar Multatuli http://en.wikipedia.org/wiki/Multatuli vertelt ergens in een van zijn boeken, in relatie met de gouverneurs in Indonesië die bogen op hun ervaring ginder en hun inzicht in de bevolking: "ervaring heeft niets te maken met hoe vaak je dingen meemaakt, maar wat je doet en hoe je omgaat met de dingen die je meemaakt."

Ik heb toch het idee dat dit weer iets is wat alleen wordt gezegd vanwege haar leeftijd. Want tegen een achtienjarige die de wereld rond wil reizen hou je ook niet tegen omdat hij dan niet meer ''bij de ouders in de schoot kan kruipen''.

Klopt volledig. Simpelweg omdat dertienjarigen nu eenmaal door de bank genomen meer behoefte hebben om bij hun ouders op schoot te kruipen dan achttienjarigen. Da's nu eenmaal een biologisch verschil.

Je kunt moeilijk stellen (wat jij nu eigenlijk wel doet) dat Laura Dekker biologisch en psychologisch op het niveau van een volwassene zit. Er zijn (zo goed als, ik durf het niet hard te stellen) geen dertienjarigen die biologisch en psychologisch op het niveau van een volwassene zitten. Als Laura Dekker danwel haar ouders zeggen dat ze dat wel zit, dan ligt de bal bij hen om dat aan te tonen. Maar van iemand die pas net van de basisschool af is, kan je niet verwachten dat ze op dat niveau zit.

Kijk, ik ben ervan overtuigd dat ze de reis technisch aankan. Ze weet vast als de beste hoe ze op zee moet zeilen, anders zouden haar ouders het (hoop ik toch) al direct verbieden. Maar dat is niet waar het mij om gaat. Ze zit straks flinke periodes achter elkaar alleen, zonder iemand om zich heen. Eenzaamheid slaat dan snel toe en met eenzaamheid van dien aard dat je niet eens de mogelijkheid hebt om naar iemand toe te gaan, dat moet je een kind niet aandoen. Of ze dat nu wil of niet, ze is simpelweg nog niet in staat dat te bevatten. En of haar ouders dat wel begrijpen, dat vraag ik me ook sterk af.

Wat overigens niet wegneemt dat ik de reactie van de Raad van de kinderbescherming overtrokken vind. Die moeten zich er n.m.m. niet mee bemoeien.

X aantal weken? Dat kind denk er twee jaar over haar tripje te gaan doen. Dat is haar halve puberteit. Dat is niet alleen tijd waarin ze geborgenheid behoeft maar juist ook nog gewoon opvoeding. Zowel leiding en regelmaat van ouders

Ze zal een andere puberteit hebben dan anderen maar dat is op zichzelf niet zo problematisch. Elk kind is uniek: het ene hoef je maar 1 keer uitleggen wat de regels zijn een andere moet je elke keer er weer aan herinneren, en een andere pikt het zonder uitleg zo op.

Ik denk dat kinderen die in een gezin opgroeien met beide ouders die elkaar lief hebben meer geborgenheid, opvoeding, leiding en regelmaat zullen ervaren dan kinderen waarvan de ouders elkaar niet lief hebben, gescheiden zijn en elk een geheel eigen koers varen mbt de opvoeding. Waarom zie je de kinderbescherming dan niet ingrijpen als de ouders willen gaan scheiden, hoe schadelijk dit vaak is voor de kinderen?

en lararen als

De school is er hooguit voor onderwijs, docenten zijn geen opvoeders maar onderwijzers. Verplaats de taken van de ouders niet naar de docenten.

socialisatie met bijvoorbeeld vrienden op sportclubs of schoolpleinen lijken me onontbeerlijk in deze jaren.

