[EU recht] Doorzichtige vuilniszakken met chips

[Math-E-Mad-X]

Stel je de volgende situatie voor:

Je gemeente is van plan om het scheiden van afval te promoten, en komt om die reden met het idee om alle inwoners te dwingen doorzichtige vuilniszakken te gebruiken zodat ze kunnen zien of je je afval wel op de correcte manier scheidt. Als je dat niet goed doet, dan weigeren ze simpelweg om je afval mee te nemen. En bovendien mag je je vuilnis niet in eerst in een ondoorzichitige zak stoppen, om die zak dan vervolgens in een officiële doorzichtige zak te stoppen.

Zou dit een schending zijn van de Europese regelgeving omtrent privacy?

En wat als ze nog een stapje verder gaan. Wat als ze daar bovenop ook nog eens de inwoners dwingen om vuilniszakken te gebruiken met een chip waarmee ze kunnen identificieren van wie iedere vuilniszak is, zou dat door de beugel kunnen?

Wat denken jullie? is dit een haalbaar plan, of is dit volstrekt ondenkbaar?

[Annelogica]

Waar worden tegenwoordig nog zakken opgehaald, het meeste gaat toch in een bak?
Afval is van niemand als het aan de kant van de weg staat, want je hebt er afstand van gedaan. Misschien staat er wel ergens een regel bij de gemeente dat de afvalbakken met inhoud van de gemeente is om te voorkomen dat iedereen in de bakken gaat lopen zoeken en rommel maakt.
Ik weet dat ze soms steekproeven doen en in de bakken kijken en het is ook niet lastig om te achterhalen van wie die bak is. Maar dat is geen schending van privacy.
Ik denk dat dit plan niet echt iets toevoegt/verbeterd aan het scheiden van afval.

[Math-E-Mad-X]

Ik denk dat dit plan niet echt iets toevoegt/verbeterd aan het scheiden van afval.

Misschien niet, maar daar gaat het me niet om. Het gaat me puur om de juridische kant van het verhaal.

[Math-E-Mad-X]

Waar worden tegenwoordig nog zakken opgehaald, het meeste gaat toch in een bak?

Maar het idee is dus juist om weer terug te gaan naar zakken die je op de stoep voor je deur neerzet, omdat dat beter voor het scheiden van afval zou zijn.

[Xilvo]

Maar het idee is dus juist om weer terug te gaan naar zakken die je op de stoep voor je deur neerzet, omdat dat beter voor het scheiden van afval zou zijn.

Waar ik woon zijn juist die bakken gekomen omdat meeuwen de zakken stuk scheurden. Die zakken aan de stoeprand zie ik niet snel terugkeren.

[HansH]

bij ons hebben we gewoon zakken voor plastic en restafval. Dus komt wel degelijk voor

[jkien]

De gemeente kan beter infraroodbrillen aan de vuilnismannen geven waarmee ze door de huidige zwarte vuilniszakken heen kijken. Dan is het juridische gesteggel opgelost.

[Ger]

Ik denk niet dat er veel IR straling van het afval komt

In onze gemeente is het verplicht PMD in transparante zakken te doen, speciaal daarvoor bestemd. Inderdaad om te zien of het inderdaad PMD is. Maar die zakken zijn gratis verkrijgbaar en niet herleidbaar naar personen of huishoudens.

[Math-E-Mad-X]

Jammer dat niemand hier iets weet te vertellen over het juridische aspect.

Anyway, de reden dat ik het vraag is omdat dit geen hypothetische situatie is, en zelfs geen toekomstig plan, maar sinds de afgelopen week een daadwerkijke realiteit waar ik woon (Barcelona).

Ik vind het heel goed dat de gemeente het scheiden van afval wil bevorderen, maar niet op deze manier, met doorzichtige zakken en microchips. De chips zijn gekoppeld aan je adres en telefoonnummer, zodat je ze kunnen nagaan of je wel voldoende 'meedoet' aan het project en zo niet, dan zullen ze je opbellen om te vragen waarom niet.

Maar vooral het feit dat mijn buren kunnen zien wat voor afval ik weggooi, en bij wijze van spreken kunnen zien hoeveel condooms ik per week gebruik vind echt van de pot gerukt. En dan heb ik nog mazzel dat ik geen gebruik maak van, bijvoorbeeld, incontinentie luiers of medicijnen voor andere genante medische aandoeningen.

Ik vind het dan ook volstrekt onbegrijpelijk dat dit zomaar mag, gezien de enorm strenge regelgeving omtrent data privacy van tegenwoordig.

[Ger]

Ik denk niet dat de EU hier echt iets over zegt. De "privacy wetgeving" gaat over de GDPR, ook wel AVG in Nederland. Maar dat gaat over opslag en verwerking van persoonsgegevens. Dat is hier niet aan de orde.

Zou dat wel van toepassing zijn, dan nog zou het begrip "gerechtvaardigd belang" meespelen. Daar heeft onze Autoriteit Persoonsgegevens een normuitleg voor (pdf): https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/s ... belang.pdf

[Marko]

Jammer dat niemand hier iets weet te vertellen over het juridische aspect

Ik kan er wel wat over zeggen.

In principe zou dit aanhangig gemaakt kunnen worden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Dat betreft dan overigens geen EU recht, maar van de Raad van Europa. Dit hof doet uitspraken in zaken waar mensenrechten in het geding zijn in een zaak tussen burger en overheid. De basis vormt het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Artikel 8 uit dat verdrag beschrijft het recht op privacy:

1. Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Je zou je dus op dit artikel kunnen beroepen als je kunt onderbouwen dat het recht op privacy met deze maatregelen inderdaad wordt geschonden. Daarna is direct de vraag of hier geen sprake is van een uitzondering zoals beschreven in lid 2. Met betrekking tot dit tweede lid is het Hof behoorlijk strikt: overheden zullen moeten aantonen dat de inbreuk op het recht op privacy inderdaad voorzien is van een wettelijke basis, noodzakelijk voor een van de genoemde redenen en proportioneel.

