Hoe kun je de breedtegraad bepalen?

[slechtweervandaag]

In 1714 schreef het Britse parlement een prijsvraag uit. De prijsvraag betrof het oplossen van het toen inmiddels beruchte lengtegraadprobleem. In die tijd konden zeilschepen op het midden van de oceaan wel hun breedtegraad bepalen, maar niet hun lengtegraad. Dat leidde tot zeilen in totaal verkeerde richting, te pletter slaan op rotsen: grote verliezen aan kapitaal en manschappen.  

De voor de hand liggende oplossing was de lengtegraad bepalen door de lokale tijd te vergelijken met die op een `universele klok'. De lokale tijd is eenvoudig te bepalen met sterren of de zon. Elke vier minuten tijdsverschil tussen de lokale tijd en die van de thuishaven was een extra graad verder van de thuishaven. Een klok die aan de hemel staat is een prima universele klok. Galilei had kort na 1610 voorgesteld de verduisteringen van de manen van Jupiter te gebruiken. Die treden driemaal daags op, vaak genoeg dacht hij. Nog een eeuw eerder was al bedacht dat onze eigen maan een klok is die eenmaal per maand rond gaat. Mooi in theorie, maar onpraktisch, want zeilschepen zijn nu eenmaal geen sterrenwachten. Niemand kon ook de maanbaan exact berekenen. Een alternatief was dat iedereen een eigen klok met zich meenam die de tijd van de thuishaven aangaf.

Maar zo'n klok moest onafhankelijk zijn van de bewegingen van het schip. Immers, vóór men het veermechanisme toepaste in uurwerken, bestonden alleen uurwerken met gewichten of slingermechanismen.

Ene John Harrison heeft zo'n scheepsonafhankelijke klok gebouwd. Meerdere zelfs.

Met gewoon timmermansgereedschap.

Het was zijn levenswerk. Zijn uitvinding heeft vele levens gered.

http://en.wikipedia.org/wiki/John_Harrison

citaat: "H4 (horloge 4) took 13 years to construct, and Harrison, now 68 years old, sent it on its transatlantic trial in the care of his son, William, in 1761. When the ship reached Jamaica it was only two miles in error."

De "Board of Longitude", die de prijsvraag had uitgeschreven, meende dat hij gewoon geluk heeft gehad en wou aanvankelijk de prijs niet uitreiken. Velen meenden dat de oplossing te vinden was in astronomische waarnemingen. Ze hadden ongelijk.

nog een link



in het Nederlands, maar met een sterk ingekorte uitleg: http://nl.wikipedia.org/wiki/John_Harrison

[slechtweervandaag]

De hoogtegraad kan je bepalen met een sextant en de poolster, maar de breedtegraad??

Weet iemand dit misschien?

bvd:)

Er is m.i. hier een terminologieverwarring.

Op het aardoppervlak spreekt men gebruikelijk van twee dimensies:

lengtegraad of longitude (oost, west) en breedtegraad of latitude (noord, zuid).

Blijkbaar hanteert men ook "hoogtegraad" als term.

Hoogtegraad zou dan moeten overeenkomen met breedtegraad.

In dat opzicht is de vraagstelling nogal verwarrend.



Hoogtegraad kan, denk ik, alleen gereserveerd worden voor de hoogte:

voor vliegtuigen, satelieten, weerkundigen of bergbeklimmers.

Sommige GPS-toestellen geven inderdaad lengte-, breedte- én hoogtegraad aan.

In elk geval, op Encarta is niets te vinden onder het trefwoord hoogtegraad.

[Brennus]

Allemaal leuk en aardig.. Maar nu de praktijk zoals die vroeger was.

Als matroos heb ik het wel eens moeten doen, gewoon om het principe door te krijgen, maar meestal help je een officier met sterrenschieten.

De officier heeft een sextant, en de helper een stopwatch.

Verder heb je nog een almanak bij de hand.

Gewoon een erg dik Amerikaans of Engels boek waar de sterposities in afgedrukt zijn in tabelvorm.

Voor navigatie, worden in de praktijk de helderste sterren gebruikt.

Ik meen dat het er 9 zijn die meestal wel voldoen.

Wat er gebeurd is dat er gekeken wordt op welk tijdstip een ster welke hoek met de horizon maakt.

Dan is het een kwestie van aflezen.

Dit herhaal je nog twee keer voor een grotere precisie.

Het is niet iets dat je zomaar uit je mouw schudt, en ook de moderne zeeman zal het ook moeten kunnen voor als de GPS uitvalt.

[zeeman]

Alles kun je vinden in het boek "Norie's Nautical Tables" .

Je hebt nodig een nauwkeurige kaart van het gebied waarin je,je bevind.

Ook een sextant,een nauwkeurige klok(radio gestuurd),Brown's"Nautical Almanac",passer,potlood,chronometer en lineaal.Als je nu nog rekening houd met de afwijking van de sextant,de parrallax etc. en zeer nauwkeurig werkt dan ben je juist tot op een honderdtal meters.Met één waarneming heb je alleen één lijn op de kaart.Hoe meer waarnemingen hoe meer lijnen je kunt trekken op de kaart.Het kruispunt van die lijnen is je ware positie.Per seconde dat je mist in tijd kun je er een goeie 400 m naast zitten.Op open zee met goeie zichtbaarheid is dat niet zo erg.De chronometer dient om de tijd tussen het waarnemen en het aflezen en noteren van de klok in rekening te brengen.Op een kleine boot met beperkte ruimte en die danst op de golven,moet dat een hele heksentoer zijn.

[zeeman]

Het was een goede gewoonte dat twee officieren elk afzonderlijk een waarneming deden en het verkregen boldriehoekje even uitrekenden.Bij een aanneembare afwijking nam men dan gewoon het gemiddelde.Een waarneming van zon,maan of ster kan ook nog gecombineerd worden met een peiling van een gekend punt op het land.etc.Als het dagen aan een stuk bewolkt is,dan ben je er aan voor de moeite.

[Deepsilence80s]

astrolabium op de poolster gericht moet normaal lukken