De Zwerm (Frank Schätzing)

[Veertje]

Korte inhoud van het boek:

Voor de kust van Peru verdwijnt een visser op mysterieuze wijze. In Noorwegen ontdekken onderzoekers een nieuwe wormsoort, waarvan miljoenen exemplaren op de zeebodem leven. Tegelijkertijd vertonen de walvissen voor de kust van British Columbia bijzonder vreemd, agressief gedrag. Er lijkt geen verband te bestaan tussen deze gebeurtenissen, maar de Noorse bioloog Sigur Johanson en de walvisdeskundige Leon Anawak geloven niet in toeval. Beide wetenschappers komen tot dezelfde onheilspellende conclusie: er staat een ramp te gebeuren. Bij hun zoektocht naar de oorzaak van deze gebeurtenissen zien zij hun ergste nachtmerries bewaarheid worden.

Bron: quote van bol.com

Over de auteur:

Schätzing studeerde communicatiewetenschappen en was langere tijd actief in de reclamebranche als Creative Director. Onder andere was hij bedrijfsleider van het door hem mede opgerichte reclamebureau INTEVI. Schätzing is begin jaren negentig begonnen met schrijven en na enkele novelle en satires verscheen in 1995 zijn eerste historische roman Tod und Teufel. In 2000 volgde de politieke thriller Lautlos.

Schätzing bereikte zijn grootste succes na het verschijnen van zijn science fiction boek der Schwarm (de zwerm) in 2004. Het werd een bestseller en door veel lezers en critici geprezen vanwege de informatie op het gebied van mariene biologie, geologie en geofysica. Toch was er ook kritiek op het boek. Het zou te lang zijn, onvoldoende goed geredigeerd zijn en feitelijke onjuistheden bevatten (zo werd in het boek een sterke geur van methaan beschreven terwijl het in werkelijkheid hierbij om een geurloos gas gaat).

Volgens eigen zeggen zijn de thema's van zijn boeken terug te voeren op zijn persoonlijke interessegebieden en jarenlange hobby's zoals de zee en het duiken, de geschiedenis van zijn geboortestad Keulen en de internationale politiek. Daarbovenop steunt hij d.m.v. benefiet-lezingen en in zijn functie als adviseur van Deepwave e.V. (een initiatief ter bescherming van de hoog- en diepzee) talrijke milieuprojecten.

Bron: Wikipedia (bovenstaande tekst is geen exacte quote van de NL pagina maar door mij geredigeerd op basis van de NL, D, en GB pagina's) .

Bespreking:

Hierbij zou ik het volgende willen voorstellen. We doen even een rondje vooraf, d.w.z. iedereen die het boek gelezen heeft geeft in een paar zinnen weer wat hij/zij van het boek vond zonder op de inhoud in te gaan. Heb je het met plezier gelezen, wat viel je vooral op, was er iets wat je vooral aansprak/tegenstond/raakte?

Daarna kunnen we wel een stricte formule volgen voor de bespreking, zoals bijvoorbeeld op deze site in Hoofdstuk 3.2., maar het lijkt me leuker om iedereen een vraag te laten formuleren, die we vervolgens beantwoorden. Om toch een beetje overzicht te houden is het wellicht handig als jhnbk (willekeurig gekozen) na het "rondje vooraf" begint met het formuleren van een vraag waarop iedereen kan antwoorden. Vervolgens geeft hij de "pen" door aan de volgende deelnemer voor het formuleren van een vraag etc.

[Klintersaas]

Goed boek over een origineel onderwerp met een actuele invalshoek. Het boek heeft alles om een bestseller te zijn, maar toch is het niet perfect. Alhoewel de uitgebreide documentatie lovenswaardig is, smeert Schätzing sommige onderwerpen te breed uit en herhaalt hij te veel. Ook de evolutie van "redelijk geloofwaardig" tot "pure sciencefiction" komt een beetje vreemd over.

Score: 7,5/10

[jhnbk]

Om toch een beetje overzicht te houden is het wellicht handig als jhnbk (willekeurig gekozen) na het "rondje vooraf" begint met het formuleren van een vraag waarop iedereen kan antwoorden. Vervolgens geeft hij de "pen" door aan de volgende deelnemer voor het formuleren van een vraag etc.

Laat maar weten als ik de vraag mag afvuren.

Ik vond het een vrij goed boek, maar het had zeker zijn mindere kanten:

pro's

- las vlot

- zeer actueel onderwerp

- spannend tot op het einde

- zijn ingewikkelde uitleg (over de relevantie houd ik mij op de vlakte) van (pseudo) wetenschappelijke details was als biologie/geofysica leek goed te begrijpen

contra's

- langdradig; hier heb ik het dan over de talloze beschrijvingen van 1/2 pagina of meer.

