sciencetalk

Pijn is een begrip wat moeilijk te definiëren is, helemaal omdat een mogelijke pijngrens verschilt per persoon.

Nu vroeg ik mij ondanks deze abstracte zaken af in hoeverre omgevings- en lichaamsdeeltemperaturen voor invloed hebben op een pijnprikkel. Hiermee bedoel ik niet het voelen van een koud of warm voorwerp wat via de zenuwen in de hersenen wordt omgezet in een gevoel dat als pijn wordt ervaren maar bijvoorbeeld het volgende:

Een persoon bevindt zich in een ruimte A waar het 22 graden Celcius is en wordt geprikt met een naald in zijn been ( mechanische prikkel wordt afgegeven), dit doet pijn. Hierna bevindt dezelfde persoon zich in een ruimte B waar het 40 graden Celcius is ( met voor de rest dezelfde omstandigheden als in ruimte A), ook hier wordt hij geprikt in hetzelfde been, ook dit doet pijn. En zo bevindt de persoon zich nog in vele andere kamers met andere temperaturen, maar met verder dezelfde omgevingsfactoren.

Is de pijn anders qua sterkte per kamer of is omgevingstemperatuur niet in verband te brengen met de sterkte van de pijn? Concreter gezegt; kan omgevingstemperatuur invloed hebben op bijvoorbeeld de snelheid van de neurotransmitters die prikkels moeten doorgeven?

En hoe zit dit wanneer een ledemaat bijvoorbeeld sterk afgekoeld/opgewarmd wordt met vries- of warmteelementen, wat voor effect heeft dit op de hoeveelheid pijnprikkels die worden afgegeven en worden doorgegeven aan de hersenen wanneer ook hierbij pijnprikkels worden opgewekt? Zou het dan dus zo kunnen zijn dat mensen met koorts ( een natuurlijke temperatuursverhoging in het lichaam) pijn anders ervaren dan wanneer diegene geen koorts heeft, afgezien van het feit dat bij koorts ook andere factoren een rol kunnen spelen?

Ik weet niet in hoeverre dit nog regelmatig wordt toegepast, maar ik dacht dat er wel degelijk een manier bestond om kinderen een soort lokale anesthesie toe te dienen via koude (cryo), bv. ook in de tandheelkunde? Al gaat het hier dan wel om heel lage temperaturen die vermoedelijk niet aangewezen zijn als kamertemperatuur (-40°C bv. is nogal frisjes voor de arts en patiënt )

Verder, als je denk aan een fractuur, verrekking, kneuzing ed. dan kan een cold-pack ook verlichting van de pijn bieden. Vooral dan via het afremmen van de ontsteking (en dus de pijn tgv. die ontsteking).

Ik ben geen expert ter zake, maar misschien kan iemand anders nog een beter/ aanvullend antwoord geven...

Dido

De waarneming van de pijnprikkel is niet afhankelijk van de snelheid waarmee een signaal wordt doorgegeven door de zenuw. Deze snelheid is eigenlijk redelijk constant, meer prikkels betekenen meer pijn. Echter het lijkt me dat je het hier meer hebt over de subjectieve pijnbeleving. Als je been wordt afgezet dan zal een speldenprik in je arm je nauwelijks opvallen. Dit zou te vertalen kunnen zijn naar de temperatuur waar mensen zich in bevinden. Specifiek is dit afhankelijk van de comfort zone, komt de temperatuur hier buiten dan zal de subjectieve pijnbeleving door een secundaire stimulans (speldenprik) afnemen.

Stop iemand tegen z'n schenen bij een temperatuur van 20 graden en vergelijk dit bij iemand tegen de schenen schoppen bij 60 graden. Mensen zijn al te druk met andere dingen om zich over een schop tegen de schenen zorgen te maken. Waar exact de comfort zone ligt en hoe snel de pijnbeleving afneemt als een functie van de temperatuur is mij niet bekend.

Echter het lijkt me dat je het hier meer hebt over de subjectieve pijnbeleving. Als je been wordt afgezet dan zal een speldenprik in je arm je nauwelijks opvallen.

Nu dat is eigenlijk niet waar ik op doelde, jouw voorbeeld komt ook voor bij het verschijnsel bij een kruisje in een muggenbult zetten...pijn vervangen door een andere pijn waardoor je de eerste "vergeet".

Om een dergelijke test uit te voeren moet je wel dezelfde persoon gebruiken aangezien pijn dus niet door iedereen hetzelfde wordt ervaren. Om dan een been te amputeren lijkt me, behalve luguber, ook wat lastig aangezien je de proef dan maar twee keer kunt uitvoeren...en ik wil dus (nog) geen vergelijking maken tussen verschillende soorten pijn op eenzelfde moment. Enkel wat temperatuur voor invloed heeft op bijvoorbeeld de hoeveelheid prikkels die worden afgegeven en in de hersenen worden omschreven als pijn.

