Hoe kan drijvend ijs de stroming van de gletcher erachter afremmen?

[Scaffone]

De aarde warmt op, poolijs smelt, en ijsschollen kalven af. Een ijsschol is ijs dat van een gletcher in zee komt, maar daar aan vast blijft zitten. Ik heb vaak gelezen dat als dit ijs afkalft, de gletcher erachter sneller gaat stromen waardoor de ijskap van antarctica massa verliest en de zeespiegel stijgt.
klinkt misschien heel aannemelijk, dat een gletcher wodt afgeremd door enorme ijsschollen, honderden meters dik, enorme massas ijs. Als dat ijs afkalft glijdt die gletcher makkelijker de zee in.
Toch begrijp ik daar helemaal niks van. Om een gletcher af te remmen moet er een kracht landinwaarts op uitgeoefend worden, en hoe kan iets dat drijft deze kracht uitoefenen? Wrijving? de wrijving van iets in een vloeistof nadert tot nul als de snelheid tot nul nadert, en de snelheid van een gletcher is niet heel erg hoog. Wind? voorzover ik weet heerst er op antarctica overwegend een hoge druk en heb je daarbij ook katabatische winden, dus de wind is overwegend aflandig, dus wat dat betreft verwacht je eerder dat dat drijvende ijs  die gletcher de zee intrekt als de wind hierbij ueberhaupt een rol speelt. Zeestroming? Tja, staat er direct onder dat drijvende ijs een stroming landinwaarts, dan zou dat wellicht netto de stroming van de gletcher beinvloeden, maar ook dit lijkt me verwaarloosbaar. Kortom, het verhaal dat gletchers sneller zeewaarts stromen als het ijsplateau in de zee ervoor afkalft begrijp ik niet, terwijl het iedere keer als feit genoemd wordt als er weer een stuk van zo'n ijsplateau afbreekt dat dat drijvende gedeelte dat aan die gletcher hangt de gletcher af zou remmen, Heeft er iemand enig idee waar ik de verklaring van dit verhaal moet zoeken? Ik wil best geloven dat zon drijvend stuk zeeijs van invloed is op de gletcher erachter, maar ik begrijp alleen absoluut niet hoe die plak een netto kracht landinwaarts kan uitoefenen.

[jkien]

Ik heb vaak gelezen dat als dit ijs afkalft, de gletcher erachter sneller gaat stromen waardoor de ijskap van antarctica massa verliest en de zeespiegel stijgt.

 

Kun je een voorbeeld geven van zo een tekst (citaat, of beter: een link), omdat dat een indruk geeft van de betrouwbaarheid van de bron?

[Michel Uphoff]

Uit 'Calving fluxes and basal melt rates of Antarctic ice shelves' van M. A. Depoorter et al (klik)
 

Antarctica gains mass from snow accumulation in its interior and loses mass through ice discharge across the grounding line and into the ocean, where ice shelves form. These floating shelves are crucial to the stability of the ice sheet because they buttress the grounded ice upstream ¹⁰. Loss of buttressing from ice-shelf thinning or removal leads to enhanced discharge of inland ice and may be triggered by oceanic and atmospheric warming.

 
Er wordt met ¹⁰ verwezen naar: Dupont, T. K. & Alley, R. B. (klik) die een rekenmodel hebben opgesteld waaruit dit effect zou blijken. Wat nu precies het achterliggende fysische principe in dat model is, is mij bij diagonaal lezen niet echt duidelijk geworden. Wel kan ik mij voorstellen dat een enorme drijvende ijsplaat een rem vormt voor de gletsjer. Zo'n plaat zit mogelijk vrij stevig aan het land verankerd, en die verplaats je dan niet zomaar. Verder heeft zo een plaat mogelijk een aanzienlijke hoogte boven water waar de gletsjer op de ijsplaat rust. Ook als de contacthoek gering is moet dit (ook bij niet aan het land verankerde platen) tegendruk opleveren.
 
