Uitspraak jaartallen vanaf 2000

[Franklin]

Ik zit met een probleempje. Ik heb niet kunnen vinden dat het al eerder door iemand aan de orde is gesteld, vandaar deze posting.

Ik spreek als vrijwilliger boeken in voor mensen met een leeshandicap. Die worden dan als CD verspreid in de doelgroep.

Nu zitten er in die boeken ook dikwijls jaartallen.

Tot en met 1999 was er geen probleem bij het uitspreken daarvan; men zei gewoon negentien-negenenegentig.

Ook 2000 is eenduidig: tweeduizend.

Maar voor de jaartallen daarna kan het op twee manieren: 2008 kan als tweeduizend-acht (of ook wel tweeduizend-en-acht) maar ook als twintig-acht.

Eigenlijk wil ik weer verder op de oude wijze: dus bijvoorbeeld twintig-negenentwintig voor 2029.

Ik hoor dit af en toe zo gedaan worden, naar mijn idee vooral in België (?).

In het Engels gebeurt het vrij algemeen, maar dan alleen voor jaartallen vanaf 2010 (twenty-ten). Dit is natuurlijk omdat in het Engels 2008 niet kan worden uitgesproken als twenty-eight zonder verwarring te scheppen met 28.

Maar... kan het in het Nederlands nu al op mijn manier?

De boeken die ik voorlees worden waarschijnlijk nog vele jaren beluisterd, dus ook als het door iedereen weer zo wordt gedaan als in de vorige eeuw. Maar op dit moment klinkt het nog wat vreemd, zo zeggen sommigen mij althans. Moet ik dat tijdelijke ongemak maar op de koop toe laten nemen door de 'lezers'?

Wat is de mening van de forumleden?

Groet, Franklin.

[ypsilon]

Ik heb nog nooit iemand "twintig-iets" horen zeggen, en het klinkt me dan ook vreemd in de oren (nou ja, in mijn hoofd, als ik het lees). Ik vind voorlopig op geen officiële of algemeen aanvaarde bronnen iets over een dergelijke uitspraak. Als het aan mij lag, zou ik niet afwijken van het meest gehanteerde, "tweeduizend (en) ... ".

[zpidermen]

2100 spreek je uit als eenentwintighonderd, maar 2000 spreek je altijd uit als tweeduizend en nooit als twintighonderd. Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor 1100 (elfhonderd) en 1000 (duizend, maar niet tienhonderd). Dus ik zou 2008 gewoon als tweeduizendacht uitspreken. Dat begrijpt tenminste ook iedereen.

[Franklin]

Bedankt, ypsilon voor je reactie. Je hoort het echt wel af en toe, maar officieel - nee, daar heb ik ook niks over gevonden. Als je googlet op "twintig acht" vind je wel nieuwjaarsgroeten en dergelijke voor 2008. Maar op het Net wordt natuurlijk zelden spreektaal geschreven...

Het advies om de behoudende manier te gebruiken klinkt op dit moment logisch - maar hoe zullen de mensen die "mijn" boeken over tien of twintig jaar beluisteren het vinden, als iedereen waarschijnlijk inmiddels over twintig-twintig praat i.p.v. over tweeduizend-twintig? Want dat wij de Angelsaksiche uitspraakwijze gaan overnemen staat voor mij wel vast. Ik heb de wereldleiders Bush en Brown beide al horen praten over twenty-twelve resp twenty-eleven in hun toekomstvisies, en ook vele andere Engelstaligen.

De argumentatie van jou, zpiderman, begrijp ik wel en als wiskundige ben ik het er helemaal mee eens. Maar het gaat hier niet zozeer om een logische wijze van benoemen van duizend- of honderdtallen in de jaarnummers, maar om hoe snel wij met z'n allen de verkorte uitspraak van twintig-iets i.p.v. tweeduizend-iets zullen oppikken. Nogmaals: in het Engels is het al heel gewoon, en daar praten ze echt ook niet over twenty-hundred.

Ik stel de vraag ook nog maar even aan de mensen van de Taaladviesdienst van het Genootschap Onze Taal. Misschien hebben die er al over nagedacht...

Vr. groet, Franklin.

