Bijvoorbeeld

[Klintersaas]

Het is niet iets waar ik m'n vinger op kan leggen en hoe langer ik ernaar kijk, hoe normaler hij lijkt, maar instinctief haperde er iets.

[taalprof]

Wat mij al langer verontrust (als dit mijn enige zorgen zijn dan zit het wel goed volgens mij) is de plaats van 'bijvoorbeeld' in een zin. Pas geleden werd ik weer met deze horror geconfronteerd toen ik bezig was een stukje van een artikel te schrijven. De zin zonder 'bijvoorbeeld':

Zo worden sommige kinderen naar de fysiotherapeut verwezen

Nu wil ik in deze zin bijvoorbeeld zetten, omdat ze veel meer behandelingen kunnen krijgen dan alleen de fysiotherapeut. Ik loop dan tegen drie mogelijkheden aan, waarvan mijn taalgevoel niet helemaal weet welke de beste is:

1) Zo worden bijvoorbeeld sommige kinderen naar de fysiotherapeut verwezen

2) Zo worden sommige kinderen bijvoorbeeld naar de fysiotherapeut verwezen

3) Zo worden sommige kinderen naar bijvoorbeeld de fysiotherapeut verwezen

Welke is de juiste? Of is er geen goed en fout? Zo nee, welke is volgens jullie taalkundig gezien

het meest esthetisch?

Zin (2) is de neutrale plaats voor bijwoordelijke bepalingen. Omdat 'bijvoorbeeld' een zogeheten "focusbepaling" kan zijn, die een contrast met andere mogelijkheden benadrukt ('sommige' maar niet 'alle', 'kinderen' maar niet 'ouders', 'fysiotherapeut' maar niet 'huisarts'), zijn er ook andere plaatsingen mogelijk.

Waar de focus ligt in zin (2), als er al een focus is, kan uitgedrukt worden met de intonatie (bijvoorbeeld nadruk op 'kinderen'). De alternatieve plaatsing van de focusbepaling in (1) trekt de focus toe naar (een van de elementen in) de woordgroep 'sommige kinderen', en de alternatieve plaatsing van de focusbepaling in (3) trekt de focus toe naar de woordgroep 'de fysiotherapeut'.

In (2) zijn dus alle betekenissen nog open, in (1) is focus op 'fysiotherapeut' heel onwaarschijnlijk (dan moet je wel heel sterke nadruk daarop leggen), en in (3) is focus op 'sommige kinderen' (of geen focus) onmogelijk.