Wat is de wetenschappelijke methode?

[paulus62]

Wat betreft de Hegeliaanse dialektiek: ik denk dat het probleem met een dergelijk filosofisch systeem - net zo als het probleem bij de filosofie van Kant - is dat het zo veelomvattend is dat het in principe op elk denkbaar gebied is toe te passen. Natuurlijk kun je het een epistemologie noemen. Maar als je kijkt naar het basisidee van Hegel's filosofie kom je uit op historische onafwendbaarheid. De geschiedenis - van alles, eigenlijk - gaat in een onafwendbaar proces van thesen die veranderen in antithesen naar een uiteindelijke synthese. Het concept van onafwendbaarheid vind je ook terug in de zwaar op de ideeen van Hegel gebaseerde systemen van Marx en Engels, die de geschiedenis zagen als een dialektische klassestrijd waarin uiteindelijk de arbeiders noodzakelijk zouden overwinnen.

En ja, ik zie ergens wel iets in een interpretatie van Popper binnen Hegel's ideeen. Toegepast binnen de epistemologie kun je de kennisasymptoot ook als uiteindelijke synthese beschouwen. Blijft het punt dat Hegel's uiteindelijke synthese- hoewel ik niet precies weet hoe ik me deze moet voorstellen, dus het gaat hier om een voorzichtig interpretatie mijnerzijds - meer het karakter heeft van een bijna religieuze eenwording, een statische toestand waarin alle tegenstellingen zijn weggevallen. Epistemologisch impliceert dit eenwording van subject en object, iets wat binnen Popper's theorieen onmogelijk is (een asymptoot kan alleen in het oneindige samenvallen met de as die hij benadert).

Waar ik het niet mee eens ben is dat de wetenschappelijke methode die Popper voorstelt armoedig is, en dat falsificationisme niet meer is dan een onderdeel van de wetenschappelijke methode. Nemen we het wetenschappelijk experiment onder de loep: observatie --> theorievorming --> hypothese --> toetsing --> verificatie/falsificatie. Inderdaad is falsificatie een integraal onderdeel van deze cyclus, maar bij Popper gaat het om de falsificationistische attitude. Deze attitude moet zich openbaren tijdens het stadium van de hypothesevorming: een hypothese moet zo geformuleerd worden dat de kans op falsificatie zo groot mogelijk is. De werkelijkheid moet aan de tand worden gevoeld. Dit was en is nog steeds een revolutionaire kijk op de zaken, en zal om voor de hand liggende redenen nooit volledig geadopteerd worden. Wetenschap blijft mensenwerk, en wetenschappers willen u eenmaal hun theorieen bevestigd zien. Zowel in psychologisch, sociaal als financieel opzicht blijven bevestigde hypothesen verreweg te prefereren boven gefalsifieerde. Daarom blijven inadequate paradigmata vaak zo lang gehandhaafd en vordert de groei van kennis trager dan mogelijk zou zijn. Ik ben overigens wel benieuwd welke methoden van wetenschappelijke theorievorming jij preferereert boven die van Popper.

Nog een laatste woord over de evolutionistische epistemologie en Hegel: ik denk dat beide systemen niet met elkaar zijn te verenigen, als mijn interpretatie van Hegel's systeem klopt weerspiegelt het in grote lijnen een lineaire visie op het historisch proces (noodzakelijkheid!), in de evolutionistische epistemologie wordt de Darwinistische visie weerspiegeld, en is er dus sprake van een stochastische ipv een lineaire visie.

[theoriegeladen]

Die religieuse eenwording is m.i. correct. Dat zij statisch is, heb ik mijn twijfels bij. Ik weet niet meer waar ik dat las maar is niet elke synthese een nieuwe these? Zij kan misschien het lijdend voorwerp zijn van een nieuwe anti-these?

Eenwording van subject en object. Is dat niet het zelfde als transcedentie?

