Bewegingswetten in extreme omstandigheden
Bij deze bespreking baseren we ons op volgende omschrijving van Newton’s tweede wet:
The acceleration of an object as produced by a net force is directly proportional to the magnitude of the net force, The acceleration of an object as produced by a net force is directly proportional to the magnitude of the net force, in the same direction as the net force, and inversely proportional to the mass of the object. Zegt de tweede wet van Newton.
We passen deze wet nu toe op volgende situatie:
Stel, een planeet A, met 1. een volmaakt wrijvingsloze oppervlakte, 2. een homogene samenstelling, 3. Geen atmosfeer, 4. een volmaakte bolvorm, een planeet die bovendien een soortelijk gewicht, een straal en een massa heeft, die vergelijkbaar is met die van de aarde.
Stel, een lichaam b, met een gewicht van 80 kg, bevindt zich op de oppervlakte van deze planeet. Het lichaam b bevindt zich in stilstand, want de nettokrachten, namelijk de zwaartekracht (Fg)en de weerstand van de bodem(Fr ) van A zijn gelijk F=Fg=Fr. Fg en Fw zijn in ballans, en de netto kracht op b=0, dus b staat stil en wordt niet versneld.
Stellen we ons nu het volgende voor:
Op lichaam b wordt een voorwaartse kracht F’ uitgeoefend (bv. een duwtje met de hand) door een stilstaande actor, die vastgeklonken is op de bodem van planeet , en het lichaam b krijgt een versnelling. Met een behouden gewicht van 80 kg verplaats b zich in een rechte lijn, en gelijkmatige snelheid, rond planeet A, de impuls die b meekrijgt = mv.
De benodigde kracht om de versnelling te verwezenlijken is echter niet gelijk aan 80 kgm/sec² , zoals we met het oog op de definitie zouden vermoeden. Op een normale planeet zou de benodigde kracht om b te versnellen inderdaad omgekeerd evenredig zijn aan de massa. Dit komt omdat in normale omstandigheden de wrijvigskracht meestal evenredig is aan de massa. Op planeet A is er geen wrijving en zijn er geen wrijvingskrachten die overwonnen moeten worden. Maw. in normale omstandigheden op aarde wordt de verplaatsing van een voorwerp tegengewerkt , door krachten die afkomstig zijn uit de contacten op moleculair niveau tussen het voorwerp en de bodem, die beïnvloed worden door: a. de contactoppervlakte, b. de aard van boden en het lichaam, en c. vooral door de massa (*). Die bindingskrachten spelen geen (a, b,) of een mindere rol (massa) op planeet A. Op planeet A geldt de wet F=ma niet volledig en is F≠ma. Trouwens de formule is ook in bv. aardse omstandigheden onvolledig want houdt ook geen rekening met de punten a en b.
Nog een opmerking:
“in the same direction as the net force”, lezen we in de door ons gehanteerde definitie. Ook dit geldt niet helemaal. Lichaam b zal inderdaad in een rechte lijn doorglijden in de richting die de vector van F wijst, maar dit geldt enkel in een tweedimensionale voorstelling. In de praktijk zal lichaam b een baan beschrijven in cirkelvorm, rond de omtrek van planeet A, en dus geen rechte lijn beschrijven.
(*) We beshouwen hier doordeweekse voorwerpen, maar voorwerpen kunnen natuurlijk ook op andere manieren vastgeklonken zijn, bv. door moleculaire binding met lijm of met zeer fijne verbindingen zoals de haartjes op de poten van gekko. Daar tellen a en b vaak meer door dan de massa.
Beste lezer, gelieve de ketterijen in deze tekst aan te duiden. U zal me ermee plezieren.