de meter

[Pieter B]

Ik las op dit forum:

De meter op zijn beurt is weer afgeleid van de afmetingen van de aarde. De afstand van de noordpool tot de evenaar, gemeten over de meridiaan van Parijs op zeeniveau, is 10.000.000 meter.

en vroeg me toen af: welke grapjas is in hemelsnaam ooit op het idee om DIT als standaard te nemen? dat is toch totaal niet praktisch???? ik noem een aantal argumenten:

- meetonnauwkeurigheid bij dergelijke afstanden

- zeeniveau is niet eenduidig te definieren en bovendien veranderend in tijd (smelten ijskappen)

- niet te controleren/na te gaan/te contrueren zonder geavanceerde technologie.

- gebaseerd op vereenvoudigingen en aannames.

Ik wil niet in semantische discussies verzeild raken maar ben toch erg benieuwd wat ooit het argument kan zijn geweest om de afstand van noordpool via parijs naar evenaar als referentieafstand te nemen. en wiens idee dit was.

[klazon]

Om te beginnen moet je weten dat dit speelde in de tijd van Napoleon, dus 200 jar geleden.

Ik ken er verder geen namen bij, maar het idee kwam van een aantal wetenschappers uit die tijd.

Er speelde in die tijd een discussie tussen twee groepen wetenschappers, de ene groep wilde de meter afleiden van de aardafmetingen, de andere groep wilde de lengte van een slinger met slingertijd van 1 sec als basis nemen.

Dat laatste was technisch makkelijker uitvoerbaar, maar uiteindelijk is toch voor de aardafmeting gekozen.

De definitieve opdracht om de metingen te gaan uitvoeren kwam van Napoleon zelf.

De praktische meting is uitgevoerd door twee landmeters, die daar enkele jaren over hebben gedaan.

Wat de nauwkeurigheid betreft, dat bleek erg mee te vallen. Toen er later meer geavanceerde meetmethoden beschikbaar waren bleek dat ze er op de lengte van de meter maar 0,2 mm naast zaten.

[anusthesist]

Ook al is de meter onnauwkeurig, dat doet niets af aan de toepasbaarheid en trivialiteit die het heeft. Als de meter gedefinieerd werd als de afstand tussen aarde en maan (gemiddeld zo'n 380.000 km), dan was onze huidige meter 1/380.000.000 van die meter. Praktisch is het niet, want je vervalt dan in aardse begrippen in zeer kleine getallen.

Zodoende werken ze in de astronomie ook bijna niet met kilometers, maar met astronomische eenheden, parsecs en lichtjaren.

Dus het is zeker praktisch, maar de totstandkoming is erg arbitrair. Geldt trouwens bijna voor alles.

[eezacque]

Da's ook de reden dat de meter is uitgezet op een staaf van standaardsamenstelling en temperatuur, ergens in een kluis in Parijs. Als je echt wilt weten hoe lang een Chinees is, hoef je dus niet meer op expeditie, maar volstaat een retourtje Parijs...

[Typhoner]

Toch niet onbelangrijk is dat de huidige definitie van de meter toch nog anders is dan alles wat hier is aangehaald. De huidige definitie is de afstand die het licht ij vacuüm een bepaalde fractie van een seconde aflegt. De seconde is dan weer gebaseerd op trillingen van het cesiumatoom. Dit zijn allemaal een pak stabielere definities dan die van vroeger, maar uiteraard even arbitrair.

[jkien]

Er speelde in die tijd een discussie tussen twee groepen wetenschappers, de ene groep wilde de meter afleiden van de aardafmetingen, de andere groep wilde de lengte van een slinger met slingertijd van 1 sec als basis nemen.

Dat laatste was technisch makkelijker uitvoerbaar, maar uiteindelijk is toch voor de aardafmeting gekozen.

Het probleem van de secondeslinger was dat de toekomst van de seconde onzeker was. Borda, de voorzitter van de commissie, wilde de tijd decimaliseren. In zijn plan bleef de dag hetzelfde, maar die werd verdeeld in 10 nieuwe uren van 100 nieuwe minuten van 100 nieuwe seconden. Dat betekent dat de nieuwe seconde gelijk was aan 0,86 oude seconde. Omdat daarover discussie bleef bestaan werd de meter geen secondeslinger.

[Benm]

Ik las op dit forum:

en vroeg me toen af: welke grapjas is in hemelsnaam ooit op het idee om DIT als standaard te nemen? dat is toch totaal niet praktisch???? ik noem een aantal argumenten:

- meetonnauwkeurigheid bij dergelijke afstanden

- zeeniveau is niet eenduidig te definieren en bovendien veranderend in tijd (smelten ijskappen)

- niet te controleren/na te gaan/te contrueren zonder geavanceerde technologie.

- gebaseerd op vereenvoudigingen en aannames.

Ik wil niet in semantische discussies verzeild raken maar ben toch erg benieuwd wat ooit het argument kan zijn geweest om de afstand van noordpool via parijs naar evenaar als referentieafstand te nemen. en wiens idee dit was.

