Dat is ook mijn idee bij 'centrale planning', waarbij allerlei instituten op nationaal, europees of wereldwijd niveau min of meer streven naar dezelfde ontwikkelingen. Dat hoeft niet eens per se gecoordineerd te gaan, als je allemaal ongeveer dezelfde doelen hebt kom je er ook wel zonder plannen af te stemmen (al gebeurt dat natuurlijk wel).
Inflatie lijkt in veel landen/blocs een tamelijk gestuurd geheel: Er is een doelstelling van pakweg 2% per jaar, iedereen weet daarvan en handelt er naar - die inflatie gaat gebeuren en door je financiële gedrag maak je het mogelijk, een self fulfilling prophecy.
Je hoeft dat niet per se als een soort samenscholing te zien, maar gewoon iets waarop iedereen rekent: de supermarkt verhoogd zijn prijzen over de hele linie met gemiddeld 2%, de leverancier ook, de producent ook. Ondertussen maken de banken genoeg geld bij zodat men kan betalen voor die hogere prijzen, bijvoorbeeld door extreem lage rente's op leningen, of als het te hard gaat juist beperken van de geldvoorraad om deflatie te voorkomen.
Netto gevolg is dat de werkelijke waarde van staatsschulden langzaam maar zeker verdampen, en daarmee ook de koopkracht van geld dat geen rente vangt, of minder dan de inflatie (zoals een "doodgewone spaarrekening").
Voor overheden is dit domweg een handig instrument: je effectieve staatsschuld als percentage van GDP daalt door inflatie. Met 2% per jaar gaat dat zodanig langzaam dat het de gemiddelde mens niet opvalt.
Het is ook een kwestie van termijn: 2% per jaar klinkt niet als schrikbarend veel, maar voor een overheid die op lange termijn plant is het wel degelijk veel: iets dat 2% in waarde daalt is na 50 jaar nog maar ongeveer 1/3e waard vergeleken op het moment van het aangaan van die schuld. Heb je 100 jaar geduld dan is het verdampt tot 13% van de originele waarde.
Particulieren sparen echter zelden voor 50, laat staan 100 jaar, gezien ze niet zo lang meer te leven hebben. Dan zet je het 'veilig' op de bank, en verlies je 1/3e van de koopkracht over een periode van 20 jaar. Krijg je er nog een beetje rente op dan is dat verlies nog kleiner, wellicht nauwelijks merkbaar over 20 jaar tijd.
Het is een nogal vernuftig mechanisme dat de koopkracht van spaartegoeden van de gemiddelde mens heel langzaam, maar zeker, laat verdampen. Heel veel vermogen van particulieren is gestald in dergelijke rekeningen - per persoon is het niet zo gek veel, maar met miljoenen personen bij elkaar is het een enorm bedrag. Als spaarder merk je niet echt dat je vermogen minder koopkracht heeft ten opzichte van het vorige jaar.
Het is een beetje zoals obesitas werkt: 1 kilo per jaar aankomen lijkt verdomd weinig. Maar als je het structureel doet ga je van een gezonde 75 kg op je 20e naar een behoorlijk obese 115 kg op je 60e.