[Johan2]

Kijken naar hoe we oude jaartallen uitspreken lijkt mij het simpelst:

negentienacht, achttienacht....dertienacht

waarbij we naarmate heet jaartal minder vaak gebruikt wordt eerder geneigd zijn honderd niet weg te laten,

dus eerder dertienhonderdachtennegentig dan negentienhonderdachtennegentig;

tenslotte is afkorten een zaak van efficiëntie (smstaal).

eerder:

twaalfhonderdacht en elfhonderdacht

(door het ontbreken vaan de vertrouwde tien)

dan

twaalfacht en elfacht

hoewel die ook wel voorkomen, zeker onder mediëvisten (efficiëntie argument)

maar nooit:

tienacht

omdat we daar, zoals Z al zei, niet het gebruikelijke honderd is weglaten en we het dus niet op basis van analogie als jaartal herkennen.

Dus:

nooit:

twintigacht

tenzij dit in de toekomst als neologisme in onze taal haar intrede zal doen

maar in de toekomst zeker weer wel

eenentwintigacht

(bij leven en welzijn).

[Rhiannon]

Ik ben het volledig met zpidermen eens, in mijn werk als stewardess kom ik veel mensen tegen die de meest uiteenlopende uitspraken hebben van het Nederlands, en ook ik ben nog nooit iemand tegengekomen die twintighonderd zei voor tweeduizend (behalve dan als het gaat om twintighonderd uur als we het hebben over vertrek of aankomst van een vliegtuig, maar dat is nou eenmaal de gewoonte in de luchtvaart, daar zeg je nulnegentwintig als je 9.20 uur bedoelt).

Dus gewoon tweeduizend(en)acht, tweeduizendeenenveertig en straks eenentwintighonderd.

[Benm]

Maar wordt het dan bijvoorbeeld vijventwintighonderdvijftig, of tweeduizendvijfhonderdvijftig?

Bij gebruik anders dan jaartallen zegt men vrijwel nooit (een)duizendvijfhonderd (afgezien van formeel gebruik voor geldbedragen), maar wel tweeduizendvijfhonderd.

[Rhiannon]

Ik zou inderdaad zeggen vijfentwintighonderddrieëntachtig en niet tweeduizend enz.

We hebben het toch ook over vijftienhonderdachtenvijftig.

[Erik Leppen]

2100 spreek je uit als eenentwintighonderd, maar 2000 spreek je altijd uit als tweeduizend en nooit als twintighonderd. Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor 1100 (elfhonderd) en 1000 (duizend, maar niet tienhonderd). Dus ik zou 2008 gewoon als tweeduizendacht uitspreken. Dat begrijpt tenminste ook iedereen.

"Tweeduizend honderd" voor 2100 en "duizend honderd" voor 1100 lijken me eveneens niet fout. En als je het zo bekijkt dan is tweeduizend alleen maar logisch (het zit tussen duizend negenhonderd en tweeduizend honderd in).

Dat er ook een uitspraak "negentienhonderd" bestaat, en die is verbasterd tot "negentien-", tja ...

[ypsilon]

Dat er ook een uitspraak "negentienhonderd" bestaat, en die is verbasterd tot "negentien-", tja ...

Voor jaartallen is dat de standaard, omdat je doorgaans telt in eeuwen.

[steve]

Ik als Belg heb nog nooit iemand twintig acht horen zeggen ofzo. Ik denk dat tweeduizend-en-acht (mss ook een beetje typisch vlaams om daar 'en' te zetten, zoals ook honderd-twee en honderd-en-twee: is dat ook typisch voor 'onder en boven de rivier'?). Wij zeggen ook vaak voor jaartallen die lang geleden zijn bv in de 14de eeuw: duizend-vierhonder-drieënvijftig voor 1453 bv. daar zou ik nooit veertien-honderd-drieënvijftig zeggen. Maar misschien is dat ook weer typisch van mijn streek ofzo.

[Veertje]

Persoonlijk gevoel van hoe we jaartallen "zien" verborgen:

Verborgen inhoud

Ik denk dat het er vanaf hangt hoe wij een getal het snelst "zien". Ik kan me zo voorstellen dat je "2002" , als je het leest, het snelst vertaalt naar: "tweeduizendtwee" ipv "twintig(en)twee", omdat ik denk dat je, door de twee nullen achter elkaar, dat getal niet zo gauw zult splitsen in een twintig en een twee. Dat "zie" je gewoon niet zo snel. En omdat je dat doorgaans niet zo snel ziet, zul je het getal dan ook niet als zodanig uitspreken.

