De meteorietinslag
Zo’n 66 miljoen jaar geleden sloeg een enorme meteoriet in de Golf van Mexico in. Deze gebeurtenis leidde niet alleen tot het uitsterven van de dinosauriërs, maar ook tot het verdwijnen van 75 procent van alle levensvormen op aarde. Toch wordt al jaren gediscussieerd over een andere mogelijke oorzaak: gigantische lavastromen in India die rond dezelfde tijd actief waren. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Manchester lijken dit mysterie nu te hebben ontrafeld.
Vulkanen en meteorieten
Tijdens de massa-extinctie vonden twee grote rampen plaats. Enerzijds sloeg een meteoriet van 10 kilometer groot in, wat een krater van 200 kilometer achterliet. Tegelijkertijd brachten vulkanen in India maar liefst 500.000 kubieke kilometer lava naar de oppervlakte. Deze vulkaanuitbarstingen, die zowel vóór als na de inslag plaatsvonden, stuurden enorme hoeveelheden CO₂, stof en zwavel de atmosfeer in en hadden een drastische impact op het klimaat. Maar welke gebeurtenis speelde de hoofdrol in het uitsterven van talloze soorten?
Nieuwe inzichten
Klimaatwetenschappers hebben nu in een studie gepubliceerd in Science Advances aangetoond dat de vulkanische activiteit weliswaar het klimaat wereldwijd beïnvloedde, maar slechts een beperkte bijdrage leverde aan het uitsterven van de dinosauriërs.
Onderzoeksmethoden
De wetenschappers kwamen tot deze conclusie door fossiele moleculen uit oude veenlagen in de Verenigde Staten te analyseren. Deze moleculen, gevormd door bacteriën, zijn gevoelig voor temperatuurverschillen en bieden een nauwkeurige reconstructie van het klimaat in de tijdsperiode rond de meteorietinslag. Uit deze zogenaamde ‘moleculaire paleothermometer’ bleek dat de vulkanen het klimaat zo’n 30.000 jaar vóór de inslag met minstens 5 graden Celsius afkoelden. Dit werd veroorzaakt door zwaveldeeltjes die zonlicht blokkeerden.
Kortdurende effecten
Belangrijk is echter dat deze afkoeling van korte duur was. Ongeveer 20.000 jaar vóór de meteorietinslag waren de temperaturen alweer genormaliseerd. Dit komt doordat vulkanisch CO₂, dat voor opwarming zorgt, langer in de atmosfeer blijft dan zwaveldeeltjes. “Hoewel de vulkaanuitbarstingen grote ecologische effecten hadden, vonden deze gebeurtenissen plaats duizenden jaren vóór de meteorietinslag,” legt Lauren O’Connor van de Universiteit Utrecht uit. “Daarom speelden de vulkanen waarschijnlijk slechts een minimale rol in de massa-extinctie.”
De Chicxulub-inslag
De onderzoekers concluderen dat de Chicxulub-inslag de belangrijkste oorzaak blijft van het uitsterven van de dinosauriërs. “De inslag veroorzaakte een reeks catastrofale gebeurtenissen, waaronder bosbranden, aardbevingen, tsunami’s en een langdurige inslagwinter die het zonlicht blokkeerde en ecosystemen verwoestte,” aldus Rhodri Jerrett van de Universiteit van Manchester.
Deze kettingreactie was de uiteindelijke genadeklap voor de dinosauriërs.
Toekomstig onderzoek
De bevindingen bevestigen dat de vulkaanuitbarstingen in India geen directe rol speelden in de uitsterving van de dinosauriërs. Het onderzoeksteam gaat nu dezelfde technieken toepassen om andere cruciale momenten in de aardgeschiedenis te bestuderen.
Bronmateriaal: Universiteit Utrecht
