Beste Ger,
Je bericht is aan de korte kant en de stellingname van de overheidsrechters sinds de lancering van e-Court zeer kort door de bocht. Misschien kan ik je toch wat meer informatie geven op deze punten en een warm pleidooi houden voor de kwaliteit en de waarborgen van e-Court.
Ik denk namelijk dat wij juist op sommige punten meer waarborgen bieden! Ik wil je graag de achterliggende gedachte van onze keuzes duidelijk maken. En wat gezonde tegengeluiden laten horen. Dan mag je het er natuurlijk nog steeds mee oneens zijn, maar daar ga ik niet over.
e-Court is de enige procedure in Nederland waarvan het verloop van tevoren vaststaat. Je bent dus niet aan de inzichten van een individuele rechter overgelaten voor de vraag wat er onderweg allemaal gaat gebeuren, uitstellen, wanneer de procedure eindigt en hoe je onderweg op kosten gejaagd kan worden. Hoeveel meer waarborgen zou je kunnen verlangen op dit punt? Ik zou zelf echt denken: niet.
Door de automatisering zijn veel (handmatige) fouten en inefficiency uit het systeem gejaagd. De rechtspraak wordt betaalbaar.
De strijd is bij e-Court ook gelijk: eenvoudig proces in heldere taal. Anders dan bij de kantonrechter (nu tot 5.000 en straks tot een hoger bedrag) loop je niet het risico dat jij er met je broer staat als gemachtigde staat, en de andere kant vertegenwoordigd is door de eigen bedrijfsjurist met externe advocaat. Er is geen waarborg tegen het groter en moeilijker maken van een alledaags conflict. Sterker nog: hierop is het hele systeem geent. Met de artikelen van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (1077 artikelen met voldoende mogelijkheden om ook processueel gebruik en misbruik te kunnen maken, mind you!) is dat dan een weinig aantrekkelijke route, zij het dat de rechter zelf dan geneigd zal zijn de zielige partij wat meer te helpen. Maar of en hoe dat gebeurt.... daar zijn geen waarborgen voor.
Jurisprudentie. Natuurlijk spreken de rechters van e-Court - geselecteerd op basis van hun kennis en ervaring binnen hun specialisatie - recht met inachtneming van de wet en jurisprudentie. Wat heeft e-Court eraan te winnen om een soort schaduwrechtbank te zijn? De kracht van internet is nu juist transparantie.
En natuurlijk geeft ook e-Court inzicht in de uitkomst van geschillen. Het doel is juist een kwalitatief hoogwaardige rechtbank neer te zetten. En de huidige (zware( Raad van Toezicht accepteert ook niets minder.
Ik beloof dat wij absoluut niet met een jurisprudentietijdschrift zullen komen. Die zijn er al zoveel en hoeveel mensen lezen die nu echt? Maar op de fora die daarvoor zullen worden opengesteld leggen we uit wat het probleem was en wat de uitspraak. Dan mag het publiek daar ook op schieten. Laat maar weten of we goed zaten.
De rechters zullen hun vonnis motiveren en ook de door partijen aangedragen artikelen en literatuur worden meegenomen in de uiteindelijke besluitvorming.
Ik begrijp wel dat je van de bestaande geschillencommissies, mediation en overheidsrechters al wat hebt kunnen lezen, maar dit soort opmerkingen - zeker van de overheid - zijn zo ongefundeerd en bevooroordeeld, dat ze niet te snel klakkeloos zouden moeten worden gevolgd. Men gaat volstrekt voorbij de deskundigheid en ervaring van de juristen die zich eraan hebben verbonden en die de kwaliteit ook realiseren resp. bewaken.
