Mens(elijk)heid

[Stanneke]

Jacquesvd heeft gelijk: de correcte vertaling van ‘crimes against humanity’ is inderdaad ‘misdaden tegen de mensheid’ .



Officiële rechtsgeldige vonnissen worden door het Internationale Strafhof uitsluitend in het Engels of Frans geveld, alle andere talen zijn ‘slechts’ vertalingen.

Zoveel voor het juridische waar taalprof zich niet over uitspreekt maar ongeacht de discussie over hoeveel keer elk van beide uitdrukkingen op het Internet voorkomt dient men bij verslaggeving de begripsinhoud wel juist te vertalen en dat is ‘tegen de mensheid’. In modern Nederlands hebben ‘menselijkheid’ en ‘mensheid’ verschillende betekenissen. Op dit taalkundig aspect gaat taalprof niet verder in, behalve dat menselijkheid ooit wel eens mensdom betekend zou hebben, maar dat is nu niet langer het geval zodat nu eigenlijk alleen ‘tegen de mensheid’ kan, te meer daar dit rechtsbegrip voor eerst opduikt nadat de door taalprof aangehaalde oude betekenis van 'menselijkheid' al als archaisch gold.



Dit is trouwens ook de reden waarom het Internationale Strafhof zelf in zijn Nederlandse teksten en in weerwil van hetgeen de taalunie zegt (taalkundige en geen juridische doelstelling!) op zijn infofiche over ‘tegen de mensheid spreekt’.

[taalprof]

Jacquesvd heeft gelijk (...) infofiche over ‘tegen de mensheid spreekt’.

Bij vertaling geldt dat je geen losse woorden moet vertalen maar betekenisvolle eenheden. Ik constateer dat de discussie hier lijkt te gaan over het feit dat "misdaden tegen de mens(elijk)heid" volgens u niet voldoende een betekenisvolle eenheid is om in zijn geheel te vertalen. Jacquesvd en u pleiten voor een vertaling waarin de afzonderlijke woorden worden vertaald overeenkomstig de betekenis die ze aan het hele begrip bijdragen. Dat is een valide argumentatie, maar hij hoeft niet doorslaggevend te zijn. Het tegenovergestelde standpunt is dat 'misdaden tegen de menselijkheid' inmiddels (blijkbaar in België vooral in de laatste 10 jaar) zo'n vaste verbinding is geworden dat de Nederlandstalige taalgebruiker die combinatie als een eenheid ervaart, en ook interpreteert. De door u veronderstelde verwarring, die zijn oorsprong vindt in de huidige betekenissen van de woorden 'mensheid' en 'menselijkheid,' treedt dan niet op.

[jacquesvd]

Bij vertaling geldt dat je geen losse woorden moet vertalen maar betekenisvolle eenheden. Ik constateer dat de discussie hier lijkt te gaan over het feit dat "misdaden tegen de mens(elijk)heid" volgens u niet voldoende een betekenisvolle eenheid is om in zijn geheel te vertalen. Jacquesvd en u pleiten voor een vertaling waarin de afzonderlijke woorden worden vertaald overeenkomstig de betekenis die ze aan het hele begrip bijdragen. Dat is een valide argumentatie, maar hij hoeft niet doorslaggevend te zijn. Het tegenovergestelde standpunt is dat 'misdaden tegen de menselijkheid' inmiddels (blijkbaar in België vooral in de laatste 10 jaar) zo'n vaste verbinding is geworden dat de Nederlandstalige taalgebruiker die combinatie als een eenheid ervaart, en ook interpreteert. De door u veronderstelde verwarring, die zijn oorsprong vindt in de huidige betekenissen van de woorden 'mensheid' en 'menselijkheid,' treedt dan niet op.

Akkoord dat het bij vertalingen niet om losse woorden maar betekenisvolle eenheden moet gaan. Maar is dit hier wel het geval? Nagenoeg iedereen verstaat onder ‘menselijkheid’ wat nu in Van Dale staat en dat is niet wat het officiële rechtsbegrip dekt: daarin wordt wel degelijk gezegd dat het om misdaden gaat die zo zwaar zijn dat zij de mensheid in haar geheel schaden. Bij ‘menselijkheid’ denkt men aan het schenden van de menselijke waardigheid, wat reeds het geval is bij zware individuele misdaden maar daarom niet tot vervolging door het Internationale Strafhof leidt omdat dat Gerechtshof zich uitsluitend bezighoudt met misdaden zoals oorspronkelijk bepaald door het militaire tribunaal van Nürnberg en die boven 'gewone onmenselijke misdaden' uitstijgen doordat zij beschouwd worden de mensheid in haar geheel schade toe te brengen.

