Epistemologie

[Donatello]

Ik ben recent geconfronteerd met een epistemologisch vraagstuk, en dat terwijl ik als me letterkundestudent in postmoderne tijden ( 8) ) niet zo veel met epistemologie pleeg bezig te houden. Ik zou dan ook graag een en ander confronteren met de visie van mensen die op dit terrein meer bedreven zijn dan ikzelf.

Ik heb persoonlijk de indruk dat het falsificatieargument achterhaald is. Het kan er namelijk toe leiden dat theorieën die erg veel kunnen verklaren maar waarvan de basis niet kan worden gefalsificeerd, zomaar genegeerd worden. En dat op basis van een veronderstelling die in wezen nog steeds empirisch is (nl.: de ultieme toetssteen wordt nog steeds in de waarneming gesitueerd) en m.i. zelf moeilijk "gefalsificeerd" kan worden.

Wat zou een uitspraak aanvaardbaar kunnen maken als het niet de falsificeerbaarheid ervan is? Volgens het coherentisme is een theorie gerechtvaardigd als ze in staat is om zoveel mogelijk uitspraken coherent (logisch-causaal) met elkaar te verbinden. Tot die uitspraken behoren ook de uitspraken die voortvloeien uit de waarneming. Het is echter niet de waarneming op zichzelf die een theorie moet legitimeren (vanuit het betwijfelbare uitgangspunt dat de waarneming een correspondentie met de "werkelijkheid" impliceert), maar wel het feit dat die theorie in staat is om die waarneming een plaats te geven in een cognitief geheel dat op zichzelf logisch gestructureerd is (het is onzinnig om je als mens buiten de logica te plaatsen; in tegenstelling tot empirische gegevens die contesteerbaar zijn, moeten formeel-logische principes als basis van ons denken aanvaard worden, NIET als verbindingen tot "de realiteit", maar als basis van zinvolle cognitieve denksystemen).

Kortom, de centrale these:

Een niet-falsificeerbare theorie die op een logische en coherente manier uitspraken kan integreren/verklaren en zich daarbij niet afsluit van uitspraken die uit de empirie voortvloeien is wetenschappelijk.

[lou]

Een epistemologisch vraagstuk,

Is het falsificatie argument achterhaald?

Dit principe is geen rem op de ontwikkeling van bruikbare theorieen.

Bijvoorbeeld: M-theorie (strings zijn meer fundamenteel dan deeltjes; tijdruimte kan wellicht beter opgevat worden als een expressie van 2D branes ect.) biedt up-front ook niet de mogenlijkheid tot falsificatie, toch wordt deze theorie wel degelijk serieus bestudeerd. Wees er van verzekerd dat als een kopstuk van de stringtheorie zou uitvogelen hoe M-theorie te falsificeren, hij/zij dit niet zou nalaten, om daarmee ondermeer eeuwige roem zou verwerven als diegene die M-theorie gefalcificeerd heeft.

Elke theorie bevat axioma's waarvan niet duidelijk aangegeven kan worden hoe deze gefalisificeerd zouden kunnen worden.

Om het meteen maar even helemaal kort te sluiten: de meeste theorieen berusten stil gezwegen op de aanname dat wij bestaan. De meeste theorieen geven ook niet aan hoe het paradigma van de 'objectieve observator' gefalcificeerd kan worden.

Wat vind je hiervan? : :

Proposities die komen vanuit onomstotelijk geachte axioma's, behoren niet tot het domein van de propositionele kennis maar tot het domein van geloof en persoonlijke kennis.

[Donatello]

De vraag is waarom we niet zouden overstappen op een coherentistische wetenschapsopvatting die geen nood heeft aan axioma's met betrekking tot de waarneming en enkel de logica als basis veronderstelt (omdat we daar nu eenmaal niet buiten kunnen treden).

Ik prefereer dit omdat:

1. het feit dat een bepaalde niet-falsificeerbare theorie wordt getolereerd niet aantoont dat de falsificatiemethode geen theorieën uitsluit: het is integendeel zo, dat de tolerantie ten aanzien van die niet-falsificeerbare theorie aantoont dat het falsificeerbaarheidscriterium ontwikkelingen kan afremmen (anders zouden we het criterium steeds kunnen handhaven)

2. voor het coherentisme zijn minder elementen zomaar "aan te nemen": wetenschappelijkheid wordt uitdrukkelijk gezien als een cognitieve constructie IN ons brein, en niet op een metafysische manier geduid als corresponderend met een of andere "werkelijkheid"

3. het coherentisme kan het misbruik van het label "wetenschappelijk" beperken: enerzijds doordat de metafysische illusie wordt opgeheven en anderzijds omdat elke mogelijke alternatieve conceptualisering van de werkelijkheid gerealiseerd en op coherentie beproefd kan worden

[lou]

Je prefereert dit omdat:

1. het feit dat een bepaalde niet-falsificeerbare theorie wordt getolereerd niet aantoont dat de falsificatie methode geen theorieën uitsluit: het is integendeel zo, dat de tolerantie ten aanzien van die niet-falsificeerbare theorie aantoont dat het falsificeerbaarheidscriterium ontwikkelingen kan afremmen (anders zouden we het criterium steeds kunnen handhaven)

Gecondenseerd:

" Het bestaan van NFT bewijst niet dat de F-methode geen NFT uitsluit.

