Kierkegaard: "Het grote weten"

[theoriegeladen]

Er is een soort weten, zo aanmatigend, dat het in de wereld van de geest dezelfde willekeur wil invoeren als die waaronder de uiterlijke wereld zucht. Het vindt dat het voldoende is het grote te weten, andere inspanningen worden niet vereist. Maar daarom krijgt het ook geen brood, het komt om van de honger, alles wat het aanraakt verandert in goud. En wat weet zulk weten eigenlijk?Er zijn vele duizenden Griekse tijdgenoten en ontelbaar vele in de latere geslachten geweest die alle triomfen van miltiades kenden, maar er was er maar een die daar niet van kon slapen. Er zijn talloze geslachten geweest die het verhaal van Abraham woord voor woord van buiten kenden, maar hoe velen hield dat uit de slaap? (Kierkegaard, vrees en beven, problemata: voorlopige ontboezemingen)

Mooi stukje tekst, maar wat wordt precies bedoelt met dat grote? Bestaat er ook een het kleine weten?

[yopi]

Ik vermoed een soort omkering van het gezegde: "De mens leeft niet van brood alleen"; dus: De mens leeft niet van geest alleen. Het grote is alomvattend, het kleine de eigen existentie.

Religiekritiek van Kierkegaard denk ik dus.

Het grote: abstract (God & De Wereld/Kosmos)

Het kleine: concreet (Het eigen bestaan)

[Wire31]

Het kleine weten is het individuele weten, het grote weten is het collectieve weten. In de westerse filosofie gaat de rede niet bepaald dunnetjes over individuele waarnemingen heen. De rede zeeft, met name in wetenschappelijke boeken, het leven uit het individuele weten, het waarnemen. Zie "Zijn als handeling - Vrij naar Spinoza".

Het gehele weten als handeling in de tijd is een voortdurend komen en gaan van waarneming en rede. Empirie en koude logica. Wie, zoals Kierkegaard lijkt te doen, het weten autonomie toekent zal soms lastig slapen als zijn of haar gedachtes, die ik overigens als kennis, als weten, beschouw, in zijn of haar hoofd aldus hun ding doen, autonoom, zonder inmengen dus van hij of zij die zo graag slapen wil. Maar zo zijn de gedachtes niet. Gedachtes zijn waargenomen waarnemingen en waarnemen kun je oefenen.

Wat je ook kunt doen: een menslijke handeling willekeurig noemen. Dan begeef je je wel op het hellend vlak van Babylon. Ik bedoel: Je kunt het wel zeggen, maar het antwoord op de zo volgende vraag bepaalt de warmmenselijkheid ervan: wordt het feitelijk door mensen gezegd en zo ja, bedoelen zij het zelfde en zo ja, wat is dat dan? In dit geval struikelen we al over de eerste horde volgens mij. Dat is niet zo: Men noemt een handeling niet willekeurig, men noemt haar soms onwillekeurig. Men zegt niet “Willekeurig veegde zij haar hand af aan haar broek.” In zo’n zin gebruikt men over het algemeen het woord "onwillekeurig". Het woord "willekeurig" heeft over het algemeen betrekking op een voorwerp. Op een lichaam.

[theoriegeladen]

Ik denk dat ik een oplossing heb gevonden voor het grote weten. Het is misvatting Kierkegaard te scharen onder de existentialisten. Kierkegaards kritiek is een kritiek op het onverschillige(hij noemt dat willekeur). Kierkegaard wil een intensivering van het bestaan; het is niet voldoende te bestaan, er moet ook iets meegedaan worden. Hij concludeert dat daarvoor een handeling nodig is. Dus voor de intensivering van het bestaan dient gewerkt te worden. In feite is de kritiek dus een kritiek op het deductionisme, op algemene wijsheden.

Deze redenering past ook wel weer bij de info die ik heb over Kierkegaard, dat hij een romanticus was en vooral oog had voor het bijzondere.

Wat me opvalt is dat hij vervolgens niet verwijst naar een vorm van inductie, maar een soort ethiek suggereert.

ps De rede dat ik niet op wire31 reactie heb gereageerd is dat ik vermoedde dat de discussie dan zou uitlopen op een determinstische qm discussie.