Aan de oorsprong van dit rechtsbegrip ligt dus duidelijk de wil een onderscheid te maken tussen “gewone misdaden tegen de menselijkheid” en misdaden van het kaliber Holocaust die ter onderscheiding “misdaden tegen de mensheid” als etiket meekrijgen. Dit blijkt overduidelijk uit de Engelse tekst van het Rome Statuut die ik eerder aangehaald heb.

Bij gebruik van 'tegen de menselijkheid' gaat dat onderscheid in de benoeming van het soort misdaden waarover het gaat verloren en welke goede reden kan men dan bedenken om zoals de taalunie doet 'tegen de mensheid' af te keuren?

Dat 'tegen de menselijkheid' de laatste jaren aan een opmars in Vlaanderen bezig was, ligt toch wel aan de pers en de scholen, maar wordt misschien nu een halte toegeroepen door de beslissing van bvb. Knack om opnieuw 'tegen de mensheid' te gaan schrijven.

Voor de geïnformeerde lezer of toehoorder maakt het misschien niet zo veel uit, maar dat hierbij het onderscheid tussen beide uitdrukkingen verloren dreigt te gaan voor de gemiddelde lezer/toehoorder is geen goede zaak te meer daar ondanks de door u geciteerde en daadwerkelijke opmars van 'tegen de menselijkheid' de betrachte eenheid er niet zal komen zo lang vele 'expert-gebruikers' zoals het Belgische Strafwetboek, het Internationale Strafhof zelf, het Europese Parlement in zijn officiële vertalingen, etc. de juiste vertaling in officiële stukken blijven hanteren. Trouwens, verschillende Nederlandse persorganen gebruikten vorige augustus bij de aanhouding van Karadzic beide termen door mekaar: in hun inleidende tekst 'tegen de menselijkheid' en bij het citeren 'tegen de mensheid'

U mag ook niet over het hoofd zien dat in meertalige landen zoals België en Zuid-Afrika bij de vertaling uit uitgerekend de twee officiële talen Frans en Engels de wil bestaat de betekenisinhoud uit die talen te behouden. Daarom in het Zuid-Afrikaans 'teen die mensdom' en in het Belgische Strafwetboek 'tegen de mensheid'.

Het bovenstaande illustreert naar mijn gevoel voldoende dat er ten minste door een deel van de bevolking en zoals bij het onderzoek door taalpost gebleken, het meest taalgevoelige, een betekenisverschil wordt aangevoeld waaruit toch moet volgen dat wat u 'de betekenisvolle eenheid' noemt bij 'tegen de menselijkheid' niet goed genoeg overeenstemt met de betekenis in de officiële talen.

Het zich aansluiten bij het internationaal gangbare schept eenheid van begrip en herstelt een onderscheid dat niet onbelangrijk is. Zoals U eerder opmerkte, gebeuren taalverschuivingen initieel zeer langzaam om vanaf een bepaald moment te accelereren. Dat is precies wat in Vlaanderen gebeurd is en weshalve dit onderwerp recent onder de aandacht van een aantal mensen gekomen is, die voorheen niet eens opgemerkt hadden dat er een verandering aan het gebeuren was.

[Stanneke]

Bij vertaling geldt dat je geen losse woorden moet vertalen maar betekenisvolle eenheden. Ik constateer dat de discussie hier lijkt te gaan over het feit dat "misdaden tegen de mens(elijk)heid" volgens u niet voldoende een betekenisvolle eenheid is om in zijn geheel te vertalen. Jacquesvd en u pleiten voor een vertaling waarin de afzonderlijke woorden worden vertaald overeenkomstig de betekenis die ze aan het hele begrip bijdragen. Dat is een valide argumentatie, maar hij hoeft niet doorslaggevend te zijn. Het tegenovergestelde standpunt is dat 'misdaden tegen de menselijkheid' inmiddels (blijkbaar in België vooral in de laatste 10 jaar) zo'n vaste verbinding is geworden dat de Nederlandstalige taalgebruiker die combinatie als een eenheid ervaart, en ook interpreteert. De door u veronderstelde verwarring, die zijn oorsprong vindt in de huidige betekenissen van de woorden 'mensheid' en 'menselijkheid,' treedt dan niet op.

Als je 'eine Gänsehaut bekommen' vertaalt met 'kippenvel krijgen' heb je twee betekenisvolle eenheden die mekaar volledig dekken ook al is een kip geen gans omdat iedereen spontaan hetzelfde beeld voor ogen krijgt dat hier wordt uitgedrukt. Dit is niet zo met 'tegen de menselijkheid' en 'tegen de mensheid' omdat men onder 'menselijkheid' en 'mensheid' spontaan twee verschillende begrippen verstaat, waarbij men bij 'tegen de menselijkheid' even goed of zelfs eerder denkt aan bv. pedofiele lustmoordenaars als Dutroux en niet aan de allerzwaarst denkbare misdaden, nl. zulke tegen de mensheid voor dewelke met het tribunaal van Nürnberg een speciaal rechtsbegrip 'misdaad tegen de mensheid' annex Gerechtshof werd gecreëerd.