- einde (hiermee bedoel ik de rol van de VS) was al heel snel voorspelbaar

zeker een aanrader voor diegenen die het nog niet gelezen hebben.

Score: 7/10

[Assassinator]

Ik heb het tijdens de laatste zomervakantie gelezen.

Pro's:

Erg spannend onderwerp.

Actueel onderwerp.

Grond voor bepaalde filosofische discussies.

Begrijpbare uitleg van de wetenschap, zelfs voor leken als ik.

Con's:

Een lichtelijk voorspelbaar einde, inderdaad hoe bijv de VS wordt afgebeeld.

Hele lange beschrijvingen die soms niets met het verhaal te maken hadden en overbodig waren.

Zeker aan aanrader, zelfs als je niet zo into de milieuhype bent is het gewoon een spannend sci-fi boek

8/10 van mij.

[Veertje]

Laat maar weten als ik de vraag mag afvuren.

Als WendyTje haar eerste korte indruk heeft neergezet. Mocht dat overmorgen nog niet het geval zijn: go!

Geen slecht boek. Schätzing heeft een prettige schrijfstijl. Soms onderschat hij zijn lezer een beetje. In het begin een stuk spannender dan aan het einde. Ligt aan de geloofwaardigheid van het gebeuren. Mooi voer voor een spectaculaire rampenfilm (Uma Thurman heeft de rechten al gekocht). Leuke karakters, dialogen komen soms gekunsteld over (kan ook niet anders als je al je wetenschappelijke internet research erin kwijt moet).

Score: 7/10

[Phys]

Soms onderschat hij zijn lezer een beetje.

Je bedoelt: Soms onderschat hij mij

[Veertje]

Je bedoelt: Soms onderschat hij mij

Nee, echt niet. Er zijn bepaalde zaken die echt als onderschatting van de lezer in het algemeen mogen worden aangemerkt (gebruik van overbodige bijwoorden bijvoorbeeld). Ik zal daar op een later tijdstip wat meer uitleg over geven, nu eerst de input van iig WendyTje (waarvan ik zeker weet dat ze het uitgelezen heeft) en dan jhnbk's vraag.

[Wien Ee]

Het boek kon mijn aandacht niet vasthouden. Ik heb het boek tot de helft gelezen. Schätzing schrijft vlot en makkelijk leesbaar, daar lag het niet aan dat ik mijn interesse verloor. Het was, denk ik, dat ik te weinig in het boek vond dat me verraste, ik vond het boek voorspelbaar. De meeste karakters in het boek leken op elkaar, vond ik. Humor ontbrak, of het is mij niet opgevallen. De opbouw van het verhaal en de manier van schrijven (heel beeldend), doen mij heel erg denken aan hoe je uit boekjes kan leren een verhaal te schrijven. Het verhaal had in wel wat minder bladzijden verteld kunnen worden. Ik zou het willen indelen bij science fiction. Score: 6/10

[Veertje]

Humor ontbrak inderdaad, nu je het zegt. Je kunt eerder geamuseerd zijn over e.e.a, maar om dat te zijn moet je misschien wel Duits zijn (zoals ik). Ik ben al m'n hele leven bezig het verschil (zo dat vastgesteld kan worden) tussen Duitse en Nederlandse humor te benoemen, en het is me nog niet gelukt. Inmiddels kan ik wel aanwijzen of iets voor een Nederlander grappig gevonden zal worden of door een Duitser, maar als ik het exact in woorden moet vatten lukt me dat niet. Natuurlijk kun je het sowieso niet volledig generaliseren maar mijn indruk is inmiddels wel: er zijn duidelijk verschillen, en die maak ik dagelijks aan den lijve mee. Er zijn zaken waar ik (en andere Duitsers met mij) de lachstuipen van krijgen die me hier (in Nederland) alleen een meewarige blik opleveren als ik me aan die lachstuip overlever. Overigens is er uiteraard niet alleen een verschil in Duits/Nederlandse humor perceptie. Engelsen hebben zo ook weer hun eigen nuances, net zoals andere volkeren. Op zich wel interessant om dat eens ergens een beetje uit te pluizen. Goed, dit even terzijde.

@jhnbk: welk aspect zou je willen bespreken/welke vraag zou je willen stellen?

[jhnbk]

@Veertje: kan je zo'n voorbeeld geven uit het boek van iets wat in Duitsland wel grappig zou zijn?