Mijn kritiek op Popper is dat zijn falsificationistische attitude leidt tot tunnelvisie. Immers, het menselijke kennen zelf beschouwd, dan is een verbetering een overgang van het homogene naar het homogene. Wat goed was wordt beter en dus goed. Er wordt continu gekeken naar wat zich kan ontwikkelen, terwijl uit het oog wordt verloren wat reeds is ontwikkeld. Deze ontwikkelingen hebben ons samengesteld en geven onze kennis weer, maar het mist haar concrete weerslag, puur omdat onze geworpenheid, ik denk ons menszijn, niet de mogelijkheid heeft, met de huidige kennis de werkelijkheid te vatten. Heideggers uitspraak, waarom is er zoveel dat is, en niet veel meer dat niet is, drukt niet langer een verlangen uit, maar veel meer een vrees. De vrees dat geen enkel paradigma onze kennis kan omvatten wat noodzakelijk ertoe leidt dat onze kennis het paradigma omvat en dus de onzekerheid geeft, die falsificatie gemoedelijk omarmd, maar wezenlijk de stop is op de these en daarmee de dialectiek. (spreek ik nu mezelf tegen? volgens mij wel, nu is iets opeens minder epistomologisch.)

Er moet dus ruimte zijn voor bewustwording en die bewustwording ligt juist in de eenheid van verstand en kennis en niet in de negatie van kennis. Of er is inderdaad spraken van een eenwording van subject en object.

Opmerking: Ik denk dat die ontwikkeling of vooruitgang, ligt in het lineair karakter van het verstand, mits er kennis aan is verbonden. Wat is dan een stochastisch proces? (ik weet het echt niet).

[theoriegeladen]

Als ik zo deze pagina teruglees kom ik tot de conclusie dat objecten die door de wetenschappelijke methode worden gehaald met het doel het predicaat wetenschap te verwerven, niet door ons wetenschappelijk geprediceerd kunnen worden.

Er kan alleen een wetenschap zijn van objecten die niet aan de norm hebben voldaan. Dit is Poppers rariteiten kabinet. Dat is echter pas achteraf. Ergens aan het eind van de methode moet iets zijn dat gefalsificeerde objecten verwijst naar dat kabinet. Of de wetenschappelijke methode is nog niet afgerond. Dus in eigenlijke zin bestaat zij niet en elk eindproduct van de huidige wetenschappelijke methode, is alleen een benadering of richting van de wetenschap waarbij het ene predicaat wetenschap meer mag wegen dan het andere predicaat wetenschap.

In ieder geval moet dat punt in de wetenschap m.i. een categorisch oordeel zijn. Anders is het gewoon te veel.

[qrnlk]

Wetenschap met al haar rituelen, gebruiken, etc. is uiteindelijk een geloofsstelsel. Het is een erg nuttig geloofsstelsel omdat het wenselijke resultaten voortbrengt. Maar zegt niet iedereen dat over zijn geloofsstelsel? Wie wil nu geloven in een nutteloos geloofsstelsel?

Het domein van wetenschap is groot maar het is niet alles omvattend en dat zal het ook nooit worden. Het is maar de vraag of het daadwerkelijke kan blijven door groeien; Wellicht dat het hier en daar de grenzen van het kenbare zal bereiken of wellicht de grenzen van onze intellectuele vermogens?

De wetenschap geeft ons een subjectief, maar zeer bruikbaar en nuttig, model van de realiteit. Verwar echter het hebben van dit model niet met het hebben van begrip of inzicht: Het model stelt ons in staat om te kunnen redeneren over de realiteit op een manier zodat we gebruik kunnen maken van wat beschikbaar is tot ons voordeel.

Het model geeft hoofdzakelijk relaties weer. Als we de eigenschappen en het gedrag van energie kunnen beschrijven, maar weten we dan werkelijk wat energie is? Wat is kracht? We kunnen het beschrijven, we hebben het namen gegeven, we kunnen er enkele eigenschappen van meten. Begrijpen we dan wat het daadwerkelijk is? Nee natuurlijk niet. Maar het is een nuttige illusie.

[Assassinator]

Het gaat om de basis, waarop is het vertrouwen in de wetenschap gebasseerd? Daar draait het om. Het klopt dat alles afhangt van een bepaalde vorm van geloof, in wetenschaps is dit vertrouwen, maar nogmaals het gaat erom wat de basis van dit vertrouwen is.