Als die plaat vervolgens aan de onderzijde smelt, dus dunner wordt, dan daalt zijn bovenzijde en dat zou de tegendruk kunnen doen wegvallen en eventueel zelfs trekkrachten aan de voorzijde van de gletsjer op kunnen leveren. Als de plaat losbreekt en wegdrijft valt de verankering aan de kust en de tegendruk weg.

[tempelier]

Ik dacht hieraan.
 
Als een ijsmassa naar beneden schuif dan heeft die een zekere kinetische en potentiële energie.
Die wordt gedeeltelijk gebruikt om het drijf ijs aan het bewegen te krijgen en te houden.
 
Is er minder drijfijs (soms misschien vastzittend) dan hoeft er minder energie te worden afgestaan en kan het proces versnellen.
 
Lijkt me wel dat het moeilijk is om hier rekenmodellen voor te maken.
1. Het water niveau en het bodem reliëf onder het drijfijs aan de kusten is verschillend.
2. Ook schuiven de gletsjers niet altijd massief naar beneden maar zijn er soms lagen met en verschillend snelheid.

[Herman66]

https://www.nasa.gov/feature/jpl/hot-news-from-the-antarctic-underground

[Scaffone]

Dank voor de reacties!

@Jkien, het idee wordt werkelijk bij vrijwel ieder artikel artikel genoemd als het grote gevaar van afkalvende ijsschollen (1), omdat het smelten van reeds drijvend ijs geen invloed heeft op de zeespiegelstijging.(2)

ww.theguardian.com/world/2017/jul/12/giant-antarctic-iceberg-breaks-free-of-larsen-c-ice-shelf

1: Unlike thin layers of sea ice, ice shelves are floating masses of ice, hundreds of metres thick, which are attached to huge, grounded ice sheets. These ice shelves act like buttresses, holding back and slowing down the movement into the sea of the glaciers that feed them.

2: But while the birth of the huge iceberg might look dramatic, experts say it will not itself result in sea level rises. “It’s like your ice cube in your gin and tonic – it is already floating and if it melts it doesn’t change the volume of water in the glass by very much at all,” said Hogg.

Voor de mierenzifters klopt 2 overigens niet, want het volume in het glas neemt af met de hoeveelheid ijs die er oorspronkelijk boven het smerige drankje uitstak terwijl het vloeistofniveau exact gelijk blijft.

Maar goed, hierboven staat dat dat drijvende ijsmassa’s als een soort van steunberen werken en het stromen van het landijs hierachter afremt.

Ik heb de tekst van beide artikelen die hierboven door Michel Uphoff zijn aangedragen (waarvoor bedankt!) vrij grondig bekeken, vooral waar het “butressing” betrof, en het enige wat ik heb kunnen vinden over het achterliggende mechanisme was dit:

“Shearing of ice shelves past slower-moving ice or rock causes a backstress [Thomas and MacAyeal, 1982], so ice-shelf thinning or loss leads immediately (stress transmission at the speed of sound) to acceleration of ice-sheet flow contributing to sea-level rise.”

Ik kan mij hier eigenlijk alleen iets substantieels bij voorstellen als het drijvende ijs door een fjord naar buiten moet worden geperst, maar dat is niet wat ik zie in de meeste kaartjes, zoals bij het artikel in the Guardian dat ik bovenaan heb aangehaald.

Ik stel me dat landijs voor als een enorme massa hele dikke stroop die onder invloed van de zwaartekracht langzaam zeewaarts stroomt, en daarbij kan ik me nog steeds heel erg moeilijk voorstellen welk mechanisme het drijvende gedeelte de kracht verleent om die zakkende pudding ver stroomopwaarts te beinvloeden.  Het belangrijkste probleem wat ik heb met begrijpen van dit hele idee is dat op die drijvende ijsmassa’s een werkelijk enorme kracht landinwaarts staan , en dat ze vervolgens gewoon de andere kant op drijven als ze losraken.

[Scaffone]

Er is misgegaan met kopieren, waardoor naast wat taalfoutjes ook de link naar het voorbeeld in the guardian niet doorkwam:
 
https://www.theguardian.com/world/2017/jul/12/giant-antarctic-iceberg-breaks-free-of-larsen-c-ice-shelf