Gastcolumn: geen waarheid, wel waarde

[317070]

Moet je zelf weten. Maar je eigen mening naar voren dragen als argument is wel heel slap.

Misschien wel, ik wil maar aangeven dat er meer dan 1 visie op 'de' wetenschap is en dat ik dus niet akkoord ga met het volgende argument, ook al presenteer je het niet als mening.

Wetenschap houdt zich dan ook zeker niet bezig met de waarheid, dat moet je maar aan religies overlaten. Wetenschap houdt zich bezig met het beschrijven van waarnemingen. Doe je dat volgens verschillende methodes, dan kom je op verschillende beschrijvingen uit. Niks mis mee. Waar het om gaat is wat je met die beschrijving kunt.

De loopbeweging van een dier is even wat anders anders dan de menselijke psyche.

En dit vind ik inderdaad een goede reden, maar dus geen excuus.

[Marko]

Misschien wel, ik wil maar aangeven dat er meer dan 1 visie op 'de' wetenschap is en dat ik dus niet akkoord ga met het volgende argument, ook al presenteer je het niet als mening.

Dan ga je vast ook niet akkoord met het volgende:

De wetenschap stelt zich tot doel kennis te verwerven door onderzoek om het algemene inzicht in de werkelijkheid te vergroten en te beschrijven door middel van een model. Een wetenschapper zal fenomenen systematisch trachten te beschrijven, te ordenen, te registreren, te begrijpen en te verklaren. Zo probeert men de fenomenen voorspelbaar te maken om de werkelijkheid beter te beheersen. Om dit te bereiken gebruikt de wetenschap de wetenschappelijke methode:

Begin met een (of meer) waarneming(en)

Stel een theorie op om de waarneming te verklaren

Uit de theorie volgen voorspellingen over andere waarnemingen.

Controleer de voorspellingen. Als er één niet klopt, ga terug naar stap 1 om een nieuwe theorie op te stellen.

[Dido]

317070, je hebt wel weer een extreem voorbeeld opgehaald met de Rorschach test. Er zijn nochtans genoeg betrouwbare en valide tests die gebruikt worden in de psychologie, maar deze laat je maar even achterwege.

Terecht dat je het gebruik ervan in vraag stelt bij de zaak van Ronald Janssens, ik heb evengoed m'n wenkbrauwen gefronst en ik vermoed dat vele psychologen dat deden, maar je weet idd. niets over welke waarde men aan die test zou gegeven hebben in het ganse plaatje. Die Rorschach test zal daar maar 1 schakel van zijn geweest. En uiteindelijk kon men evengoed tot conclusies komen, zonder die Rorschach test.

Ik weet ook niet welke waarde men er precies aan gegeven zou hebben aan die test, net zoals jij, dus laat ons daar even over zwijgen, tot we meer weten over de feiten ervan. Ik vermoed dat je daar ook wel achter zal staan, aangezien je het belang van wetenschappelijk gefundeerde antwoorden onderschrijft.

De loopbeweging van een dier is even wat anders anders dan de menselijke psyche.

En dit vind ik inderdaad een goede reden, maar dus geen excuus.

Voor iemand die enkel zekerheden wil in z'n leven, zal dat wel kloppen. Voor iemand die wat weet om te gaan met onzekerheid geldt dit niet. Jij hoort bij de 1ste groep, (vrees ik), en dan ga je het kind met het badwater weggooien: we vergeten dan maar even het volgende?:

... In elk geval is het duidelijk dat de soc. wetenschappen met behoorlijk beperkingen geconfronteerd worden om deftig onderzoek te kunnen uitvoeren, terwijl dat minder aanwezig is in de 'harde' wetenschappen.

Toch heeft het onderzoekswerk in de soc. wetenschappen ons ook al belangrijke principes geleerd. Dit geldt bv. ook voor de vooruitgang in de geneeskunde. Deze onderzoeken hebben dus zeker een meerwaarde, vooral als de onderzoeksbevindingen worden gerepliceerd door andere onafhankelijke onderzoekers. ...

Bovendien, als deze soc. wetenschappers hun onderzoek ook presenteren als een kans en niet als een zekerheid, dan is daar weinig mis mee.