Mensen zijn al te druk met andere dingen om zich over een schop tegen de schenen zorgen te maken.

Nuja, dan vraag ik mij af waar je dan mee bezig bent als je in een testkamer zit met een bepaalde temperatuur en een handeling pijn doet, waarschijnlijk niet met het tellen van het aantal stenen in de muur tegenover je.

Natuurlijk is het heel lastig ( voor zowel de proefpersoon als de onderzoekers) om de pijn een cijfer te geven, maar ergens denk ik dat er wel een verschil ik kan zitten. Waarom legt men wel eens een warme kruik in bed? Is dat expliciet voor de warmte, of neemt de pijn hier bijvoorbeeld onbewust door af? Hetzelfde geldt overigens ook voor middeltjes als tijgerbalsem ( oh zo geweldig na bijvoorbeeld een dag skiën), men voelt dan een warme gloed over het ingesmeerde ledemaat en de spierpijn neemt af. Natuurlijk kunnen ook de kruiden hier verantwoordelijk voor zijn...of zou toch de warmte hier een rol bij kunnen spelen? De tijgerbalsem is overigens ter voorbeeld bedoelt om warmte-elementen te betrekken bij het (tijdelijk) verhelpen van pijn.

Verder, als je denk aan een fractuur, verrekking, kneuzing ed. dan kan een cold-pack ook verlichting van de pijn bieden. Vooral dan via het afremmen van de ontsteking (en dus de pijn tgv. die ontsteking).

Zie het voorbeeld van de warme kruik in bed hierboven, waarom zou een kruik wellicht het ene moment werken en het andere moment een cold-pack? Het ene middel is zéér koud en het andere zéér warm...zouden deze temperaturen buiten een bepaalde schaal zitten waartussen pijn als pijnlijker wordt ervaren dan wanneer de temperatuur buiten de schaal ligt?

Zie het voorbeeld van de warme kruik in bed hierboven, waarom zou een kruik wellicht het ene moment werken en het andere moment een cold-pack?

De graad van inflammatie/ infectie speelt hier zeker een rol in:

- Bij warmte toedienen thv. een fractuur/ spierscheur/ echte spierverrekking ed.: warmte zet de bloedvaten open (vasodilatatie) waardoor het bloed er trager doorheen gaat. Daardoor hebben de witte bloedcellen ed. meer tijd om uit de bloedbaan te treden, richting 'kwetsuur'. Verder kunnen ze ook in een groter aantal de bloedbaan verlaten. Dit alles zorgt ervoor dat de inflammatie nog verder toeneemt, wat dan zorgt voor een sterkere pijn.

Als we echter kijken naar bv. iemand die stijve spieren heeft, dan is het zo dat de warmte net zal zorgen voor relaxatie van die aangetaste spier, wat dan helpend is. De pijn van de stijve spier wordt er minder door.

Bij zo'n stijve spier zal je ook wel wat inflammatie aantreffen als reactie op bv. microscopisch kleine scheurtjes in de spier, maar deze zal vermoedelijk niet te vergelijken zijn met de sterkere inflammatie die je aantreft bij bv. een (echte) spierscheur.

- Bij koude geldt dan het omgekeerde: koude zorgt voor vasoconstrictie (vernauwen van de bloedvaten). Daardoor zal de snelheid van de bloedsomloop er versnellen en is er minder tijd voor ontstekingscellen (witte bloedcellen ed.) om het bloed te verlaten. De inflammatie wordt zo wat onderdrukt en de pijn zal daarom ook afnemen thv. bv. de fractuur of de spierverrekking ed..

Bij koude thv. van onze spieren, zullen we onze spieren eerder laten samentrekken en we gaan ev. rillen. Een spier die al last heeft van stijfheid (vaak omdat ze wat overbelast is door ze teveel te gebruiken), heeft er geen voordeel mee als die nu nog wat extra gaat samentrekken door de koude. De pijn zal dus toenemen.

Daaruit kan je eerder besluiten dat de temperatuur een invloed kan hebben, maar dat het soort letsel bepaalt wat het beste aanvoelt. Of nog, dat het stadium van genezing waarin het letsel zich bevindt, daar ook een invloed op heeft.

Het ene middel is zéér koud en het andere zéér warm...zouden deze temperaturen buiten een bepaalde schaal zitten waartussen pijn als pijnlijker wordt ervaren dan wanneer de temperatuur buiten de schaal ligt?

Op zich is het natuurlijk wel zo dat een hete temperatuur én een behoorlijke vriestemperatuur pijnlijk worden voor ons lichaam. Dus wat dat betreft, heb je sowieso al gelijk. Maar of er daartussen (tussen té warm en té koud) nog gradaties zitten, weet ik ook niet...

