De ramp van Pompeii

Nieuwe ontdekkingen zetten oude ideeën over familiebanden en geslacht in Pompeii op losse schroeven. Zo werd een volwassen man jarenlang gezien als de moeder of zus van een ander slachtoffer – wat achteraf onjuist blijkt.

Ruim tweeduizend jaar geleden werd Italië getroffen door een ramp: de vulkaan Vesuvius barstte uit en bedekte de Romeinse steden Pompeii en Herculaneum onder een dikke laag as en lava. Duizenden mensen kwamen om, en alles werd haast perfect geconserveerd door de dikke aslaag. De goed bewaarde lichamen gaven ons lange tijd veel informatie over het leven in Pompeii, maar nieuw onderzoek laat nu zien dat onze aannames niet altijd kloppen.

Een ramp voor de geschiedenis

De vulkaanuitbarsting in het jaar 79 was verwoestend. Duizenden inwoners van Pompeii en Herculaneum werden bedolven – mogelijk voordat ze goed doorhadden wat er aan de hand was. Tot op de dag van vandaag fascineert deze gebeurtenis; gebouwen, fresco’s, voedsel en de lichamen van slachtoffers lijken bevroren in de tijd. Opgravingen blijven nieuwe inzichten geven over het leven van de Romeinen destijds. De tragische eruptie vernietigde levens, maar zorgde er ook voor dat hun wereld bewaard bleef.

De onderzoekers van dit nieuwe onderzoek kenden de verhalen over Pompeii, maar vroegen zich af of die wel helemaal juist waren. Met DNA en isotopen konden ze de herkomst en diversiteit van de bewoners nauwkeuriger in kaart brengen. Ze onderzochten DNA uit botresten in 14 gipsafgietsels die momenteel worden gerestaureerd.

Verrassende inzichten uit DNA

Het doel was om zo veel mogelijk te leren van de DNA-gegevens van deze 14 slachtoffers. Hiermee konden onderzoekers nauwkeurig hun familierelaties, geslacht en afkomst bepalen, wat tot verrassende ontdekkingen leidde. De traditionele aannames – vaak gebaseerd op de houdingen en uiterlijke kenmerken van de afgietsels – bleken soms helemaal niet te kloppen.

Veronderstellingen op hun kop

“Onze gegevens laten zien dat de gangbare aannames niet altijd juist zijn,” zegt onderzoeker David Reich. “Zo dachten we dat een volwassene met een gouden armband die een kind vasthoudt, een moeder met haar kind was. Maar het bleek een man zonder familiebanden met het kind.” Er zijn meer voorbeelden die de traditionele opvattingen over Pompeii’s inwoners ter discussie stellen.

Sommige afgietsels die als familieleden werden gezien, zoals zussen of een moeder en dochter, bleken genetisch gezien niet allemaal vrouw te zijn.

David Reich, onderzoeker

Deze bevindingen zetten de gebruikelijke ideeën over familiebanden en geslacht flink op zijn kop.

Afkomst van de inwoners

Het nieuwe DNA-onderzoek onthult ook dat de inwoners van Pompeii een diverse achtergrond hadden, met veel voorouders uit het oostelijke Middellandse Zeegebied. “Dit laat zien dat Pompeii een kosmopolitische bevolking had, wat past in het grotere plaatje van de mobiliteit en culturele uitwisseling binnen het Romeinse rijk,” zegt onderzoeker Alissa Mittnik.

Het belang van meerdere perspectieven

Deze resultaten benadrukken hoe belangrijk het is om meerdere disciplines te combineren – zoals genetische en archeologische analyses – om een completer beeld te krijgen van het verleden. “Onze bevindingen hebben veel invloed op hoe we archeologische vondsten interpreteren,” legt Mittnik uit. “Ze laten zien hoe misverstanden ontstaan als we alleen afgaan op moderne aannames, zonder ook naar genetische gegevens te kijken.”

De studie, gepubliceerd in Current Biology, herinnert ons eraan dat wetenschappelijke inzichten altijd aangepast moeten worden aan nieuwe ontdekkingen. “Dit onderzoek laat zien hoe verhalen, gebaseerd op beperkt bewijs, gekleurd kunnen zijn door de wereldbeelden van vroegere onderzoekers,” zegt mede-auteur David Caramelli. Ook zorgen nieuwe ontdekkingen er nog jaarlijks voor dat we onze ideeën over de geschiedenis moeten bijstellen. Dit is ook terug te zien in de recente ontdekkingen rondom Mayaruïnes.

Bronmateriaal: EurekAlert