Verder zou de 'wetenschap-enkel-bestemd-voor-zekerheden', al heel veel vooruitgang in de weg hebben gestaan. Dan zouden we mogelijks nog leven in een tijdperk van 'zotten' die werden opgesloten, vaak levenslang, omdat er dikwijls weinig/ niks in hun toestand veranderde. En waar we zouden staan met de geneeskunde, daar durf ik al helemaal niet meer aan te denken. Doodgaan door een prul en dat omdat ze 'gevaarlijke' wetenschappers zouden zijn omdat ze onderzoek voeren over kansen?

Er is niet enkel zwart en wit, maar er bestaat ook grijs, zelfs donkergrijs en lichtgrijs. Gradaties, net zoals kansen ook gezien kunnen worden als gradaties van zekerheden. Ook dàt is realiteit en een wetenschap die daarmee kan omgaan (zoals dit gebeurt in de humane wetenschappen) verdient evengoed ons respect, zelfs al spreekt ze over kansen en niet over zekerheden. Al was het maar voor wat ze al bereikt heeft op humaan vlak.

Dido

[317070]

De wetenschap stelt zich tot doel kennis te verwerven door onderzoek om het algemene inzicht in de werkelijkheid te vergroten en te beschrijven door middel van een model.

Ik ga er wel mee akkoord, maar het vette deel is volgens mij het belangrijkste deel van de definitie. Dat is de doel van de wetenschap naar mijn mening. Het cursieve deel is slechts een manier om dat te bereiken.

Het zijn dus uitspraken als de volgende waar ik niet mee akkoord ga:

Wetenschap houdt zich dan ook zeker niet bezig met de waarheid,(...) Waar het om gaat is wat je met die beschrijving kunt.

317070, je hebt wel weer een extreem voorbeeld opgehaald met de Rorschach test.

Misschien, ik heb dit gewoon vandaag tegengekomen in de krant en vond het een mooie illustratie. Dat je het enerzijds extreem noemt, maar dat het anderzijds gewoon actualiteit is uit een random moordonderzoek lijkt me wel frappant.

Ik weet ook niet welke waarde men er precies aan gegeven zou hebben aan die test, net zoals jij, dus laat ons daar even over zwijgen, tot we meer weten over de feiten ervan. Ik vermoed dat je daar ook wel achter zal staan, aangezien je het belang van wetenschappelijk gefundeerde antwoorden onderschrijft.

Daar kan ik me wel in vinden. Maar toch nog even deze quote uit het artikel, om zeker te maken dat je er niet over gelezen hebt:

Getuige waarvan deze uitspraak van de al vermelde gerechtspsycholoog Renaat Mattheus, vorig jaar in Knack: ‘Wat u ziet in die vlek valt niet uit de lucht, dat is een afspiegeling van wat er zich in u afspeelt. Dat levert soms verrassende resultaten op. Zo onderzocht ik ooit Hans Vanthemsche. Uit de vragenlijsten bleek dat hij een normale persoonlijkheid had, maar in de inktvlekkentest viel hij volledig door de mand.'

En dit vind ik inderdaad een goede reden, maar dus geen excuus. Voor iemand die enkel zekerheden wil in z'n leven, zal dat wel kloppen. Voor iemand die wat weet om te gaan met onzekerheid geldt dit niet. Jij hoort bij de 1ste groep, (vrees ik), en dan ga je het kind met het badwater weggooien: we vergeten dan maar even het volgende?:

Bovendien, als deze soc. wetenschappers hun onderzoek ook presenteren als een kans en niet als een zekerheid, dan is daar weinig mis mee.

Misschien leg je daar inderdaad de vinger op de wonde. Mijn mening is dus dat men wetenschap niet vanuit een ivoren toren mag bekijken, enkel modelletjes maken los van enige maatschappelijke relevantie. Ik vind dat daar dus ook een zekere verantwoordelijkheid bij hoort van wetenschappers om voor kwaliteit te zorgen. Dat houdt naar mijn mening bijvoorbeeld ook in dat men moet opkomen tegen de pseudo-wetenschap, zoals die Rorschach-test.