Of de wetenschap een subjectief model geeft? Nee, het is geen persoonlijk oordeel gebasseerd, of gebasseerd op de persoonlijke zienswijze van een persoon. De wetenschap geeft voorlopige modellen, die overeenkomstig zijn met de werkelijkheid voor zover we hem op dat moment kennen. Zodra we meer te weten komen over de werkelijkheid, veranderen modellen automatisch mee. Modellen beschrijven de werkelijkheid niet, zij beschrijven alleen de werking van de werkelijkheid, waardoor veroorzaakt wordt wat er wordt waargenomen en de daarbijbehorende verbanden.

[qrnlk]

Het gaat om de basis, waarop is het vertrouwen in de wetenschap gebasseerd? Daar draait het om. Het klopt dat alles afhangt van een bepaalde vorm van geloof, in wetenschaps is dit vertrouwen, maar nogmaals het gaat erom wat de basis van dit vertrouwen is.

Inderdaad, Een mate van zekerheid over de betrouwbaarheid van de modelen. Deze zekerheid ligt bij wetenschap beduidend hoger dan bij de meerderheid van andere geloofssystemen. Daarnaast beperkt de wetenschap zich (ideal) tot bewijsbare en herhaalbare zaken voor het construeren van een model. De wetenschap richt zich op patronen en zaken die zich herhalen: De uitzondering op het normale en een unieke ervaring hebben geen plaats in de wetenschap.

Of de wetenschap een subjectief model geeft? Nee, het is geen persoonlijk oordeel gebasseerd, of gebasseerd op de persoonlijke zienswijze van een persoon.

De wetenschap probeert deze vorm van subjectiviteit zo veel mogelijk te beperken. De wetenschappelijke methode bevat daar verschillende beschermingen tegen. Toch zijn er andere vormen van subjectiviteit waar ook de wetenschap zich moeilijk tegen kan wapenen. Zo kan er onbewust en onbedoeld groepsdenken ontstaan waardoor de meerderheid van de wetenschappers door dezelfde roze bril naar de realiteit kijkt. Ook kunnen bepaalde wetenschappers zo beroemd worden dat hun subjective interpretatie nog jaren lang de manier is waarop volgende generaties naar de feiten kijken. De wetenschap corrigeert dit uiteindelijk, maar dat kan soms wel vele decennia in beslag nemen.

De wetenschap geeft voorlopige modellen, die overeenkomstig zijn met de werkelijkheid voor zover we hem op dat moment kennen.

Het is eerder de werkelijkheid zoals we die op dat moment

Zodra we meer te weten komen over de werkelijkheid, veranderen modellen automatisch mee.

Automatisch ja, maar het kan een redelijke tijd in beslag nemen en het hoeft niet zonder slag of stoot plaats te vinden. Zoals elk geloofssysteem kent ook de wetenschap mensen die erg gehecht zijn aan hun model. Het model waar ze hun persoonlijke prestige aan verbinden en hun zekerheid op gebaseerd hebben. Dit is onvermijdelijk nu wetenschap steeds meer tijd en energie vergt.

Modellen beschrijven de werkelijkheid niet, zij beschrijven alleen de werking van de werkelijkheid, waardoor veroorzaakt wordt wat er wordt waargenomen en de daarbijbehorende verbanden.

En dan ook nog alleen de normale werking hiervan, vaak zelfs geïdealiseerd. Het uitzonderlijke is vaak uitgezonderd evenals het onberekenbare.

[theoriegeladen]

Ik denk dat het niet noodzakelijk is dat een object dat het predicaat wetenschap aanhangt, dat heeft verworven door middel van de wetenschappelijke methode. Soms brandt opeens het licht. Spontaniteit zoals eerder omschreven door BDE. Maakt dat het tot slechte wetenschap of minder bewonderenswaardig omdat de ontdekker geen bloed, zweet en tranen nodig had?

Wat is uberhaupt de noodzaak van Wetenschap? Wat is de noodzaak van wat reeds wetenschappelijke kennis is?

Als ik de wetenschappelijke methode naast de spontaniteit leg, wat is dan wetenschap? Niets meer dan wetenschap zelf? Is dan niet alle kennis wetenschap en streeft zij daarmee haar eigen doel voorbij? Pas ik nu de norm aan of de methode? Is een bepaalde methode niet gewoon de noodzakelijke voorwaarde voor een bepaald soort kennis? Aanpassing van het model resulteert in nieuwe kennis, maar ontstaan uit oude kennis. Het oude model voldoet voor een bepaalde soort kennis. Nieuwe kennis leidt tot nieuwe modelen.