Bevrijd mij van mensen die denken dat "socialisatie" op school(plein) op zichzelf positief zou zijn. Voor vele kinderenen is het zogenaamde "speelkwartier" eigenlijk een martelkwartier waar ze elke dag opnieuw tegen op zien. Ook op school zijn er vele kinderen die zich diep eenzaam voelen en machteloos en verlaten. Waarschijnlijk zelfs een dieper eenzaamheid dan daadwerkelijke alleen zijn op de grote oceaan zou voelen.

Wie in staat is om socialiseren te leren kan het altijd nog leren, dat heeft geen haast, hooguit vergeven we iemand van 12 meer dan iemand van 16? Wie het echter niet kan leren zou er niet toe gedwongen moeten worden.

Op het schoolplein pikt een kind misschien een hoop verkeerds op in de zin van pesten of voor het eerst roken. Maar waneer anders leert een puber hoe om te gaan met bijvoorbeeld verliefdheid en de eerste omgangsvormen voor het leggen van liefdes relaties (denk aan bijvoorbeeld schoolfeesten) als het zijn halve puberteit alleen door brengt? Is het voor welke ouder dan ook sowieso in te schatten of een kind/puber in een levensfase met enorm veel veranderingen van lichaam en geest 2 jaar zonder sociale omgangsvormen kan? Is het voor een ouder (of rechter) mogelijk in te schatten of een dergelijk kind niet contact gestoord wordt?

Wie in staat is om socialiseren te leren kan het altijd nog leren, dat heeft geen haast, hooguit vergeven we iemand van 12 meer dan iemand van 16? Wie het echter niet kan leren zou er niet toe gedwongen moeten worden.

Zal ze het niet juist verleren? Mensen die enkele jaren in hun eentje doorbrengen lijken me moeilijk terug in te passen in de maatschappij, en zeker niet op hun 14e. Zou ze daar wel tegenkunnen?

Op het schoolplein pikt een kind misschien een hoop verkeerds op in de zin van pesten of voor het eerst roken.

vergeet verkrachting, mishandeling, etc ook niet.

Maar waneer anders leert een puber hoe om te gaan met bijvoorbeeld verliefdheid en de eerste omgangsvormen voor het leggen van liefdes relaties (denk aan bijvoorbeeld schoolfeesten) als het zijn halve puberteit alleen door brengt?

Het zal waarschijnlijk geen enkele invloed hebben op langere termijn, de puber zal later vervangende ervaringen opzoeken om hetzelfde te leren, maar dan met als voordeel dat het iets ouder en rustiger is en vrij van de druk van leeftijdgenoten die deze ervaringen (gewild of ongewild) al hebben gehad. (Maar merk op dat ook menigeen die wel naar school gaat ook pas veel later deze ervaringen zal hebben; En enkele zullen ze zelfs nooit hebben.)

Is het voor welke ouder dan ook sowieso in te schatten of een kind/puber in een levensfase met enorm veel veranderingen van lichaam en geest 2 jaar zonder sociale omgangsvormen kan?

Nee, net zo min als dat welke ouder dan ook kan inschatten of een kind/puber in een levensfase met enorm veel veranderingen van lichaam en geest 2 jaar openbare school aan kan. We zijn echter aan het ene gewend geraakt en ongevoelig geworden voor de kinderen die er gebroken uitkomen, terwijl het andere uitzonderlijk is en we hebben de neiging om de risico's van het bekende te onderschatten en de risico's het het uitzonderlijke te overschatten.

Is het voor een ouder (of rechter) mogelijk in te schatten of een dergelijk kind niet contact gestoord wordt?

Dat is op zichzelf zeer onwaarschijnlijk. De relatieve isolatie die ze zou ondervinden maakt iemand niet contact gestoord. Juist eerder een overvloed aan (gedwongen en ongewenste) nieuwe ervaringen -- voorbij aan wat iemand aan kan -- kunnen soms er toe leiden dat iemand contact gestoord wordt, doch niet de afwezigheid van deze ervaringen alleen. Uiteindelijk zijn het echter nooit de ervaringen die iemand beïnvloeden, maar hoe men deze ervaringen interpreteert.