Mogen teruggekeerde strijders van IS krijgsgevangen worden genomen?

[Professor Puntje]

Mijn vraag is hoe het in Nederland en België volgens het (oorlogs)recht staat met strijders van IS en andere terroristische organisaties. Kunnen deze mensen worden beschouwd als militairen van een vijandige mogendheid, en in die zin krijgsgevangen worden genomen?
 
Mijn vraag is dus niet of dat politiek of ethisch wenselijk is, maar of dat wettelijk mogelijk is. We zien immers in toenemende mate dat deze mensen zichzelf als in staat van oorlog met "Kruisvaarders-naties" beschouwen, en dat zij ook in toenemende mate als zodanig handelen.
 
 

[Benm]

Dat lijkt me van niet, het ontbreekt op minstens twee criteria:
 
1 - eigen burgers (dwz nederlandse nationaliteit) kun je niet krijgsgevangen nemen
2 - krijgsgevangen kunnen alleen in oorlog worden genomen, en formeel is nederland niet in oorlog met syrie. IS is geen erkende staat en heeft dus geen onderdanen in die zin. 
 
Op punt 1  valt nog wel af te dingen dat iemand kan deserteren en als straf daarvoor het nederlands burgerschap wordt ontzegd (mits hij een dubbele nationaliteit heeft, statenloos maken mag niet), maar dan nog is desertie vereist aan een land waarmee formeel in oorlog zijn. 
 
Formeel is er niet zoiets als een 'strijder van IS'. Er is wel syrische militair, maar die zou in principe moeten dienen in het leger van de staat syrie, wat neerkomt op het leger van Assad.
 
Juridisch is de huidige situatie een vacuum. Oorlogsrecht is gericht op oorlog tussen natiestaten, maar IS is geen natiestaat, en er is geen oorlog tussen nederland en syrie. Dat laatste valt uiteraard te verhelpen door domweg syrie de oorlog te verklaren (formaliteit, je hoeft niet daadwerkelijk iets militairs te doen), maar dat neemt het probleem niet weg: IS kan strijders niet de syrische nationaliteit geven waardoor wij de nederlandse niet kunnen ontnemen. 
 
Lang verhaal kort: je doet er helemaal niets aan. 
 
Het enige dat kan is in voorarrest nemen op verdenking van misdaden tegen de menselijkheid, maar daar moet je wel stevige bewijzen voor hebben. Bewijzen dat iemand een paar blikjes aan flarden schoot in een trainingskamp oid is absoluut onvoldoende. 

[Rhiannon]

Als Nederlands staatsburger heeft men het recht in vreemde krijgsdienst treden. Soms is dit zelfs onvermijdelijk als iemand ook een andere dan de Nederlandse nationaliteit heeft, bijv. iemand die naast de Nederlandse ook de Israëlische of Turkse nationaliteit heeft, landen waar dienstplicht bestaat.
 
In artikel 15, lid 1 van de Rijkswet op het Nederlanderschap uit 1984 staat dan ook dat verlies van Nederlanderschap door vreemde krijgsdienst mogelijk is indien er tevens handelingen tegen de Nederlandse staat plaats hadden.
 
"Het Nederlanderschap gaat voor een meerderjarige verloren:
e. indien hij zich vrijwillig in vreemde krijgsdienst begeeft van een staat die betrokken is bij gevechtshandelingen tegen het Koninkrijk dan wel tegen een bondgenootschap waarvan het Koninkrijk lid is."
 
Voor wat betreft de jihadstrijders is niet helder of er sprake is van dienst in een vreemde krijgsmacht. Het gaat hier om terroristische bewegingen die volgens de Nederlandse staat daadwerkelijk dienen te worden bestreden. Het paspoort kan vervallen worden verklaard als men gegronde vermoedens heeft dat iemand de intentie heeft om naar jihadgebieden (artikel 23 van de Paspoortwet) te gaan.
 
De Rijkswet op het Nederlanderschap maakt het mogelijk het Nederlanderschap in te trekken als er sprake is van een onherroepelijke veroordeling wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokken persoon naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking is niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is. Voorwaarde is eveneens dat het misdrijf na 1 oktober 2010 is gepleegd. Na het intrekken van het Nederlanderschap, wordt betrokkene ongewenst vreemdeling verklaard en uitgezet.
 
Bron: Open brief Ministerie BUZA m.b.t. dienst nemen in vreemde krijgsmacht Israel  

Rijkswet op het Nederlanderschap: zie hier

[Back2Basics]

Mijn vraag is hoe het in Nederland en België volgens het (oorlogs)recht staat met strijders van IS en andere terroristische organisaties.
 

 
Deelnemen aan een terroristische organisatie is verboden.
Ook financieel steunen wordt door sommigen gezien als deelnemen. Er is momenteel een zaak gaande: https://www.om.nl/actueel/nieuwsberichten/@93613/cassatie-vrijspraak/

[Benm]

Voor wat betreft de jihadstrijders is niet helder of er sprake is van dienst in een vreemde krijgsmacht. Het gaat hier om terroristische bewegingen die volgens de Nederlandse staat daadwerkelijk dienen te worden bestreden. Het paspoort kan vervallen worden verklaard als men gegronde vermoedens heeft dat iemand de intentie heeft om naar jihadgebieden (artikel 23 van de Paspoortwet) te gaan.

 
Dat eerste is juridisch het grootste probleem: is IS een krijgsmacht? Mij lijkt van niet. Het is welliswaar een gewelddadige club, maar geen leger van een erkende staat. 
 
Een paspoort laten vervallen bij het vermoeden dat iemand zal afreizen om deel te nemen aan de jihad is een ander punt: dat gebeurt voordat iemand daadwerkelijk gevechtshandelingen kan plegen. Overigens vind ik dat wel heel dubieus gezien je dan iemand straft voor iets dat hij nog niet gedaan heeft. 

[Professor Puntje]

Een heel raar idee: stel dat we het grondgebied waar IS de dienst uitmaakt als land erkennen, en vervolgens direct de oorlog verklaren. Zou dat het juridische probleem oplossen?
 
Waarschijnlijk heeft die zet ook allerlei andere ongewenste effecten, maar laten we in eerste instantie alleen naar de juridische kant van de zaak kijken.

[Benm]

Het zou niets oplossen: de jihadisten met nationaliteiten naast de nederlandse zijn over het algemeen van marrokaanse origine.

Bij het afnemen van het nederlanderschap zouden ze dus voor de wet gelijk worden aan 'gewone' marrokanen, en zolang we marokko de oorlog niet verklaren maakt het geen verschil in oorlogsrecht.

Overigens ook niet voor de mogelijkheid ze uit te zetten als ongewenst vreemdeling, daarvoor is geen oorlog met wie dan ook noodzakelijk.

[Gelukkoos]

Dit soort filmpjes zou men beter in de gevangenis draaien.
Of toch als voorfilm !?
Zodat ze de knop in hun hoofd van min naar plus zetten.
. . .  https://www.youtube.com/watch?v=WUR-XWBcHvs