vliegtuigramp Oekraïne

[corzijlstra]

Is het mogelijk, dat de vliegtuigramp in Oekraïne is veroorzaakt door een meteoriet, komeet, of iets dergelijks? Een raket lijkt mij minder waarschijnlijk, omdat het toestel op veel plaatsen is geraakt. En dan geweergeschut vanaf de grond? Rijkt dat geschut tot zo'n grote hoogte? Een meteoriet, komeet, o.i.d., kan in de dampkring uiteenspatten en in brand vliegen. Het vliegtuig vloog op grote hoogte. Die zou geraakt kunnen zijn door brandende brokstukken. Dat op de grond niets van die buitenaardse brokstukken zijn te vinden komt mogelijk doordat de brokstukken voor het bereiken van de grond volledig zijn verbrand. Of zie ik het verkeerd? 

[anusthesist]

Kan het? Ja. Is het waarschijnlijk? Nee.

De SAM waar ze vanuitgaan is van het type BUK. Bepaalde types hiervan halen met gemak een hoogte van 11 kilometer. En een dergelijke SAM explodeert vóór het doelwit waardoor de overblijfselen (lees: metalen en gloedhete scherven) het doelwit raken. Dus niet de raket zélf. Dat is ook uitgebreid in het nieuws de afgelopen maand aan de orde gekomen en uitgelegd.

Het zou erg onwaarschijnlijk zijn dat puin van een meteoriet de ZIJKANT van het vliegtuig penetreert, zoals zichtbaar op de vele foto's van een stuk romp van de cockpit.

Een komeet kan sowieso niet. Zoek eens op het internet wat een komeet precies is.

Al met al zou ik dus niet uitgaan van een object uit de ruimte, maar eerder van een object vanaf de aarde.

[Flisk]

De SAM waar ze vanuitgaan is van het type BUK. Bepaalde types hiervan halen met gemak een hoogte van 11 kilometer. En een dergelijke SAM explodeert vóór het doelwit waardoor de overblijfselen (lees: metalen en gloedhete scherven) het doelwit raken. Dus niet de raket zélf.

Dat is trouwens het geval met bijna alle SAM raketten. Bijna geen enkele raket raakt het toestel echt. Het ontploft gewoon in de buurt ervan.

[corzijlstra]

Waarom ontploft een raket juist in de buurt van een vliegtuig? En kan dat een ander vliegtuig zijn dan waarop is geschoten? En waarom wordt dan dat andere vliegtuig geraakt i.p.v. het vliegtuig waarvoor het is bedoeld?

[Fuzzwood]

Omdat de fragmentatie veel meer schade aanricht dan een detonatie alleen. Je vliegt door een wolk splinters heen die zo ongeveer alle systemen van een vliegtuig slopen.

[corzijlstra]

Interessant antwoord, maar ik vroeg wat anders. Hoe kan het, dat een raket precies bij een vliegtuig terecht komt? De atmosfeer is zo ontzettend groot. En waarom komt een raket ook wel eens terecht bij een ander vliegtuig dan waarvoor die is bedoeld, verondersteld dat dat wel eens gebeurt.

[Benm]

Dergelijke luchtafweer raketten hebben een of meerdere doelzoekende systemen aan boord. Dat kan thermisch zijn, radar, beelvormend (zeg maar een camera in de neus) en nog diverse andere opties.

Het doel van het ontploffen vlakbij het doelwit (enkele tientallen meters, het zal geen compleet ongerelateerd toestel raken) is domweg vanwege effectiviteit. Door de ontploffing van een dergelijke raket ontstaat een enorme hoeveelheid kleine maar snel vliegende deeltjes die een vliegtuig op zoveel mogelijk plaatsen raken teneinde het onbestuurbaar te maken (en eventueel de piloten te doden).

Er domweg tegenaan vliegen en dan ontploffen zou niet bijster effectief zijn: er zijn verkeerstoestellen met een gat van diverse vierkante meters succesvol geland. Deze gaten hadden welliswaar andere oorzaken (metaalmoeheid, een uitgeblazen bagagedeur etc), maar het feit dat het incidenteel mogelijk is een toestel in die toestand nog aan de grond te zetten is bewijs genoeg dat een dergelijke aanpak niet bijster effectief is voor luchtafweergeschut.