Misschien gooi ik daarbij dan som het kind met het badwater weg, maar misschien zit er toch gewoon nog alleen maar badwater in.

[Dido]

Misschien, ik heb dit gewoon vandaag tegengekomen in de krant en vond het een mooie illustratie. Dat je het enerzijds extreem noemt, maar dat het anderzijds gewoon actualiteit is uit een random moordonderzoek lijkt me wel frappant.

Misschien omdat het vooral al de extreme zaken zijn die de media en de krant halen? Voor elk verschijnsel dat fout loopt, zullen er een veel groter aantal zijn die wel nog goed lopen. Maar daar gaat de aandacht van een krantenlezer aan voorbij, aangezien hij logischerwijze de ervaring mist met de vele situaties waarin diagnostiek wel meer volgens de regels verloopt.

Ik wil ook niet gaan claimen dat de psychodiagnostiek er één is om u tegen te zeggen, maar dat is een andere discussie.

Daar kan ik me wel in vinden. Maar toch nog even deze quote uit het artikel, om zeker te maken dat je er niet over gelezen hebt:

En heeft van Temsche uiteindelijk een diagnostisch label gekregen op basis van die inktvlekkentest? Ik heb er geen idee van. Weet jij er iets over?

Misschien leg je daar inderdaad de vinger op de wonde. Mijn mening is dus dat men wetenschap niet vanuit een ivoren toren mag bekijken, enkel modelletjes maken los van enige maatschappelijke relevantie. Ik vind dat daar dus ook een zekere verantwoordelijkheid bij hoort van wetenschappers om voor kwaliteit te zorgen. Dat houdt naar mijn mening bijvoorbeeld ook in dat men moet opkomen tegen de pseudo-wetenschap, zoals die Rorschach-test.

Wees gerust, de psychologenwereld komt op tegen de Rorschach test als diagnostisch middel!

Verder, leuk te lezen dat je ook weg wilt uit die wetenschap vanuit een ivoren toren. Die laatste wil niks liever dan een sluitende wetenschappelijke psy, gebaseerd op wetten (maar die jammer genoeg niet meer aanleunt bij de werkelijkheid en zelden bruikbaar is). Vandaar het belang van te werken met probabiliteit. perfect is ze niet, maar ze is wel degelijk werkbaar. Dat is reeds vaak gebleven. Hierbij verwijs ik nogmaals naar m'n uitspraak van in het begin:

Dido schreef (op 26 September 2011, 20:35):

... In elk geval is het duidelijk dat de soc. wetenschappen met behoorlijk beperkingen geconfronteerd worden om deftig onderzoek te kunnen uitvoeren, terwijl dat minder aanwezig is in de 'harde' wetenschappen.

Toch heeft het onderzoekswerk in de soc. wetenschappen ons ook al belangrijke principes geleerd. Dit geldt bv. ook voor de vooruitgang in de geneeskunde. Deze onderzoeken hebben dus zeker een meerwaarde, vooral als de onderzoeksbevindingen worden gerepliceerd door andere onafhankelijke onderzoekers. ...

Misschien gooi ik daarbij dan som het kind met het badwater weg, maar misschien zit er toch gewoon nog alleen maar badwater in.

Ik denk dat ik al enkele keren heb aangetoond (zie bovenstaande quote) dat 'het badwater' wel heel wat méér bevat dan badwater...

Dido

[Bartjes]

Verder, leuk te lezen dat je ook weg wilt uit die wetenschap vanuit een ivoren toren. Die laatste wil niks liever dan een sluitende wetenschappelijke psy, gebaseerd op wetten (maar die jammer genoeg niet meer aanleunt bij de werkelijkheid en zelden bruikbaar is). Vandaar het belang van te werken met probabiliteit. perfect is ze niet, maar ze is wel degelijk werkbaar. Dat is reeds vaak gebleven.

In de kwantumfysica werkt men ook met probabiliteit. Dat is het wezenlijke verschil niet. In de natuurwetenschappen kan men theorieën testen zonder dat men zich er zorgen over hoeft te maken dat deze theorieën zelf de resultaten beïnvloeden. In de sociale wetenschappen maken de theorieën over de (sociale) werkelijkheid echter deel uit van die werkelijkheid zelf. Dat is een wezenlijk andere situatie. Dit los je niet op met probabiliteit.