Is dat niet een paradox? Dat verouderde modelen tot nieuwe kennis leiden en dat tot nieuwe modelen? Waar ligt die voorwaarde voor nieuwe kennis?

[qrnlk]

Stel je weet, uit ervaring en experimenteel onderzoek dat de reële waarde ergens tussen de tekst haken ligt

Code: Selecteer alles

--------[--------]--------

Een theorie/model die dit (*) voorspelt kun je op grond hiervan afwijzen

Code: Selecteer alles

--------[--------]---*-----

Maar de volgende theorieën (+,%.$) zijn allemaal mogelijk correct.

Code: Selecteer alles

--------[%$--+----]--------

Vele jaren later word met nieuwe technologie nieuwe experimenten uitgevoerd.

Code: Selecteer alles

--------%$--[+----]--------

Nu weten we dat % en $ niet correct kunnen zijn, en dat + de enige optie is.

Dan doen we een nieuwe ontdekking en het blijkt dat onze modelen allemaal onvolledig zijn

Code: Selecteer alles

--------%$--[+--#-]--------

[ypsilon]

Da's mooi in beeld gebracht

[theoriegeladen]

Is die laatste code een weerlegging of specificatie van de eerste code?

En hoe komen je aan die nieuwe techniek?

Ik denk dat door waarneming de wetenschap kan veranderen of uitgebreid worden. Het nieuwe is dan wetenschap zelf, het oude valt onder cultuur of geschiedenis en of sterft uit en raakt in de vergetelheid.

Maar, herinterpretatie van oude kennis, kan dat ook tot nieuwe kennis leiden of alleen tot problematiek?

Is een antwoord op wat de wetenschappelijke methode is, de activiteit waarmee men luchtkastelen bouwt en hoopt dat zij staande houden?

[ypsilon]

Is die laatste code een weerlegging of specificatie van de eerste code?

Let op, ze staan tussen code-tags, vandaar ook dat er "CODE" boven staat, maar qrnlk geeft hier geen code weer, maar een grafische representatie van wetenschappelijke kennis over een bepaald domein. In de laatste weergave, zijn er blijkbaar nieuwe elementen opgedoken.

En hoe komen je aan die nieuwe techniek?

Deze vraag lijkt mij irrelevant, aangezien het hier formeel gaat over de methode.

Maar, herinterpretatie van oude kennis, kan dat ook tot nieuwe kennis leiden of alleen tot problematiek?

Dit kan ook tot nieuwe kennis leiden: een herevaluatie van bijvoorbeeld de psychotherapie i.c.m. moderne wetenschappelijke psychologische inzichten kan zeer nuttig zijn.

Is een antwoord op wat de wetenschappelijke methode is, de activiteit waarmee men luchtkastelen bouwt en hoopt dat zij staande houden?

Wat bedoel je hiermee? Vraag je hier of de methode gebruikt wordt om luchtkastelen te bouwen? Dat lijkt me niet.

[qrnlk]

Is die laatste code een weerlegging of specificatie van de eerste code?

Hekje (#) is een aannemelijke nieuwe theorie. Maar merk op dat elk van deze theorieën de realiteit beschrijven en het is maar net hoe nauwkeurig je het resultaat moet hebben die bepaald welke theorie voor jouw het beste is. Ook al weet je dus dat $ niet echt correct is, blijft het een erg goede benadering die meestal de juiste antwoorden geeft (binnen een ruimere marge voor fouten)

En hoe komen je aan die nieuwe techniek?

Innovatie, inspiratie, etc. Mensen ontwikkelen en bedenken het. We hebben strikt genomen nog geen echt inzicht in dit fenomeen.

Ik denk dat door waarneming de wetenschap kan veranderen of uitgebreid worden. Het nieuwe is dan wetenschap zelf, het oude valt onder cultuur of geschiedenis en of sterft uit en raakt in de vergetelheid.

Daar lijkt het inderdaad op in de praktijk. Persoonlijk zou ik het toch wetenschap willen noemen, anders lijkt het net alsof de wetenschap aan geschiedenis vervalsing doet.