Nouja, dat 'via parijs' zal een stukje chauvinisme zijn geweest. Feitelijk is de afstand van elke pool tot de evenaar 10.000 kilometer, ongeacht welke route je neemt - veronderstelt dat de aarde een perfecte bol is met een omtrek van 40.000 kilometer.

Overigens is het voor die tijd allemaal niet zo'n idiote aanname: De praktische omtrek van de aarde over de polen is 40.008 kilometer, ruim binnen de toleranties waarbij men het toen kon meten.

[klazon]

De route via Parijs was een keuze omdat alles zich op Frans grondgebied afspeelde. De gemeten afstand liep van Marseille tot Duinkerke, als ik me goed herinner.

Door vergelijkende zonhoogtemetingen werd die afstand geëxtrapoleerd naar pool-tot-evenaar.

[jkien]

De route via Parijs was een keuze omdat alles zich op Frans grondgebied afspeelde. De gemeten afstand liep van Marseille tot Duinkerke, als ik me goed herinner.

Niet Marseille maar Barcelona. Frankrijk bevat geen meridiaan van kust naar kust, men moest een klein stukje de grens over. Een noodlottig stukje. De uiterst zorgvuldige wetenschapper Pierre Méchain begon zijn metingen op het hoogste punt van Barcelona, de berg Montjuic. Toen brak de oorlog uit tussen Frankrijk en Spanje (1793). Méchain bleef in Barcelona, maar mocht niet meer op de berg Montjuic (een militair fort) komen, en deed daarom aanvullende metingen elders in Barcelona. De nieuwe metingen vertoonden een klein verschil met die van de Montjuic. Méchain kon de afwijking niet verklaren, en als perfectionist besloot hij het geheim te houden tot hij het over kon doen. Na een burnout en nog een paar jaar kon hij het rapporteren van resultaten niet langer uitstellen, en de uitweg die hij zag was de afwijking in zijn data weg te masseren en het geheim van de datavervalsing met zich mee te nemen (1798). Alom werd hij bejubeld om zijn nauwkeurige resultaten. In 1804 organiseerde hij een nieuwe expeditie naar Spanje, om betere metingen te doen waarmee hij de vervalsing zou wegpoetsen. Daar werd hij slachtoffer van een gele koortsepidemie en stierf. Een halve eeuw later bleek de meter 0,2 mm te klein te zijn.

[klazon]

Inderdaad, Barcelona. Goeie verbetering. Marseille ligt te ver uit de lijn.

[jkien]

... welke grapjas is in hemelsnaam ooit op het idee om DIT als standaard te nemen? dat is toch totaal niet praktisch?

De bedoeling van de meridionale definitie was niet dat men herhaaldelijk de meridiaan zou gaan opmeten. De bedoeling was dat eenmalige triangulatie een prototype (een platina staaf, de 'Mètre des Archives') zou opleveren voor in de praktijk. En dat gebeurde ook.

De meridionale definitie had in 1799 ook bepaalde voordelen. Hij was universeel, wat de kans op enthousiasme en acceptatie vergrootte in regio's en buitenlanden. Bovendien zou reconstructie mogelijk zijn als het prototype verouderde (roest, beschadigingen) of verloren ging (ramp, oorlog). In Frankrijk zou een reconstructie geen nieuwe triangulatie vereisen omdat er twee nauwkeurig gemeten lengtes van circa 10 km waren gemarkeerd op twee kaarsrechte wegen (de basislijn van het noorden, Melun-Lieusant, en de basislijn van het zuiden, Vernet-Salces). Dankzij de triangulatie van 1792-1798 was bekend hoeveel groter de meridiaan was dan die basislijnen. Dankzij simpele meetlatten, die ze op die wegen zorgvuldig achter elkaar legden, was bekend hoeveel groter de basislijnen waren dan het prototype van de meter.

[Math-E-Mad-X]

Niet Marseille maar Barcelona. Frankrijk bevat geen meridiaan van kust naar kust, men moest een klein stukje de grens over. Een noodlottig stukje. De uiterst zorgvuldige wetenschapper Pierre Méchain begon zijn metingen op het hoogste punt van Barcelona, de berg Montjuic. Toen brak de oorlog uit tussen Frankrijk en Spanje (1793). Méchain bleef in Barcelona, maar mocht niet meer op de berg Montjuic (een militair fort) komen, en deed daarom aanvullende metingen elders in Barcelona. De nieuwe metingen vertoonden een klein verschil met die van de Montjuic. Méchain kon de afwijking niet verklaren, en als perfectionist besloot hij het geheim te houden tot hij het over kon doen. Na een burnout en nog een paar jaar kon hij het rapporteren van resultaten niet langer uitstellen, en de uitweg die hij zag was de afwijking in zijn data weg te masseren en het geheim van de datavervalsing met zich mee te nemen (1798). Alom werd hij bejubeld om zijn nauwkeurige resultaten. In 1804 organiseerde hij een nieuwe expeditie naar Spanje, om betere metingen te doen waarmee hij de vervalsing zou wegpoetsen. Daar werd hij slachtoffer van een gele koortsepidemie en stierf. Een halve eeuw later bleek de meter 0,2 mm te klein te zijn.

Hehe, leuk om te weten Ik ben vaak op montjuic geweest, maar dit verhaal kende ik niet