De rechters van e-Court zijn bekend bij de partijen door hun vermelding in het procesdossier. Zij zijn verantwoordelijk voor hun uiteindelijke beslissing en de onderbouwing. Zij hebben een reputatie hoog te houden als het gaat om hun analyse van het geschil en de toepassing van hun juridische kennis. Dat is ook hun beroep in het dagelijks leven. Zij geven daar in de nevenfunctie bij e-Court een andere toepassing aan, maar zij hebben alle juridische kwalificaties om dat goed en integer te doen. Dat doen ook zij naar eer en geweten en zonder hun persoonlijke voorkeuren mee te wegen, waar mogelijk ("zonder aanziens des persoons"), want door de transparantie leest en schrijft iedereen mee.
Een ander punt: onafhankelijkheid. E-Court heeft als private partij niet te maken met de spanning tussen de verschillende machten binnen de overheid, waarvoor ooit de Trias Politica en de scheiding tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht is ontwikkeld. Tweede Kamerleden mogen niet praten over een zaak die onder de rechter ligt. Maar de rechters zijn wel onafhankelijk in de zin dat zij geen belang mogen hebben bij de uitkomst van een zaak. Ook onpartijdigheid in een conflict is wel degelijk een groot goed en met flinke waarborgen omgeven bij e-Court.
Rechters zijn gebonden aan een strenge gedragscode. En die code moet zich - net als bij de overheidsrechters - in elke zaak afgewogen worden. Ben je getrouwd (geweest) of bevriend met een van de partijen of hun adviseurs? Heb je nog recent voor hen gewerkt of hen bijgestaan? Zijn er andere redenen waarom je een belang zou kunnen hebben bij de uitkomst van een conflict. Als een van de partijen of de adviseurs merken dat de rechter van e-Court niet onpartijdig zou zijn, dan kan hij de rechter "wraken". Deze wordt dus vervangen. Anders dan bij de traditionele rechtbank ken je je rechter vanaf het begin en is hij ook de rechter die de zaak tot een goed einde brengt. Je hoeft dus niet te informeren bij de bode wie de rechter is vandaag voor jouw zitting. Voor de partijen en hun adviseurs is er meer afstand. Door het online karakter is juist meer objectiviteit en toetsing mogelijk. Want een rechter is Maastricht kan een zaak online behandelen voor Amsterdam. Deze rechter zal minder snel getrouwd zijn met een advocaat in Amsterdam e.o. (waar de partijen wonen), dan de rechters in Amsterdam, of goede vriendschappen onderhouden, elkaar spreken langs de lijn bij de hockeyclub, bij de borrels e.d. Ook zijn de rechters van e-Court vaak te vinden op Linkedin en kun je ook daar een beeld krijgen van hun wereld, connecties, eerdere werkgevers, nevenfuncties, enz.
Als een betrokken rechter een fout maakt - zowel bij de overheid als bij e-Court - ben je in de aap gelogeerd. Maar dat kan in een rechtsgang van vele maanden en grote stapels papier sneller voorkomen (na 2 jaar: hoe zat het ook alweer? nieuwe rechter die niet bij de zittingen was, enz.). Vaker nog kun je het ook gewoon oneens zijn met de beslissing en de onderbouwing ervan. Want de andere partij heeft een echt vonnis in handen en anders dan bij de alternatieve geschillenbeslechting kan de deurwaarder hier echt iets mee.
Hoe dan ook: precies om deze reden is de waarborg van het hoger beroep gecreeerd. Bij e-Court geen procedure van vele jaren en tienduizenden euro's, zoals bij de traditionele rechtspraak. En daarmee de waarborg dat mensen het hoger beroep kunnen betalen! Want dat is bij de traditionele rechtsgang echt vaak niet het geval. En dat is natuurlijk een beetje het punt: wat heb je aan waarborgen als je het systeem niet kunt betalen of je door alle stress je baan kwijtraakt, je huwelijk kapot gaat, enz. Gisteravond was het nog duidelijk zichtbaar op het t.v. programma Da's je goed recht. Mensen kunnen echt kapot gaan aan een proces.