Maar, herinterpretatie van oude kennis, kan dat ook tot nieuwe kennis leiden of alleen tot problematiek?

Ook dat vind vaak plaats. Soms herkend iemand de significantie van een experiment niet bijvoorbeeld, en komt daar pas achter nadat iemand anders een paper over een vergelijkbaar experiment schrijft.

Is een antwoord op wat de wetenschappelijke methode is, de activiteit waarmee men luchtkastelen bouwt en hoopt dat zij staande houden?

Het is meer dan hoop. Het is een redelijke rationele verwachting. En luchtkastelen zou ik vervangen door abstracte modelen. Maar dit is inderdaad zo ongeveer hoe het werkt (als het goed gaat).

Had je iets anders verwacht?

[theoriegeladen]

Dat een identiteit, in dit geval het wetenschappelijke predicaat als uitkomtst van de wetenschappelijke methode, zowel kan bewegen en stilstaan is in logische vorm niet aantoonbaar. Bewegen en stilstaan zijn contradicties van elkaar, dus of a of b. Toch blijkt de methode open te staan voor dit soort fenomenen. Het vreemde is dat de methode dit fenomeen verwacht. Zij gaat er a priori vanuit niet dezelfde te blijven en toch haar identiteit te bewaren.

Ik vermoed dat het statische deel van de methode het normatieve concept is of zeer mooi door qrnlk uitgedrukt:

Het is een redelijke rationele verwachting.

Dit statische deel is echter logisch niet toetsbaar. Het zou alleen zichzelf bevestigen en geen werkenlijkheidswaarde uitdrukken. Het zou een spagethimonster worden. Er moet dus buiten een [redelijke, rationele verwachting] gekeken worden naar een redelijke rationele verwachting zonder dat zij de eerste redelijke, rationele verwachting weerlegt of ontkent. De methode moet dus in beweging komen.

Het is dan de vraag of bv

een herevaluatie van bijvoorbeeld de psychotherapie i.c.m. moderne wetenschappelijke psychologische inzichten kan zeer nuttig zijn.

de verwachting was. Haar nut zou namelijk kunnen zijn problematisch te zijn.

De problematiek ligt er dus in welke mate de methode kennis vormt en in welke mate dat wensbaar is.

Om dat te bepalen is er herevaluatie wat een actieve rationele verwachting is dat de normatieve wetenschap bekritiseerd zonder daarvoor zichzelf te gebruiken. Kennis is het doel, niet het middel.

Ik beantwoord de vraag of de wetenschappelijke methode is luchtkastelen bouwen negatief, maar vraag mij af of dat nut een redelijke rationele verwachting is, omdat zij statische kennis wil wat verder geen nut heeft, dan zichzelf.

[ypsilon]

Dat een identiteit, in dit geval het wetenschappelijke predicaat als uitkomtst van de wetenschappelijke methode, zowel kan bewegen en stilstaan is in logische vorm niet aantoonbaar. Bewegen en stilstaan zijn contradicties van elkaar, dus of a of b. Toch blijkt de methode open te staan voor dit soort fenomenen. Het vreemde is dat de methode dit fenomeen verwacht. Zij gaat er a priori vanuit niet dezelfde te blijven en toch haar identiteit te bewaren.

Dat is niet problematisch m.i.: jij bent ook constant aan kleine veranderingen onderhevig, maar je bent nog steeds jij. Daar staat de methode inderdaad voor open. Dat moet ook. Nieuwe technologieën, wetenschapsfilosofische innovaties,... kunnen ervoor zorgen dat de aard van de wetenschap gedeeltelijk wijzigt.

Dit statische deel is echter logisch niet toetsbaar. Het zou alleen zichzelf bevestigen en geen werkenlijkheidswaarde uitdrukken. Het zou een spagethimonster worden. Er moet dus buiten een [redelijke, rationele verwachting] gekeken worden naar een redelijke rationele verwachting zonder dat zij de eerste redelijke, rationele verwachting weerlegt of ontkent. De methode moet dus in beweging komen.

Kun je dit iets verder uitwerken? Je creëert hier zelf een regressie die niet nodig is, geloof ik.

