Ik vind dat respect voor andere personen altijd een belangrijk punt is. Zonder kunnen we niet discussiëren. Als snel zou echter de vraag volgen over bijvoorbeeld het ophangen van homo's in sommige streng islamitische landen (ik wil hier reeds anticiperen op dit heikele punt). In hoeverre is dit een uiting van cultuur? In hoeverre mag men deze cultuur verbinden met een godsdienst? Moet men hier nog steeds respect voor opbrengen?"Moet men respect hebben voor de culturen, normen, waarden en daaruit volgende wetten van een ander, of moeten men proberen haar eigen normen en waarden zoveel als mogelijk te verspreiden, omdat men die normen en waarden als "goed" acht?"
Het eerste deel houdt in dat je in jouw ogen absurde, soms mensonterende situaties toelaat, het tweede deel houdt in dat jij voor een ander wil bepalen wat "goed" is en hem daarmee de vrijheid van mening of zelfs cultuur ontzegd.
De dominantie die het tweede deel vormt van de vraag, is iets dat mij ook niet bevalt. Een cultuur is niet noodzakelijk beter dan een andere in alle aspecten, ik zou zelfs zeggen dat dit schier onmogelijk is. Je eigen waarden opdringen kun je dan ook niet. Bovendien gaat het opdringen van waarden, fundamenteel in tegen sommige van die waarden (dit geldt voor vele culturen).
Ik vind cultuurrelativisme echter ook een fout uitgangspunt, omdat het reële gevaren inhoudt. Als (als!) een bepaalde bevolkingsgroep in verregaande mate als ondergeschikt wordt gezien en ook zo behandeld wordt, en dit onweerlegbaar een aspect vormt van een bepaalde cultuur, mag men dit punt dan niet bekritiseren, omdat de eigen cultuur andere voorschriften heeft? Dan is alles goed en kan men nergens kritiek op hebben. Het is duidelijk dat dit onhoudbaar is.
Dit is duidelijk een ethisch dilemma waarbij twee standpunten tegenover elkaar komen te staan:
Inderdaad: waarom? En de andere poot, een mogelijk verwijt van arrogantie:Waarom moeten wij daar begrip voor op brengen? Waarom dat niet bestempelen als ouderwets?
Het probleem is dat er geen universeel aanvaarde standaarden zijn voor de beoordeling van een culturen. Een kritische analyse van een cultuur gebeurt ofwel door iemand die buiten die cultuur staat, en niet ontsnapt aan zijn eigen culturele disposities (cultuur-egocentrisme loert hier om de hoek) ofwel door iemand binnen die cultuur, maar dit is vanzelfsprekend een zeer moeilijke positie.Heezen schreef:Ik zei niet arrogant tegen je mening, ik zei dat het arrogant was dat je zo neerbuigend neerkijkt op mijn (onze) mening. (...)
En als je [bepaalde aspecten van de islam] belachelijk vindt, prima, maar je hebt het recht niet je met de Islam te bemoeien.
Ik vind dat het argument hier een centraal gegeven moet zijn. Als men zijn visie voor bepaalde aspecten van een cultuur die niet de zijne is, onderbouwt, en op die manier bepaalde punten van kritiek voorziet (dus niet alleen maar omdat ze ingaan tegen aspecten van de eigen cultuur), moet dit kunnen. De stellingname dat kritiek niet kan is onhoudbaar, het argument dat men redeneert vanuit een cultureel bepaalde visie dient men op te vangen door voldoende onderbouwing. Dan is de ander verplicht te reageren met argumenten, en kan deze ook vanuit zijn eigen onderbouwde visie aspecten van de andere cultuur op de korrel nemen.
Ik wil nog even opmerken dat ik met "de een" en "de ander" niet wil polarisen. In termen van een discussie is het echter zo goed als onmogelijk om niet te differentiëren tussen twee standpunten.
Ik hoop dat we hier tot een werkbare conclusie kunnen komen.
