Verschil kometen, planetoïden (gordels)

[Gast]

Dag,
 
Ik vind het een beetje moeilijk (via internet) te begrijpen wat nu precies het verschil is tussen planetoïeden (asteroïeden) en kometen.

Begrijp ik het nu goed dat het beide planetesimalen waren, maar dat kometen met een elliptische baan om de Zon zijn gaan draaien vanuit de Kuipergordel en de Oortwolk? Zo ja, hebben alle voormalig planetesimalen in deze gordels dan een elliptische baan (om de Zon) ???
 
Of is het 'gewoon' zo dat alle voormalige planetesimalen buiten Neptunus kometen worden genoemd en alleen de voormalige planetesimalen in de astroïdegordel, planetoïden genoemd worden?
 
Bij voorbaat dank,
Thomas

[Michel Uphoff]

Van oudsher werden planetoïden omschreven als steen en gruisballen, en kometen als vuile ijsballen. Ook zouden ze op verschillende afstanden rond de Zon draaien.
 
Kometen bestaan waarschijnlijk voornamelijk uit bevroren CO2 en water,  vermengd met gruis en organische verbindingen. Ze zijn met maximaal een kilometer of 30 doorsnede niet groot. Ze zijn vrij ver van de Zon vandaan ontstaan in de Kuipergordel (die bevindt zich in de omgeving van Pluto), of in de Oortwolk (die bevindt zich enorm ver van de zon af op mogelijk wel een half lichtjaar afstand). Het bestaan van de Oortwolk is hypothetisch, we zullen voorlopig niet de instrumenten hebben objecten in de Oortwolk waar te nemen.
 
De meeste kometen draaien nette rondjes om de Zon, maar door zwaartekrachtverstoringen kunnen kometen in een elliptische baan terecht komen die ze richting Zon (en Aarde) brengt. Maar de paar honderd kometen in zo'n langgerekte baan stellen in aantal niets voor vergeleken de honderdduizenden kometen in de Kuipergordel en mogelijk meer dan duizend miljard in de Oortwolk die nette rondjes draaien. De grote planeten zijn vaak verantwoordelijk voor het verstoren van de baan van Kuipergordelkometen, hoewel ook grotere objecten in de Kuipergordel (ijsdwergen als Pluto) bij gelegenheid een komeet onze kant op kunnen sturen. Mogelijk is de zwaartekracht van de Melkweg of een langstrekkende ster verantwoordelijk voor het verstoren van de baan van een Oortwolk komeet; de afstand van die kometen tot de Zon is zo enorm en daarmee is de zwaartekrachtsinvloed van de Zon zo gering dat dit soort minimale externe krachten een rol kunnen spelen.
 
Planetoïden zijn brokken samengebald gruis, grotere rotsen tot kleine planeetjes (tot wel 1000 km). Ze bevinden zich met vele honderdduizenden voornamelijk tussen Mars en Jupiter, maar ook voorbij Jupiter bevinden zich planetoïden, de Centaurs, die voornamelijk uit ijs lijken te bestaan. De meeste planetoïden draaien ook braaf hun baantje rond de Zon, maar ook hier kan de zwaartekracht van de grote planeten enkele honderden van deze brokken richting Zon (en Aarde) sturen.
 
Maar, het onderscheid tussen kometen en planetoïden is, nu we er steeds meer van weten meer en meer aan het vervagen. Zo blijken er veel meer planetoïden dan gedacht voor een belangrijk deel uit ijs te bestaan, en kometen en planetoïden zich vermengd te hebben aan de buitenzijde van de planetoïdengordel en bij genoemde Centaurs. In de kuipergordel bevinden zich naast komeetkernen en ijsdwergen ook rotsachtige lichamen, en in de baan van Jupiter draaien ook nog duizenden Trojanen, ook waarschijnlijk een mengsel van rotsen en ijs in allerlei verhoudingen. Al met al blijkt het steeds vaker een hutspot van stof, gruisballen, rotsen, be-ijsde rotsen, vuile ijsballen, schone ijsballen en ijzige of juist rotsachtige microplaneetjes die door elkaar hun baantjes trekken, zodat het nette onderscheid dat wij zo graag tussen planetoïden en kometen maakten steeds meer aan het vervagen is.
 
Daarom is tijdens de IAU zitting in 2006 ook officieel besloten planetoïden en kometen onder te brengen onder een noemer: 'Small Solar System Bodies', 'Kleine zonnestelsellichamen'.
 
Overigens worden de kometen in de Oortwolk wel geacht vrijwel alleen te bestaan uit ijs.
 
Astroïde is een oude naam uit de tijd dat men totaal niet wist wat die zwakke lichtpuntjes waren en men ze de uit het Grieks voortkomende naam 'sterachtig' gaf. In het Engels is de naam asteroid helaas volledig ingeburgerd geraakt. Er is geen formeel onderscheid met een planetoïde.
 
Planetesimaal betekent letterlijk 'uiterst klein planeetdeeltje'; samengeklonterde ballen gruis, stof en/of bevroren water en gassen die miljarden jaren geleden de bouwstenen waren van de planeten. Sommigen gebruiken deze aanduiding ook voor de huidige kometen en planetoïden, naar mijn mening is dit niet verstandig.

[Gast]

Ok, dat is duidelijk geschreven (en interessant).
Hartelijk dank!