In films wordt nog wel eens de suggestie gewekt dat het fatale gevolgen zou hebben om bijvoorbeeld een raampje uit een vliegtuig te schieten op kruishoogte. Dit is echter geen realiteit: voor de passagiers zal dit een nogal onaangenaam scenario zijn, maar gezien de piloten zuurstofmaskers tot hun beschikking hebben kunnen ze nog met vol bewustzijn afdalen tot veilige hoogte. Zelfs de passagiers hebben zuurstofmaskers die een minuut of 10 mee gaan, normaliter voldoende om versneld te dalen tot een hoogte waarop voldoende zuurstof beschikbaar is om te kunnen ademen.

[Fuzzwood]

Ah. De lancering van de wat modernere SAM systemen werkt ongeveer zo:
 
1) De zoekradar die een beetje lijkt op die van een verkeerstoren op het vliegveld speurt het luchtruim af naar mogelijke doelwitten.
2) Als de zoekradar een doelwit gevonden heeft, worden de gegevens doorgegeven aan een volgradar.
3) De lanceerinstallatie zal een raket afschieten op basis van de gegevens van de volgradar. De volgradar zal de raket tijdens de vlucht up-to-date houden van de positie van het doelwit, ook al zou deze van richting, hoogte en/of snelheid veranderen, zodat de raket zijn baan kan bijstellen (doet ie met draaibare vleugeltipjes aan het achtereind).
4) Als de raket tot een bepaalde afstand genaderd is, treedt de terminale fase in. De raket zal zijn eigen radar of hittezoekend systeem inschakelen om het doelwit te vinden.
 
Het is, met name voor gevechtsvliegtuigen, in elk stadium mogelijk de luchtafweer te 'spoofen'. Dit kan met ECM (die witte ruis veroorzaakt zodat de radars het doelwit niet kunnen vinden/volgen), of met chaff en flares die de radar of hittezoeker voor de gek houden.

[corzijlstra]

Kan een raket, die onderweg is naar het doelwit, tijdens de raketvlucht zomaar zijn doelwit wijzigen als een ander vliegtuig in de buurt is?

[Benm]

Dat hangt van het systeem af, en ook hoe dicht het reeds genaderd is tot het doelwit.

Moderne systemen kunnen vroeg in de vlucht wel van doelwit wisselen (mits er genoeg brandstof is en er genoeg bijgestuurd kan worden om het te halen).

Dat kan overigens niet "zomaar" in de zin van onbedoeld, maar alleen op commando van degene die het ding heeft afgeschoten. Het is niet zo dat een raket spontaan kan "verzinnen" toch maar eens voor die grote 777 te gaan ipv voor een oorspronkelijk ingesteld ander doelwit... tenzij de doelwitten zo dicht op elkaar vliegen dan ze beide neergehaald worden, waarbij de bestuurder van een gevechtsvliegtuig zich misschien nog net het leven kan redden door net op tijd een schietstoel te gebruiken.

[corzijlstra]

Hoe heeft het dan kunnen gebeuren, dat juist dat passagiersvliegtuig met onschuldige mensen is neergehaald?

[Flisk]

Die dingen worden nog altijd afgevuurd door mensen. Het is niet verbazend dat mensen zich wel eens vergissen.

Het kan verschillende redenen hebben. Miscommunicatie, foute inlichtingen, kwaad opzet, enz...

Dit zijn natuurlijk maar wilde gokken.

[Benm]

Hoe heeft het dan kunnen gebeuren, dat juist dat passagiersvliegtuig met onschuldige mensen is neergehaald?

Omdat dat raketsysteem prima functioneerde - degene die het afvuurde heeft op het toestel gericht, en de raket heeft het neergehaald.

Het zou heel wel kunnen dat men zich in de identiteit van het toestel heeft vergist, en daadwerkelijk dacht op een oekrains transportvliegtuig of iets dergelijks te schieten. Hoe waarschijnlijk dat is hangt ook af van hoe compleet het systeem is dat ze gebruikten. Die BUK systemen hebben een optionele lange-afstandsradar die ook secundaire signalen herkent (dwz bijv de identificatiecodes die vliegtuigen actief terugzenden als ze door een radar worden gescanned).

Ik vermoed (maar dat is uiteraard louter speculatie) dat men deze geadvanceerde radar unit niet beschikbaar had, en heeft gevuurd enkel op basis van primaire radar. Daarop is niet/nauwelijks te zien om wat voor soort vliegtuig het gaat - misschien nog net een beetje de grootte (intensiteit van de reflectie, veronderstelt dat het geen stealth toestel is), maar dat is het wel zo'n beetje. Het verschil tussen een 777 en pakweg een IL76 kun je er echt niet mee zien.