Objecten aan de hemel beschrijven (door de rotatie van de aarde) voor de waarnemer een boogvormige baan.
Afhankelijk van je waarnemingspositie (op de aardbol) en het te observeren object (positie aan de hemel) varieert de vorm van de boog.
Laten we deze boogvorm eens als voorbeeld nemen:
(de stippellijn geeft de horizon aan)
Met een azimutale montering kun je je waarnemingsinstrument (telescoop, verrekijker, etc.) over 2 assen verstellen.
"links-rechts" en "omhoog-omlaag". Om de boogvorm van het object aan de hemel te kunnen volgen moeten beide
bewegingen eigenlijk tegelijkertijd of in ieder geval zéér kort na elkaar worden uitgevoerd.
Wat je met een azimutale montering eigenlijk doet is het nabootsen van een de boogvorm door het verstellen van de
beide assen: links-rechts en omhoog-omlaag.
Het nabootsen lijkt dan een beetje op dit plaatje:
Je benadert de boogvorm wel, maar het wordt nooit optimaal.
De hoekige lijn is voor dit voorbeeld wel iets overdreven getekend.
Het voordeel van een equatoriale of parralactische montering (andere naam, zelfde principe) is dat je met het verstellen van slechts
één as de boogvorm van élk object aan de hemel kunt volgen.
Voorwaarde is wel dat de montering goed wordt ingesteld. Dit gebeurt onder andere door een zeer precieze Noord-Zuid opstelling,
(of beter nog: de draaias uitrichten op de poolster) en de juiste instelling van de geografische breedte van jouw waarnemingsplaats.
Klinkt misschien ingewikkeld, maar valt in de praktijk reuze mee.
Het instellen van de juiste waarde voor jouw waarnemingsplaats hoeft maar een keer. Er van uitgaande dat je waarnemingsplaats
niet steeds veranderd. En dan heb ik het niet over een verplaatsing van "mijn eigen tuin" naar "de tuin van een vriend 20 km. verderop"
maar over een flinke verplaatsing. Bijvoorbeeld dat je je telescoop meeneemt van Groningen naar Maastricht of naar het buitenland.
Overigens hoef je de instelling alleen maar voor de geografische breedte van je waarnemingsplaats te doen. De geografische lengte
hoef je nergens in te stellen.
Het precies Noord-Zuid opstellen dient bij iedere waarneming te geschieden.
Het doel is om die éne as die je verstelt voor het volgen van het waar te nemen object aan de hemel parallel te krijgen aan de
draaias van de aarde. Ik zal dat met de volgende afbeelding proberen duidelijk te maken. Ik neem 2 plaatsen op de aardbol en
je ziet dan dat de hoek die de draaias van je telescoop maakt anders moet worden ingesteld om parallel te komen aan de draaingsas van de aarde.
Voor alle duidelijkheid: de korte stippellijntjes bij elke telescoop geeft de hoek van de draaias aan, niet de stand van de telescoop.
Je ziet dat de "hoek" die de draaias van de telescoop ten opzichte van het aardoppervlak verschilt.
Het is nu díe hoek die je op een telescoop met een equatoriale montering dient in te stellen.
Bij een equatoriale montering ziet die instelmogelijkheid er ongeveer zo uit:
Is het een beetje duidelijk?
Kijk ook eens op
deze site en scroll even naar halverwege de pagina voor het stukje over monteringen.
Living on Earth can be expensive, but it does include a free trip around the sun.