De vragen zijn dus : Zijn de maatregelen inderdaad

1. een inbreuk op de privacy
2. wettig c.q. wettelijk onderbouwd
3. noodzakelijk
4. proportioneel

Voor punt 1 is van belang is voor welk soort afval deze verplichting geldt: gaat het om restafval om te kunnen zien of daar geen recyclebaar afval tussen zit? Of gaat het om zakken voor bijvoorbeeld GFT-afval om te laten zien dat daar niet per ongeluk of expres een condoom tussen gestopt zit?
Maar los van deze vraag zul je moeten aantonen dat de afvalzakken inderdaad te herleiden zijn tot jou persoonlijk. Als ze niet direct voor je voordeur liggen en ook niet gelabeld zijn met je naam kan dat nog wel lastig worden.

Maar laten we ervan uitgaan dat je dit kunt aantonen. Dan blijven punt 2, 3 en 4 over.

Punt 2 laat ik even voor wat het is. Dat vraagt verregaande kennis van het Spaanse recht die van mij is 0. Maar meestal is dit wel in orde.

Voor punt 3 zou men zich kunnen beroepen op de bescherming van de gezondheid en op bescherming van de rechten en vrijheden van anderen, aangezien milieubescherming daaronder geschaard wordt. Ik denk eigenlijk dat dat punt redelijk gemakkelijk gemaakt kan worden.

De meest interessante is daarom punt 4: is deze inbreuk proportioneel? De vraag die dan meteen volgt is, of er geen andere, minder ingrijpende maatregelen zijn, die even effectief zijn. De opmerkingen van "Annelogica" zijn daarom deels wel relevant. Draagt deze maatregel inderdaad bij aan het beoogde doel? Kan dat aangetoond of aannemelijk gemaakt worden? Er zijn ook andere maatregelen denkbaar. Op andere plaatsen vindt controle steekproefsgewijs plaats. Werkt dat ook en zo ja, hoe goed?

Als men hier kan laten zien dat steekproeven niet goed genoeg werken voor het beoogde doel, en men kan onderbouwen dat het beoogde doel zelf gerechtvaardigd en juridisch verankerd is, kan het zijn dat geoordeeld wordt dat de inbreuk proportioneel is.

Maar goed, dat is een inschatting van een mogelijke denkrichting.

Hoe dan ook: EHRM zal pas in laatste instantie oordelen, als de rechtsgang in het land zelf volledig is doorlopen. Deze zaak zal dus eerst aanhangig gemaakt moeten worden bij het Spaanse equivalent van de bestuursrechter en de Raad van State.

[Math-E-Mad-X]

Ik kan er wel wat over zeggen.

@Marko: heel erg bedankt voor je uitgebreide antwoord!

Mijn gevoel zegt me dat als iemand werkelijk zo ver zou willen gaan om dit aanhangig te maken hij of zij zeker een kans zou maken. Vooral vanwege het 'proportionele' en 'noodzakelijke' aspect.

Maar los van deze vraag zul je moeten aantonen dat de afvalzakken inderdaad te herleiden zijn tot jou persoonlijk. Als ze niet direct voor je voordeur liggen en ook niet gelabeld zijn met je naam kan dat nog wel lastig worden.

Dit punt is juist heel makkelijk aan te tonen. De zakken hebben namelijk chips die direct aan mijn persoonlijke gegevens gekoppeld zijn.

Hoe dan ook: EHRM zal pas in laatste instantie oordelen, als de rechtsgang in het land zelf volledig is doorlopen. Deze zaak zal dus eerst aanhangig gemaakt moeten worden bij het Spaanse equivalent van de bestuursrechter en de Raad van State.

Ja, ik snap dat dit een heel lang proces is, en ik was ook absoluut niet van plan om hier daadwerkelijk aan te beginnen. Ik was gewoon benieuwd. Maar het is goed om te horen, want misschien dat iemand anders wel bereid is om er werk van te maken.

[Math-E-Mad-X]

Voor punt 1 is van belang is voor welk soort afval deze verplichting geldt: gaat het om restafval om te kunnen zien of daar geen recyclebaar afval tussen zit? Of gaat het om zakken voor bijvoorbeeld GFT-afval om te laten zien dat daar niet per ongeluk of expres een condoom tussen gestopt zit?

Papier en glas gaan nog wel gewoon in containers. We hebben gele zakken voor plastic, blik, en andere verpakkingen, we hebben bruine zakken voor organisch materiaal, en we hebben grijze zakken voor al het andere afval. Alle drie de zakken zijn doorzichtig en alle drie hebben ze een chip.

[Ger]

Ik moet zeggen dat ik dat toch een behoorlijke verspilling vind; iedere afvalzak krijgt dus een eigen chip, alleen maar om fraude tegen te gaan? Dat vind ik nogal wat. Al die chips moeten ook gefabriceerd worden en iets zegt me dat die dingen niet gerecycled worden.

Wat gebeurt er als je zakken neer zou zetten zonder chips, of waar je de chip uitgehaald hebt? Blijven die tot het einde der tijden aan de straat staan of worden ze dan alsnog (zonder boetes e.d. want niet herleidbaar) opgehaald?

[OOOVincentOOO]

ter interesse? Waar en hoe worden die chips geprogrammeerd (waar worden jouw gegevens op de chip gezet)? Doet de winkel dat waar je ze koopt? Of koop je bij de gemeente een serie chip stickers ofzo?