Dido

Om een dergelijke test uit te voeren moet je wel dezelfde persoon gebruiken aangezien pijn dus niet door iedereen hetzelfde wordt ervaren. Om dan een been te amputeren lijkt me, behalve luguber, ook wat lastig aangezien je de proef dan maar twee keer kunt uitvoeren...en ik wil dus (nog) geen vergelijking maken tussen verschillende soorten pijn op eenzelfde moment. Enkel wat temperatuur voor invloed heeft op bijvoorbeeld de hoeveelheid prikkels die worden afgegeven en in de hersenen worden omschreven als pijn.

Het voorbeeld van een been afzetten was dan ook puur als gedachte experiment gegeven. Ik stel dan ook zeker niet voor om dit in het echt uit te voeren.

De gradatie van pijn (net als angst ,of geluk) kan door een onderzoeker als volgt bevraagd worden :

> Als je pijn voorsteld als zeer weinig door 1 ,en als zeer veel door 10 ,wat schat je dan nu in voor jezelf via een getal van 1 tot 10 ?

Gelukkoos schreef:De gradatie van pijn (net als angst ,of geluk) kan door een onderzoeker als volgt bevraagd worden :

> Als je pijn voorsteld als zeer weinig door 1 ,en als zeer veel door 10 ,wat schat je dan nu in voor jezelf via een getal van 1 tot 10 ?

Dit lijkt mij toch erg subjectief, als men niet goed kan omschrijven wát pijn is...hoe kun je het dan een getal van sterkte geven. En wat zegt een getal als pijn door iedereen anders wordt ervaren?

Dit lijkt mij toch erg subjectief, als men niet goed kan omschrijven wát pijn is...hoe kun je het dan een getal van sterkte geven. En wat zegt een getal als pijn door iedereen anders wordt ervaren?

Dat is idd. zo. Zo meet je de subjectieve pijnbeleving. En je haalt terecht aan dat die niet zo betrouwbaar is. Zo'n meetsysteem is vooral bruikbaar om een idee te hebben over hoe die persoon de pijn beleeft:

Er wordt dan uitgelegd aan de patiënt dat 10/10 de ergste pijn is die hij ooit heeft beleefd of die hij zich kan indenken. En 0/10 is volledig pijnvrij zijn. Enz...

Als de patiënt z'n pijn scoort als 9 op een schaal van 10, dan zal dit betekenen dat die persoon heel erge pijnen doormaakt.

Objectieve pijnmeting is zo goed als onmogelijk tot op vandaag. Al zou hier misschien enige verandering in kunnen komen:

Toevallig stootte ik vandaag op een recente studie waarin beweert wordt dat bepaalde soorten pijn toch objectief te meten zouden zijn ('t ging om het meten van pijn tgv. hitte):

Researchers from the Stanford University School of Medicine have taken a first step toward developing a diagnostic tool that could eliminate a major hurdle in pain medicine -- the dependency on self-reporting to measure the presence or absence of pain. The new tool would use patterns of brain activity to give an objective physiologic assessment of whether someone is in pain. ...

Al is het wel belangrijk dat zelfs hier de onderzoeker aanhaalt dat de subjectieve maat voor pijn de belangrijkste referentie blijft (= de gouden standaard):

... "We rely on patient self-reporting for pain, and that remains the gold standard," said Mackey, senior author of the study. "That's what I, as a physician, rely on when I take care of a patient with chronic pain. But there are a large number of patients, particularly among the very young and the very old, who can't communicate their pain levels. Wouldn't it be great if we had a technique that could measure pain physiologically?" ...

Een samenvatting van het artikel kan je hierlezen.

Het artikel (of toch een abstract ervan), vind je hier: Justin E. Brown, Neil Chatterjee, Jarred Younger, Sean Mackey. Towards a Physiology-Based Measure of Pain: Patterns of Human Brain Activity Distinguish Painful from Non-Painful Thermal Stimulation. PLoS ONE, 2011; 6 (9): e24124 DOI: 10.1371/journal.pone.0024124

uit: 'diagnose bij Whiplash, voorstel tot hersenonderzoek'

Dido

Beetje off topic, maar de VAS-score of de patient het laten aangeven van een cijfer voor zijn pijn is ontzettend nuttig in de praktijk en ik durf te zeggen binnen dezelfde patient betrouwbaar. De grootste fout die je kan maken is voor anderen inschatten hoeveel pijn ze hebben, zij voelen het immers, niet jij.

Als een patient op de afdeling een 8 aangeeft terwijl hij niet heel erg pijnlijk lijkt, moet je niet moeilijk doen en gewoon de pijnstilling ophogen. Het cijfer dat de patient aangeeft is nog altijd betrouwbaarder dan het cijfer dat de arts probeert te geven aan een patient.