Het hoger beroep is dus ontworpen als een serieus rechtsmiddel. Ik kan het met je eens zijn dat het feitelijk niets meer is dan een "second opinion", zij het dan dat die opinion telt. Je ziet in de traditionele rechtspraak ook zaken waarin in hoger beroep een 180 graden draai gemaakt wordt. Dat kan. Maar zowel bij de overheid als bij e-Court zal het gehele dossier opnieuw worden beoordeeld; zowel het dossier van de eerste instantie als in het hoger beroep. Als je kijkt naar e-Court hebben wij als waarborg dat de management informatie uit het systeem ons direct zegt dat de vonnissen van rechter Pietje in 95% van de gevallen worden vervolgd in hoger beroep. En van rechter Jantje in 30% van de gevallen. En dat geeft ons de mogelijkheid om gericht in gesprek te gaan met de rechters hoe dat komt.
Ook belangrijk: na elke zaak krijgen de betrokkenen evaluatieformulieren. Want wij willen natuurlijk graag weten hoe het is bevallen, wat men van de kwaliteit vindt, enz. Niet alleen op openbare fora, maar ook voor diegenen die dat liever anoniem laten weten. Ook een extra waarborg ten opzichte van wat er tot nu toe was.
Ik denk dat we over 10 jaar niet beter weten. Want deze kant gaat het op. Maar juist in deze hoek van onze samenleving is er een achterstand als het gaat om gebruik maken van de kostenbesparingen en transparantie van de IT en het web. Het is in elk geval mooi dat er veel kantoren zijn, die met e-Court zeggen: "het werd tijd". Maar ja... het is een nieuw beestje en ons woordenboek heeft niet veel smaken. Hoe noem je nu zo iets?
E-Court gaat een stapje verder dan geschillenbemiddeling en doet meer dan bindend advies. Het is belangrijk dat iedereen dat goed weet. En ik ken in onze taal daar geen ander woord voor dan rechter. Want dat is nu eenmaal wat een civiele rechter doet: een juridisch afdwingbare beslissing geven in een conflict. Maar ik zet graag de uitnodiging open voor alternatieven (en dan liever niet van die verschrikkelijke kreten als alternatieve conflictenbeslechting ofzoiets. Je moet het wel normaal kunnen uitspreken).
Nog een laatste punt: rechters-plaatsvervanger (een soort interimmers eigenlijk) worden door de overheid de ene keer dankbaar ingezet om capaciteitsproblemen op te vangen, maar in de discussie over e-Court afgeschilderd als een soort tweederangs rechters, die geen "echte" rechters zouden zijn. Daar kun je vraagtekens bij zetten. Ik zelf kies die benadering niet en vind dat misplaatst. Als deze professionals niet gekwalificeerd zijn als rechter-plaatsvervanger, ontsla ze dan s.v.p.
En ja, e-Court wordt mede gesteund door oud rechters, en daarmee handhaven wij de zin. En wij zouden het zelf wel leuk vinden om hippe, computervaardige overheidsrechters te verwelkomen bij e-Court. Vooral door de maatschappelijke bijdrage van e-Court met de rechtspraak weer toegankelijk te maken voor al die mensen die het nu niet kunnen betalen of het niet aandurven.
Op dit moment hebben de overheidsrechters die belangstelling hadden voor een nevenfunctie zich als kandidaat teruggetrokken bij e-Court. Dat komt - zo is in de afgelopen dagen officieel bekend gemaakt - dat het door de overheidsrechters zelf is verboden om die functie uit te oefenen. De bijverdiensten voor een rechter zijn overigens ruim onder de Balkenende norm, i.t.t. arbitrage bijvoorbeeld, wat een buitengewoon lucratieve bijverdienste kan zijn.
Ik zou nog uren kunnen schrijven, maar waarschijnlijk is dit al een beetje te veel van het goede. Ik hoop dat ik je wat meer de idealen en drijfveren van e-Court heb kunnen toelichten. Je kunt ecourt ook volgen op:
http://ecourtnl.wordpress.com.
Tot blogs!
Henriette Nakad
Oprichter en directeur van de Stichting E-Court