Het ergerlijkste is daarbij dat de VRT een bestaande, perfect aan het Nederlandse taaleigen beantwoordende uitdrukking die decennia lang de enige of toch ten minste zeer dominante was in Vlaanderen wil vervangen zien door een minder accurate door de taalunie aanbevolene met een motivatie, die pertinent fout is (zij pretenderen het internationaal gangbare te willen volgen!) en dat de taalunie zelf het zelfs presteert deze correcte bestaande uitdrukking af te keuren ondermeer met de mededeling dat dergelijke misdaden nooit tegen de hele mensheid tegelijk worden gepleegd, wat nog al wiedes is maar verder kant noch wal raakt want zoals iemand al opmerkte: bij smaad aan de politie zijn ook nooit alle poltieagenten tegelijk beledigd geweest.

Dit is de wereld op zijn kop! Als er dan toch een instituut bestaat dat 'goed Nederlands' wil bevorderen zou het misschien wel 'tegen de menselijkheid' kunnen tolereren omdat het al zo lang in Nederland bestaat maar zeker de correcte en bovendien internationaal gangbare uitdrukking 'tegen de mensheid' moeten aanbevelen in algemeen taalgebruik.

Soms kan men een betekenisvolle eenheid als 'tout ce beau monde' niet exact weergeven en moet men iets benaderends bedenken, maar in dit geval bestond de perfect corresponderende Nederlandse betekenisvolle eenheid en wil men ze vervangen zien. Begrijpe wie kan.

Wat vertaalkunde betreft mag men toch stellen dat bij het vertalen met betekenisvolle eenheden men nog altijd de hoogst mogelijke tektstgetrouwheid moet betrachten. 'Tegen de mensheid' beantwoordt hier perfect aan en dient mijns inziens hoedanook de voorkeur te genieten, zo het 'tegen de menselijkheid' al niet zou moeten vervangen door een omkering van de nu al jaren op de VRT lopende campagne.

[jacquesvd]

Volgens onderstaand bericht zal de VRT vanaf vandaag opnieuw ‘misdaden tegen de mensheid’ zeggen conform de betekenis in de officiële talen, het Belgische strafwetboek en het gebruik bij het Internationale Strafhof zelf zoals moge blijken uit bijgevoegde link die illustreert dat alle officiële Nederlandse vertalingen ‘tegen de mensheid’ zeggen. http://www.dutchbat3.nl/index.php?option=c...01&Itemid=2 (Ctrl+ klikken)

Wat is trouwens nog de relevantie van de historische juridische Nederlandse term (een verkeerde vertaling) als alle processen over ‘misdaden tegen de mensheid’ uitsluitend voor het Internationale Strafhof in het Engels of het Frans gepleit worden en Nederlandse vertalingen, voor zover ze nodig zijn, dan wel bij de internationaal gangbare betekenis ‘tegen de mensheid’ blijven?

Ook de taalunie die haar advies al een eerste keer aangepast had en haar afkeuring van ‘tegen de mensheid’ teruggenomen, zal nu in het licht van de vaststelling dat het Internationale Strafhof zelf het inderdaad bij ‘tegen de mensheid’ houdt haar advies opnieuw bekijken.

________________________________________

Van: ***

Verzonden: woensdag 14 oktober 2009 8:32

Aan: Jacques Van Damme

Onderwerp: RE: Misdaden tegen de mensheid

Geachte heer Van Damme,



Ik heb vandaag een bericht naar alle nieuwsredacties gestuurd dat we het over mensheid hebben.



Met vriendelijke groeten,



***



________________________________________________________________________________

_______________________

*** - Taaladviseur - VRT -

[E.Desart]

Volgens onderstaand bericht zal de VRT vanaf vandaag opnieuw ‘misdaden tegen de mensheid’ zeggen conform de betekenis in de officiële talen, het Belgische strafwetboek en het gebruik bij het Internationale Strafhof ........

Jacques,

Vind ik echt knap gedaan van jou en voel ik inderdaad aan als een herstel.

[E.Desart]

In zover nog nuttig,

Sedert een aantal maanden valt het mij bewust en overduidelijk op dat de Vlaamse televisie inderdaad terug afstand genomen heeft van de uitdrukking "misdaden tegen de menselijkheid" en terug, niet toevallig maar systematisch, de uitdrukking "misdaden tegen de mensheid" gebruikt.

Ik ben best bereid te geloven dat het het éénmansgevechtje van jacques hier (mee? of hoofdzakelijk?) aan de basis ligt.

Vind ik wel knap ....