Het is zo dat de tolerantie ten aanzien van NFT aantoont dat het F-criterium de ontwikkeling van NFT kan afremmen."

Maar wat betekent dat; wat bedoel je?

2. voor het coherentisme zijn minder elementen zomaar "aan te nemen": wetenschappelijkheid wordt uitdrukkelijk gezien als een cognitieve constructie IN ons brein, en niet op een metafysische manier geduid als corresponderend met een of andere "werkelijkheid"

Wijs je er hier op dat 'afbeelding' en 'ervaring' nog wel eens met elkaar verward worden?

Verklaar je je niet tot solipsist met dat "... IN ons brein,.." ?

Ik heb niet meegekregen dat we geacht worden wetenschappelijke modellen en theorieen met de ervaring van de werkelijkheid te verwarren.

A priori is het toch al helemaal duidelijk dat het modellen betreft?

3. het coherentisme kan het misbruik van het label "wetenschappelijk" beperken: enerzijds doordat de metafysische illusie wordt opgeheven en anderzijds omdat elke mogelijke alternatieve conceptualisering van de werkelijkheid gerealiseerd en op coherentie beproefd kan worden.

Op welk misbruik duid je? Wie (en hoe) maakt er dan misbruik van dat we afbeeldingen wel eens verwarren met bijbehorende objecten, en/of met de persoonlijke ervaring met dat object?

Ik dacht dat het (sinds, zeg Descartes) alleen maar duidelijker is geworden dat er middels zekere (wetenschappelijke geheten) methoden een specifieke vorm van menselijke kennis ontstaat: objectieve of algemene kennis.

Voorzover ik uit je woorden kan opmaken wijs je er feitelijk op dat het onderscheid tussen 'belief' en 'true belief' soms lastig te maken is. Of dat het concept 'geloof' en de justificatie daarvan (teneinde het binnen het domein van de propositionele kennis te slepen) nog in onvoldoende mate (en niet op een fundamenteel niveau?) begrepen wordt.



Denk je wellicht dat de concepten en uitgangspunten van 'de wetenschap' nog niet voldoende algemeen bekend zijn (met 'het weefsel van' de samenleving verweven zijn,) zodat er nog te vaak verwarring ontstaat over wat wetenschap nu eigenlijk is en bedoelt?

Maar ja, het vergt nogal wat studie om helder te krijgen waar er nu eigenlijk precies over gepraat wordt met die basis concepten als 'geloof, bewijs, true belief, propositie' et.

Maar als dat eenmaal duidelijk is dan zou het justificatie principe reeds bij het basisonderwijs gepresenteerd kunnen worden.

[Fujaro]

Donatello, naar mijn idee zet je in je vraagstelling twee axioma's tegen elkaar af:

A. Het empirisch axioma; de idee dat er een correspondentie is tussen waarneming en 'werkelijkheid'

B. Het logisch axioma; de idee dat de 'werkelijkheid' een logisch causale ordening heeft

Van beide axioma's is niet aan te geven hoe deze ultiem zouden kunnen worden geverifieerd of gefalsificeerd en beide veronderstellen op zich een werkelijkheid. Ze lijken daarom niet voor elkaar onder te doen. Toch beproef ik in je argumentatie een voorkeur voor B met een impliciete argumentatie dat je liefst zo weinig mogelijk axioma's gebruikt. Echter de wetenschappelijke revolutie toonde aan dat alleen A en B samen tot bruikbare menselijke kennis leiden. Merk op dat een falsificatie van A door B en andersom niet op voorhand is uit te sluiten. Zeker op het gebied van theorievorming kan B input leveren aan A (M-theorie), zoals op het gebied van feiten uit de werkelijkheid A input kan geven aan B. A zonder B of vice versa leidt tot een berg waarnemingen of een berg theorieën. In zichzelf misschien juist maar parktisch niet hanteerbaar. Merkwaardig: dit opgeschreven hebbend, bespeur ik in mijn eigen argumentatie plots Ockham's Razor.