Het is dan de vraag of bv

een herevaluatie van bijvoorbeeld de psychotherapie i.c.m. moderne wetenschappelijke psychologische inzichten

de verwachting was. Haar nut zou namelijk kunnen zijn problematisch te zijn.

Op het moment van het ontstaan van de psychoanalyse was dit inderdaad niet de verwachting. Naar de standaarden van hun tijd deden Freud e.a. aan wetenschap. Dat wordt vandaag echter niet meer op alle fronten aanvaard, en een deel van zijn theorieën is weerlegd. Waarom maakt dit een herevaluatie problematisch? Het lijkt mij juist klinisch zeer nuttig.

De problematiek ligt er dus in welke mate de methode kennis vormt en in welke mate dat wensbaar is.

De methode vormt geen kennis. De methode beschrijft een aantal manieren om tot kennis te komen.

Ik beantwoord de vraag of de wetenschappelijke methode is luchtkastelen bouwen negatief, maar vraag mij af of dat nut een redelijke rationele verwachting is, omdat zij statische kennis wil wat verder geen nut heeft, dan zichzelf.

Waarom denk je dat de wetenschap statische kennis wil?

[paulus62]

Nog even een reaktie op theoriegeladen m.b.t. het onderwerp Hegel-Popper-falsificationisme (beter laat dan nooit

Wat betreft Hegel: ik moet eerlijk zeggen dat ik me nooit echt heel diepgaand in Hegel heb verdiept, ik heb uitsluitend secundaire bronnen bestudeerd en dat is ook al weer enige tijd geleden. Wat ik ervan heb begrepen, of liever gezegd dacht te hebben begrepen, is dat de Hegeliaanse dialektiek op basis van het historische noodzakelijkheidsbegrip uitgaat van een eindpunt in de geschiedenis waarin alle tegenstellingen zijn opgeheven in een uiteindelijke synthese. Op dat moment is er a.h.w. geen antithese meer voorhanden. Maar wellicht is dit geen statisch eindpunt, en concipieert Hegel op een totaal nieuwe cyclus in de geschiedenis, waarin het dialektisch proces op een hoger plan weer van voor af aan begint. Ik weet het eigenlijk niet.

Wat betreft het begrip stochastisch: dit betekent statistisch. Genetische variaties zijn blinde processen, die at random plaats vinden. Maar eigenlijk is het begrip stochastisch niet helemaal correct wanneer je het toepast op de epistemologie: zoals gezegd worden hypothesen niet at random geformuleerd maar komen via kritisch denken tot stand, er vind dus al een voorselektie plaats.

Wat betreft kennis en eenheid van objekt en subjekt: ik denk dat een belangrijk aspekt in deze discussie tot nu toe buiten beschouwing is gebleven, namelijk het gebied van onderzoek. Kennis kan op verschillende manieren worden verworven. Als ik b.v. van een schilderij of een muziekstuk geniet kun je dat ook kennisverwerving noemen: genot, esthetische waardering, liefde, haat, lustgevoelens, relgieuze ervaringen en ook wetenschappelijke kennisverwerving hebben met elkaar gemeen dat ze subjekt en objekt op een of andere manier en in meerdere of mindere mate met elkaar verbinden. Maar bij wetenschappelijke kennisverwerving is juist een kritische houding t.o.v. de beperkingen van onze attitude tegenover de werkelijkheid belangrijk. Ons geheugen is onnauwkeurig, onze waarneming beperkt tot 3 dimensies en een klein gedeelte van het elektromagnetisch spektrum, en wij zijn nauwelijks in staat ons eigen gedrag te verklaren. Daarom moeten we de werkelijkheid objektiveren om tot wetenschappelijke kennis te komen, maar dit geldt met name voor de natuurwetenschappen: ik denk dat kennistheorieen zoals die van Popper vooral gebaseerd zijn op de geschiedenis van de natuur- en de scheikunde. Wanneer je gaat kijken naar wetenschappelijke theorieen die zich op een zgn. hoger niveau van strukturering bevinden, zoals de de culturele en sociale wetenschappen, dan zie je andere methoden en technieken, waarbij het minder belangrijk is dat het kennende subjekt buiten haakjes wordt gezet. Helemaal interessant wordt het wanneer je naar de psychologie gaat kijken, want daar vallen kennend subjekt en gekend objekt met elkaar samen...