Gesprek met Lawrence Krauss over de onbruikbaarheid van de filosofie in wetenschap
Lawrence Krauss is een befaamd kosmoloog, populair-wetenschappelijk auteur en snoepjesliefhebber. In zijn recente boek
A Universe from Nothing tracht hij een onthullend antwoord te geven op de vraag hoe ons heelal ontstaan is uit het niets. “Op zulke Grote Vragen moet de wetenschap een antwoord trachten te geven”, meent Krauss. En dus niet de filosofie. Die doet hij af als een irrelevante bezigheid die ons geen stap vooruit helpt.
Net als Geerard ’t Hoofd wil Laurence Kraus het denken over fysica in een keurslijf steken.
In een gesprek, dat u kan vinden op
http://www.schamper.ugent.be/2013-online/verbeelding-in-een-dwangbuis gaat Laurence Kraus, een befaamd kosmoloog en militant atheïst, die ook vaak te vinden is in populair wetenschappelijke programma’s en publicaties, in op de irrelevantie van de filosofie om een antwoord te vinden op de vraag hoe ons heelal ontstaan is. Volgens hem moet de wetenschap daar een antwoord op vinden, en niet de filosofie.
“Terwijl filosofen discussiëren, maakt de wetenschap progressie. Wetenschappers hebben geen enkele nood aan hun filosofische inzichten.” Hij citeert Richard Feynman die stelt:
‘Wetenschappelijke creativiteit is verbeelding in een dwangbuis’. Wat is die dwangbuis dan, dit kunnen we verder lezen in de tekst, de uitgangspunten van Kraus schelen niet veel van de mantra’s van de Weiner Kreiz en de denkbeelden van Carl Popper, en blinken uit door hun eenvoud: wiskundig onderbouwde theorie, experiment, en falsifieerbaarheid. Het leidt geen twijfel dat deze beginselen, nuttig zijn bij het opbouwen van een corpus aan exacte kennis.
- Maar het is ook zoals Feynman stelt een dwangbuis. Zo is er het probleem van de Big Bang (BB). Het is volgens deze beginselen onmogelijk om te omschrijven wat er voor de BB bestond, want niet verifieerbaar, en dus zuivere fantasie en speculatie. Nochtans is het de existentiële vraag in de letterlijke betekenis van het woord. Het raadsel der raadsels, het heilig graal der wetenschap… Maar de wetenschap, zoals zij vorm gekregen heeft in de kwantumfysica en de moderne kosmologie kan ons niet verder helpen. Wat jammer toch.
- Kijken we eens naar de kwantumfysica van Schrödinger. Schrödinger bedacht een wiskundige vergelijking die de waarschijnlijkheidsgolf beschrijft van de eigenschappen die een elektron heeft op het ogenblik dat hij niet waargenomen wordt, de Schrödervergelijking. Schrödinger heeft er echter niet voor gezorgd dat we dit bizarre gedrag kunnen begrijpen, maar als je iets wiskundig kunt beschrijven, dan hoef je het niet meer te begrijpen. We kunnen met dat gedrag omgaan en er berekeningen op baseren.(*) Mooi, maar zijn wij dan veroordeeld om te rekenen zonder begrijpen?
- Laten we toch maar eens kijken of de filosofie wat meer in petto kan hebben dan het ijle gepraat dat haar inderdaad vaak kenmerkt. Het kan toch niet zijn dat we enkel kunnen rekenen zonder begrijpen, of de hamvraag van ons bestaan mislopen, door het keurslijf dat de wetenschap ons oplegt.
- Wat is filosofie? veel gelul, maar er bestaan ook ernstige opvattingen, die het begrip filosofie al veel wetenschappelijker laten klinken. In
www.nl.wikipedia.org/wiki/Filosofie hebben we volgende omschrijving gevonden: (dat filosofie )
“de studie is van de betekenis en geldigheid van ons denken en ons geloof omtrent de meest algemene en universele aspecten van het bestaan (heelal, entiteiten of subjecten, objecten of dingen, en hun relatievormen). Deze studie wordt niet uitgevoerd met behulp van experimenten of zorgvuldige waarneming (…) In plaats van empirische experimenten baseert men zich op redeneringen en gedachte-experimenten, door zorgvuldig de filosofische problemen te formuleren en door te zoeken naar oplossingen en argumenten die deze oplossingen ondersteunen.” Er is dus wel degelijk sprake van een keihard logisch proces van waarheidsvinding inclusief met gedachten experimenten. Dit soort denken maakte de filosofie tot moeder van de wetenschap. De filosofie kan denkbeelden aandragen, die dan later in de mate van het mogelijke een meer geaccepteerde en empirische basis kunnen krijgen. Laat ons dus niet te streng zijn met dit soort filosofie, en ze met voorzichtigheid en mate gebruiken, in het kader van de emperie.
- Tot slot zal het de aandachtige lezer trouwens opgevallen zijn dat Lauwrence Krauss, als alom gerespecteerde wetenschapper een boek geschreven heeft waarin hij wiskundig poogt te bewijzen dat het universum ontstaan is door een destabilisering van het niets “A universe from Nothing”, hij zondigt dus zelf in de hoogste graad tegen zijn eigen uitganspunten, door te speculeren over wat er voor de BB was. Maar hij is niet de enige. Vele gerespecteerde wetenschappers hebben zich er schuldig aan gemaakt, en gelukkig maar, anders zou de wetenschap inderdaad in een keurslijf zitten, en zovele zaken zijn nog niet gekend, bv. zie ik tot mijn treurnis de interessante discussie op dit forum rond de samenstelling van het atoom (hoe leeg is een atoom) verzanden bij gebrek aan nauwkeurige formuleringen en gedachtenexperimenten.
(zie: “Lieven Scheire in zijn Element: fysica” uitg.
www.Borgerhoff-Lambrechts.be, p. 157