Ik zou wel eens graag willen weten wat iedereen vond van de opbouw van de spanning. Was dit de weinig? Te veel? Soms niet genoeg?

[Wien Ee]

Ik denk dat Schätzing de spanning in het boek zo opbouwt:

Hij schrijft zijn verhaal vanuit het perspectief van verschillende personages, die op verschillende plaatsen in de wereld rampen meemaken die ze maar moeilijk kunnen verklaren. Wij als lezer hebben daardoor meer overzicht, en kunnen vermoeden dat er een nog groter gevaar dreigt. In dat wij meer weten over het grote gevaar dat dreigt, dan de personages in het verhaal, zit een vorm van spanning zoals Hitchcock dat ook deed:

De kijker weet vaak meer dan de personages. Dit is misschien wel Hitchcocks belangrijkste truc om de spanning op te bouwen. Hitchcock omschreef hetzelf met het volgende voorbeeld:

Je ziet drie mannen aan een tafel zitten, op het laatste moment gaat er een bom af en de drie mannen zijn dood. De mannen schrokken en de kijker ook, niet meer dan dat. Maar nu doen we heteens heel anders: de kijker ziet door middel van een paar close-ups de bom onder de tafel hangen en weet nu meer dan de drie mannen. De bom heeft een tijdonsteking met klok waardoor er ook nog tijdsspanning ontstaat. De kijker wil tegen de mannen roepen tegen "kom op sta op, sta op" maar ze blijven gewoon zitten. Enkele tientallen seconden voor het ontploffen van de bom besluiten de mannen het gebouw te verlaten en de kijker slaakt een zucht van opluchting, maar op het laatste moment komt een van de mannen erachter dat hij zijn koffer in de kamer heeft laten staan en hij wil nog terug gaan. Op het laatste moment zegt een van de mannen tegen hem "ach laat dat koffertje maar zitten" en hij wordt zo van een wisse dood gespaard.

Suspense was volgens Hitchcock spanning waarbij de kijker meer wist dan de personages zelf. In iedere film van Hitchcock zitten talloze van dit soort momenten.

Schätzing geeft ons het grote overzicht waardoor we vermoeden dat er groot gevaar dreigt. Schätzing laat ons niet precies weten wat het grote gevaar is. Daar kunnen we nog naar raden, wat ik op zich ook weer spannend vind, omdat ik benieuwd ben of ik het uiteindelijk goed zal hebben voorspeld. De spanning zat dus wat mij betreft voor een deel ook in de nieuwsgierigheid die het boek opwekt. Toen ik eenmaal las van de tsunami, heb ik nog doorgelezen, omdat ik wilde weten of Nederland ten onder zou gaan.

Wat ik mis in het boek zijn personages waarmee ik mij gemakkelijk kan identificeren. Daardoor leef ik het verhaal niet echt mee; ik lees het boek daardoor nogal afstandelijk, zoals ik een theoretische tekst lees.

[Klintersaas]

Humor ontbrak inderdaad, nu je het zegt.

Inderdaad, maar dat vond ik niet erg. Het is namelijk een verhaal noch een onderwerp waarmee gelachen hoeft te worden. Humor kan leuk zijn, maar is niet in alle boeken even belangrijk.

Ik zou wel eens graag willen weten wat iedereen vond van de opbouw van de spanning. Was dit de weinig? Te veel? Soms niet genoeg?

Over de spanningsopbouw heb ik nogal gemengde gevoelens. Confusies vergelijking met Hitchcock is m.i. wel terecht en in dat opzicht vond ik de spanning zeker voldoende. Toch had ik wel last van de Tijl Uilenspiegelachtige evolutie in het boek. De gebeurtenissen in Tijl Uilenspiegel zijn in het begin ook redelijk geloofwaardig, worden naarmate het verhaal vordert steeds vreemder om te eindigen in complete absurditeit. De Zwerm begint eveneens relatief realistisch (vreemd gedrag van walvissen, ontdekking nieuwe diersoort) om via een (let op voor het understatement) nogal onalledaagse gebeurtenis (de tsunami) te veranderen in pure sciencefiction (een superintelligent en onverslaanbaar organisme).

Toch werd de spanning ongelooflijk afgezwakt door de tekst op de voor- en achterkant van (de Nederlandse vertaling van) het boek. Door het schrijven van "Een tsunami verwoest West-Europa" en "Al miljoenen jaren is de mens de dominante levensvorm op aarde, zonder een natuurlijke vijand van betekenis. Maar wat zou er gebeuren als de natuur dit verstoorde evenwicht zou herstellen? Als er een nieuwe soort ontstaat die intelligent is, zeer gevaarlijk en ongrijpbaar?" worden de hoogtepunten van het boek reeds verklapt. Een serieuze afknapper in dat opzicht.