[Donatello]

Donatello, naar mijn idee zet je in je vraagstelling twee axioma's tegen elkaar af:

A. Het empirisch axioma; de idee dat er een correspondentie is tussen waarneming en 'werkelijkheid'

B. Het logisch axioma; de idee dat de 'werkelijkheid' een logisch causale ordening heeft

Van beide axioma's is niet aan te geven hoe deze ultiem zouden kunnen worden geverifieerd of gefalsificeerd en beide veronderstellen op zich een werkelijkheid. Ze lijken daarom niet voor elkaar onder te doen. Toch beproef ik in je argumentatie een voorkeur voor B met een impliciete argumentatie dat je liefst zo weinig mogelijk axioma's gebruikt. Echter de wetenschappelijke revolutie toonde aan dat alleen A en B samen tot bruikbare menselijke kennis leiden. Merk op dat een falsificatie van A door B en andersom niet op voorhand is uit te sluiten. Zeker op het gebied van theorievorming kan B input leveren aan A (M-theorie), zoals op het gebied van feiten uit de werkelijkheid A input kan geven aan B. A zonder B of vice versa leidt tot een berg waarnemingen of een berg theorieën. In zichzelf misschien juist maar parktisch niet hanteerbaar. Merkwaardig: dit opgeschreven hebbend, bespeur ik in mijn eigen argumentatie plots Ockham's Razor.

Ik ga niet uit voor axioma B. Ik zeg NIETS over "de werkelijkheid", en gebruik nergens de idee van correspondentie met "de werkelijkheid" als basis of als toetssteen voor een theorie. Ik kan enkel hopen dat een maximaal coherente organisatie van uitspraken, waaronder uitspraken die voortvloeien uit de empirie, wel "iets" met de werkelijkheid te maken hebben, maar dus zonder de nood om dat verband met die werkelijkheid aanneembaar te maken, laat staan daarvoor criteria te onderwerpen en (zoals de falsificatie) om die dan als normgevend te voorop te stellen.

Nog even snel iets over de reactie die aan de jouwe voorafging (heb weinig tijd nu):

1. Ik doe geen uitspraken over "de werkelijkheid", dus kan ik ook niet stellen dat de werkelijkheid alleen in mijn brein zou bestaan. Ik ben dus geen solipsist.

2. Het gaat om wat de rechtvaardigheidsbasis voor die modellen zou moeten zijn. En daarbij keer ik me dus tegen het "fundationalisme" dat bepaalde uitspraken als "evident" beschouwt EN tegen de falsificatie die ervan uitgaat dat iets empirisch toestbaar zou moeten zijn, om "wetenschappelijk" genoemd te kunnen worden. Concreet: een hypothese of een feit die/dat empirische data kan verklaren maar waarvan de kern op zichzelf niet falsificeerbaar is, moet m.i. toch aanvaard worden. Als een uitspraak op basis van de empirie hiermee niet in overeenstemming is, dan is dat niet op zichzelf een probleem, maar wel het feit dat zo de coherentie doorbroken wordt. Op die manier worden er minder theorieën uitgesloten, omdat ook niet-falsificeerbare theorieën die een coherente informatieordening toestaan, mogelijk blijven.

[daddycool]

Gevoelsmatig sluit ik me aan bij deze laatste post. Maar begrijp ik de discussie goed als ik zeg dat de falsificeerbaarheid misschien het dogma van de wetenschap is?

Om het op de logica te betrekken:

De wetenschap accepteert die stellingen (X) waarvoor gezegd kan worden X is TRUE. En niet de stellingen (Y) waarvoor geldt Y is NULL.

Dit terwijl de stelling (Z) die bestaat uit" Y is FALSE" logisch niet bewezen kan worden.

Ik wordt graag verbeterd als ik het fout heb.

[Fujaro]

Gevoelsmatig sluit ik me aan bij deze laatste post. Maar begrijp ik de discussie goed als ik zeg dat de falsificeerbaarheid misschien het dogma van de wetenschap is?

Om het op de logica te betrekken:

De wetenschap accepteert die stellingen (X) waarvoor gezegd kan worden X is TRUE. En niet de stellingen (Y) waarvoor geldt Y is NULL.

Dit terwijl de stelling (Z) die bestaat uit" Y is FALSE" logisch niet bewezen kan worden.

Ik wordt graag verbeterd als ik het fout heb.

Het falsificatiebeginsel waar je aan refereert betekent niet dat een stelling niet geaccepteerd wordt zolang hij niet weerlegd wordt. Het betekent, althans in Popper's variant, dat alleen uitspraken wetenschapppelijk toelaatbaar zijn die in beginsel falsifieerbaar zijn. Met andere woorden zo'n stelling mag niet afgeschermd zijn voor toetsbaarheid. Er moet een empirisch toetsbare inhoud in gelegen zijn. Een principieel falsifieerbare uitspraak is waar zolang deze niet gefalsifieerd is.

[daddycool]

Het falsificatiebeginsel waar je aan refereert betekent niet dat een stelling niet geaccepteerd wordt zolang hij niet weerlegd wordt. Het betekent, althans in Popper's variant, dat alleen uitspraken wetenschapppelijk toelaatbaar zijn die in beginsel falsifieerbaar zijn. Met andere woorden zo'n stelling mag niet afgeschermd zijn voor toetsbaarheid. Er moet een empirisch toetsbare inhoud in gelegen zijn. Een principieel falsifieerbare uitspraak is waar zolang deze niet gefalsifieerd is.

OK, bedankt voor de nadere uitleg.