Voorbeeld: de theoretische fixatie op de markt als kern van de economie leidt er toe dat men de markt ook daadwerkelijk een grotere rol in het maatschappelijk leven gaat toeschrijven, wat dan die rol van de markt weer vergroot. Het productieproces zelf en de verhoudingen op de werkvloer zijn nagenoeg geheel uit beeld verdwenen, wat ertoe leidt dat bij politiek-economische keuzes niet of nauwelijks rekening wordt gehouden met de consequenties voor de arbeiders. En zo zijn sociale theorie en werkelijkheid innig met elkaar vervlochten.

De enige oplossing die ik zie is het bestaan van meerdere paradigma's naast elkaar in de sociale wetenschappen. Van deze paradigma's mag dan verlangd worden dat ze vooraf duidelijk aangegeven wat ze met de sociale wetenschap willen en hoe ze dat denken te bereiken.

[Marko]

Ik ga er wel mee akkoord, maar het vette deel is volgens mij het belangrijkste deel van de definitie. Dat is de doel van de wetenschap naar mijn mening. Het cursieve deel is slechts een manier om dat te bereiken.

Het zijn dus uitspraken als de volgende waar ik niet mee akkoord ga:

Dat is precies hetzelfde maar in iets andere woorden.

Misschien, ik heb dit gewoon vandaag tegengekomen in de krant en vond het een mooie illustratie. Dat je het enerzijds extreem noemt, maar dat het anderzijds gewoon actualiteit is uit een random moordonderzoek lijkt me wel frappant.

Het ís extreem, omdat je niet veel zwaardere consequenties kunt tegenkomen dan de beslissing over levenslange opsluiting. Moet je die casus dan als leidraad nemen voor alle gevallen waarin (een) wetenschap een rol speelt in een maatschappelijke kwestie? Of moet men (gewoon zijn verstand gebruiken en) zorgvuldig zijn, zowel in de formulering van het antwoord door de wetenchapper en het gebruik van dat antwoord door de vraagsteller, en moet men in sommige gevallen nóg zorgvuldiger zijn dan in andere?

Tot slot: Je moet niet te ver afdwalen van het onderwerp. De column ging over de rol en de houding van sociale wetenschappers in het publieke debat en de vorming van de publieke opinie. Dat is wat andere koek dan de totstandkoming van een vonnis in een rechtbank.

[Bartjes]

Voorbeeld: de theoretische fixatie op de markt als kern van de economie leidt er toe dat men de markt ook daadwerkelijk een grotere rol in het maatschappelijk leven gaat toeschrijven, wat dan die rol van de markt weer vergroot. Het productieproces zelf en de verhoudingen op de werkvloer zijn nagenoeg geheel uit beeld verdwenen, wat ertoe leidt dat bij politiek-economische keuzes niet of nauwelijks rekening wordt gehouden met de consequenties voor de arbeiders. En zo zijn sociale theorie en werkelijkheid innig met elkaar vervlochten.

Een goed voorbeeld is dit nieuwe topic:

http://sciencetalk.nl/forum/index.php?showtopic=142516

Voor wie het niet gevolgd heeft: de Nederlandse postsector is door de combinatie van vrije marktwerking en teruglopende postvolume's een sociaal drama geworden. Voor de grootgebruikers van postdiensten is de prijs inderdaad scherp gedaald, maar de service voor de gewone burger loopt terug, postbodes worden er (als te duur) uit geschopt, en de postbezorgers die hen vervangen werken vooral met tijdelijke contracten op of zelf ver onder het minimumloon (dit laatste met Overeenkomsten van Opdracht). Dergelijke ongerechtigheden blijven met de cleane neoliberale marktbenadering van de economie echter keurig buiten beeld. De consequenties voor de arbeiders worden daarmee impliciet als onbelangrijk beschouwd. Met wat niet in beeld komt, kan men immers ook geen rekening houden.

Maar goed - wie de tijdgeest aanklaagt, blijft een roepende in de woestijn.