[Assassinator]

@confusie:

Ik ben het over de humor met Klintersaas eens, het is zeker geen humoristisch onderwerp maar echt een soort Apocalypse onderwerp. Humor had ongepast geweest.

@Klintersaas:

Volgens mij was het ook niet bedoeld als serieus boek Maar meer een soort "what if" boek, iets om verder over na te denken. Ik ben het ook met je eens dat het stuk over de tsunami op de voor en achterkant beter weg had kunnen blijven. Je zag het in het boek van ongeloofelijk ver al aankomen, waardoor ik het me goed kon voorstellen dat vele in ieder geval bij dat stuk hun interesse verloren en afhaakten of delen oversloegen. Ik heb ook aardig wat bladzijdes overgeslagen, vooral degene met die uitgebreide beschrijvingen. Het hele onderwerp en de gedachten (die "what if" dus, als wij inderdaad niet zo oppermachtig zijn als we denken) die bleven hangen na het boek maakten dat toch ruimschoots goed, vandaar dat ik het eerder een 8 heb gegeven.

[WendyTje]

Ik heb het boek al een tijdje geleden gelezen. In het begin was ik meteen geintrigeerd, pakte het me en las ik vlot door, maar naarmate ik verder over de helft kwam ging het steeds moeizamer. Dit kwam mede omdat ik al wist wat er nou eigenlijk op de bodem van de oceaan zat, en daardoor heel vaak dacht: "Doe niet zo dom het is dat en dat." In plaats van: "ohhh wat leef ik vol spanning mee wat zou het zijn."

Ik vond de stukken over de rampen en de dieren heel goed en spannend, de echte gebeurtenissen pakten me wel. Ook de stukken over die wormen op de bodem van de zee waren heel goed te doen, maar de echte vergaderingen en gesprekken vond ik niet om door te komen, terwijl ik toch een wetenschappelijke achtergrond heb en vaak ook dit soort besprekingen meemaak (oke niet ECHT precies dat soort besprekingen ) Op de een of andere manier waren de gesprekken te saai en de wetenschappelijke info te overweldigend om lekker door te lezen.

Overall: best een goed boek, maar mij te langdradig, het had net zo goed (of misschien nog wel beter!) in de helft van het aantal paginas kunnen worden geschreven. Normaal verslind ik dikke boeken, maar hier had ik toch wel af en toe moeite mee. Jammer, want het verhaal is fantastisch.

Toch werd de spanning ongelooflijk afgezwakt door de tekst op de voor- en achterkant van (de Nederlandse vertaling van) het boek. Door het schrijven van "Een tsunami verwoest West-Europa" en "Al miljoenen jaren is de mens de dominante levensvorm op aarde, zonder een natuurlijke vijand van betekenis. Maar wat zou er gebeuren als de natuur dit verstoorde evenwicht zou herstellen? Als er een nieuwe soort ontstaat die intelligent is, zeer gevaarlijk en ongrijpbaar?" worden de hoogtepunten van het boek reeds verklapt. Een serieuze afknapper in dat opzicht.

Precies de reden dat ik in het voorstel-topic had aangeraden de nl kaft niet te lezen/eraf te halen, want dat is ongelofelijk zonde. Een duitse collega had dit boek (in het duits dus) gelezen en raadde het me aan, maar daar staat op de cover dus helemaal niets dat iets weggeeft, en was voor haar dus vele malen spannender.

[Wien Ee]

... , maar het lijkt me leuker om iedereen een vraag te laten formuleren, die we vervolgens beantwoorden. Om toch een beetje overzicht te houden is het wellicht handig als jhnbk (willekeurig gekozen) na het "rondje vooraf" begint met het formuleren van een vraag waarop iedereen kan antwoorden. Vervolgens geeft hij de "pen" door aan de volgende deelnemer voor het formuleren van een vraag etc.

Nu is de "pen" weliswaar niet aan mij doorgegeven, maar omdat de bespreking van het boek is stilgevallen, neem ik het initiatief, en formuleer de volgende vraag:

Wat vonden jullie van de keuze van de karakters in het boek van Schätzing. Zijn ze geloofwaardig? Kon je je met hun identificeren? Zijn ze goed gekozen om het verhaal te vertellen, en de spanning in het boek op te bouwen? Wat vond je ervan dat halverwege het boek twee karakters door een ramp werden getroffen (Tina Lund, Clifford Stone).

Ter herinnering: de karakters in de zwerm (wikipedia, duits)