Hoe komt het dat links en rechts verandert
Het is niet de spiegel die dat doet, maar een waarnemer met talige hersenen die het tafereel beschrijft.
Links en rechts zijn (ook zonder spiegel) dubbelzinnige begrippen want je moet vaak tussen de regels door lezen wie de bepaler is van links en rechts. Een spreker voor publiek zegt "links voor mij, rechts voor jullie". Als je het hebt over iemands rechterschouder dan beschouw je die persoon op dat moment als de bepaler van links en rechts. Die dubbelzinnigheid bestaat alleen voor waargenomen objecten met een eigen linker- en rechterzijde (mens, auto), niet voor andere objecten (bal, deur, boot).
Een spiegelbeeld is slechts een illusie. Als je het spiegelbeeld van iemand waarneemt, e
n je weet dat dat een spiegelbeeld is, dan vinden sommigen op internet dat je het spiegelbeeld van de rechterarm de rechterarm van het spiegelbeeld moet noemen. Die afspraak heeft een voordeel en een nadeel. Het nadeel van die afspraak is dat er een paradox ontstaat als je het spiegelbeeld zou materialiseren (gewoon, met een replicator van Startrek), want de replica als bepaler van links en rechts keert die termen om.
Een proef op de som is of je een robot zou kunnen instrueren om links en rechts te benoemen in een spiegellabyrint waar iemand rondloopt. De robot heeft ruimtelijk gezichtsvermogen waarmee hij bij ieder beeld van de persoon de positie van de schouders kan bepalen, en daarmee de links/rechts-as. Maar om te bepalen welke schouder links is heeft de robot extra informatie nodig: hem moet verteld worden of het beeld van de persoon gespiegeld is (2x gespiegeld is ongespiegeld).
Er is trouwens een
oud topic over dezelfde vraag.
... en boven en onder niet?
Boven en beneden zijn (ook zonder spiegel) gerelateerd aan de richting van de zwaartekracht, niet aan je lichaam. Zelfs als je op je kop gaat staan is 'naar beneden' de richting van de zwaartekracht. Boven en onder zijn voor alle bepalers hetzelfde.
---
Een bekende en geliefde uitleg van Feynman
op video is dat symmetrie tot de conclusie leidt dat de spiegel voor en achter omkeert.
("Let's say you part your hair on the right side. You look in the mirror and the image has its hair parted on the left side. So the image is left to right mixed up. But to describe in a sort of symmetrical way what a mirror does, ... what happens in the image is the front and back have been reversed.") Persoonlijk ben ik geen liefhebber van die uitleg omdat hij verhult dat de waarnemer eerst moet beslissen of hij naar een spiegelbeeld kijkt of niet, en wat de afspraak is voor links en rechts bij een spiegelbeeld.
Ik heb ik de indruk dat Feynman halverwege zijn redenering links/rechts/voor/achter van het spiegelbeeld van een persoon die vrij kan bewegen
en roteren, stiekem verandert in links/rechts/voor/achter van het spiegelbeeld van een speciaal xyz-coordinatenstelsel dat onbeweeglijk aan de spiegel gebonden is. De x-as is parallel met het vlak van de spiegel, en de z-as staat loodrecht op dat vlak. Uiteindelijk blijkt Feynman de x-as "links/rechts" te noemen, en de z-as "voor/achter".