Bij 2012 wordt het al gecompliceerder. Daar kan ik me voorstellen dat men zowel "twintigtwaalf" ziet als "tweeduizend(en)twaalf".

Bij 2112 is de stap het snelst gemaakt naar "eenentwintigtwaalf" ipv "tweeduizendeenhonderd(en)twaalf". Deze keer komt dat doordat je "eenentwintigtwaalf" gewoon sneller uit je mond hebt.

Bij 2102 geldt eigenlijk hetzelfde.

Dat "en" ertussen plaats je daarnaast eerder bij de tweede optie, dan bij de eerste. Omdat je (psychologisch) bij de eerste optie het getal gewoon in tweeën splitst en dus twee getallen achter elkaar opnoemt. Waarbij "eenentwintigentwaalf" dan meer als een optelsom zou klinken dan een getal.

Plaats je er echter "honderd" tussen, dus "eenentwintighonderdtwaalf", dan is het woordje "en" weer een keuze, al dan niet afhankelijk ervan hoe je zelf het uitgesproken getal het "snelst" voor je ziet en het duidelijkst ervaart.

Goed, e.e.a. is m.i. persoonlijk. Dus:

Als ik jaartallen zou moeten inspreken op een medium zou ik kiezen voor in "duizenden" spreken bij de milennia, en zogauw er een eeuw bijkomt of afgaat, in "honderden" gaan spreken, waarbij ik het woord "honderd" zou gebruiken. M.i. is dat de optimale combinatie tussen "hoe het gedaan wordt" en "duidelijkheid".

Dus:

2002 - tweeduizend(en)twee

2012 - tweeduizend(en)twaalf

2102 - eenentwintighonderd(en)twee

2112 - eenentwintighonderd(en)twaalf

Dit is tevens het meest consequent omdat je jaartallen in de "honderden" niet duidelijk kunt benoemen zonder het woordje "honderd":

802 - achthonderd(en)twee

Het woordje "en" is dan een persoonlijke keuze. Al zou ik die zelf weglaten want ik denk dat men 1099 eerder zal uitspreken als: duizendnegenennegentig" dan als" duizendennegenennegentig". Dus in het kader van consequentie zou ik ook het woordje "en" weglaten.

P.S.: het sterkste argument is wellicht dat je nooit iemand voor 1999 zult horen zeggen: (een)duizendnegenhonderdnegenennegentig. Wij zeggen allemaal: negentienhonderdnegenennegentig. En als je dan consequent wilt zijn is bovenstaande manier misschien wel de beste.

[Franklin]

Ieder bedankt voor zijn of haar reactie.

Ik heb besloten de jaartallen, die ik moet inspreken op media die nog vele jaren lang beluisterd zullen worden, tot en met 2009 uit te spreken als bijvoorbeeld tweeduizend-(en)-negen.

Voor jaartallen vanaf 2010 gebruik ik twintig-tien enzovoorts, omdat ik er zo goed als zeker van ben dat we het gebruik van tellen in eeuwen plus jaren weer snel zullen oppikken. Al is het alleen maar omdat de Engelsen en Amerikanen het ook doen, nu al, voor jaartallen vanaf 2010.

Engelstaligen kunnen het niet doen voor de jaartallen tussen 2001 t/m 2009 omdat dat verwarring zou geven met 21 t/m 29, anders gebeurde het waarschijnlijk nu ook al.

Dit in tegenstelling tot Nederlandstaligen: wij hebben die verwarring in elk geval niet. Maar omdat je het nu nog zo weinig hoort, conformeer ik me maar aan de communis opinio. Die zal zich de komende vijf jaar wel aanpassen

Franklin

[Antoine47]

Ik vind Franklin's besluit niet in overeenstemming met de teneur van de reacties. Omdat we ook niet tien-tien zeggen als we het over duizend-en-tien hebben, moeten we ook niet twintig-tien gaan zeggen. Vanaf eenentwintig gaat het weer wel, door "honderd" weg te laten. Als vijftientweeenzeventig mag, maar eenentwintigtweenzeventig ook.

Als mensen als Bush en Blair het al hadden over "twenty-twelve" enz., is dat geen reden om dat in het Nederlands ook te gaan doen. Er worden al genoeg lelijke anglicismen gebruikt in het Nederlands. Ik denk dat we aan "tweeduizend" vastzitten, deze eeuw.